Ochwat u konia to niebezpieczna choroba kopyt, która może prowadzić nawet do śmierci zwierzęcia. Warto przeczytać, jakie są przyczyny i objawy ochwatu u koni, a także metody jego leczenia.
Ochwat u konia – przyczyny schorzenia
Ochwat to częsta i niezwykle bolesna choroba kopyt u koni. Najlepszą strategią zapobiegania ochwatowi u koni jest unikanie jego przyczyn. Należą do nich [1] [2]:
- Niewłaściwe żywienie, które prowadzi do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej. Dzieje się tak w wyniku przekarmienia konia ziarnami lub trawami bogatymi we fruktany i fruktozę. Warto wiedzieć, że ich zawartość wzrasta w trawach po nagłych mrozach.
- Choroby wywołujące zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej. Może ono bowiem powstać nie tylko w wyniku niewłaściwego żywienia, ale także z powodu np.: salmonellozy, niedrożności jelit z zadzierzgnięcia, zapalenia płuc albo błony śluzowej macicy.
- Zaburzenia hormonalne. Ponad 90% koni, u których stwierdzono ochwat, miało problemy endokrynologiczne, w tym zwłaszcza zespół metaboliczny, który objawia się otyłością i insulinoopornością. Jednak to nie otyłość jest przyczyną ochwatu, ale wysokie stężenie insuliny. Prowadzi ono do obkurczania naczyń krwionośnych w kopytach, powstawania w nich zakrzepów, a w efekcie do niedokrwienia i stanów zapalnych. Nadmierne stężenie insuliny powoduje też wydłużenie czasu keratynizacji w kopycie, prowadząc do uszkodzeń listewek tworzywa kopytowego i stanu prozapalnego. Ochwatowi sprzyja także dysfunkcja płata pośredniego przysadki i podawanie glikokortykosteroidów. Prowadzą one do niedokrwienia tworzywa kopytowego, obumierania komórek, rozwoju stanu zapalnego i wysięku między tworzywem a puszką rogową.
- Przeciążenie jednej kończyny kosztem drugiej. Jak wskazują naukowe dane, większe jest prawdopodobieństwo eutanazji z powodów poochwatowych u koni wyścigowych i pełnej krwi. Są one bowiem narażone na częstsze niż inne konie urazy kończyn. Urazy te prowadzą do nadmiernego obciążenia jednej kończyny kosztem drugiej, kompresji naczyń krwionośnych kopyta i rozwoju zapalenia.
- Przeciążenie mechaniczne wynikające z pokonywania dużych odległości na zbyt twardym podłożu. W sytuacjach takich powstają urazy tworzywa, a róg kopyta ulega nadmiernemu ścieraniu. Często staje się to podłożem do rozwoju ochwatu przewlekłego.
Jak rozpoznać ochwat u konia?
Ochwat to ostre zapalenie tworzywa kopytowego, które jest efektem niedokrwienia i niedotlenienia kopyta [1]. Pierwszy, wstępny etap ochwatu u konia trwa od 24 do 60 h i może nie dawać żadnych objawów [3].
W kolejnym etapie, czyli w trwającej zwykle od 24 do 72 h fazie ostrej, obserwuje się kulawiznę, bolesność oraz zmianę pozycji konia – punktem oparcia kończyny staje się piętka. Zwykle ochwat dotyka obu kończyn piersiowych. Wtedy wysuwają się one przedsiebnie, dzięki czemu koń odbarcza przednią część kopyt. Poza tymi objawami u 70% koni w fazie ostrej ochwatu mogą wystąpić też [2]:
- trudności z obracaniem i poruszaniem;
- wyższa temperatura puszki kopytowej;
- wyższe tętno tętnic palcowych;
- ból kopyt w trakcie sprawdzania czułkami kopytowymi.
U 50% koni dodatkowo pojawia się też szczudłowaty chód.
Po fazie ostrej ochwatu u konia następuje etap przedostry (nie następuje zerwanie aparatu zawieszającego, proces się zatrzymuje) lub przewlekły [3]. W etapie tym pojawia się rotacja i obniżenie kości kopytowej, a następnie martwica i zerwanie aparatu zawieszającego [3]. Przemieszczenie kości kopytowej zazwyczaj postępuje stopniowo i trwa od kilku dni do kilku tygodni [3]. Przejście ochwatu w formę przewlekłą oznacza deformację kopyta, uwidocznienie się na nim pierścieni ochwatowych i trwałą kulawiznę konia [4][5]. Charakterystyczny jest też chód konia, który obciąża najpierw piętki, a później resztę kopyta [5].
Widzisz objawy ochwatu? Działaj szybko!
Jeżeli podejrzewamy ochwat u konia, konieczne jest szybkie wezwanie lekarza weterynarii. Nieodwracalne zmiany w obrębie kopyta mogą bowiem zajść już w ciągu 12 h od wystąpienia pierwszych objawów [4]. Jeżeli leczenie rozpocznie się, zanim ochwat przejdzie w fazę przewlekłą, jest szansa na całkowite wyleczenie [4]. Niestety możliwe jest także, że leczenie nie zdoła już zapobiec opadnięciu puszki kopytowej, a nawet śmierci konia [4].
Jak leczyć ochwat u konia?
W przypadku podejrzenia ochwatu u konia należy zapewnić zwierzęciu odpoczynek w boksie, ograniczyć ilość ruchu i stres, zapewnić ściółkę z torfu lub piasku oraz je rozkuć. Wszystkie te działania mają na celu powstrzymanie pogłębiania się urazu blaszek kopytowych [3]. Uwaga: rozkuwanie należy przeprowadzać wyjątkowo ostrożnie, tak aby nie uszkodzić tworzywa kopyt. Warto też zadbać o odpowiednie znieczulenie przewodowe, jeśli występują objawy bólowe [3].
Jeśli ochwat u konia jest w początkowym stadium, stosuje się ciągłe chłodzenie kopyta za pomocą zimnych okładów. Zapobiega to powstawaniu obrzęków i przemieszczaniu się kości kopytowej względem puszki oraz łagodzi stan zapalny [3]. Polewanie zimną wodą jest niewskazane ze względu na ryzyko rozmiękczenia rogu i osłabienia struktury podtrzymującej kość kopytową [3].
Ochwat u konia uwidacznia się jako zniekształcenie puszki kopytowej i kulawizna, jednak może świadczyć o systemowej chorobie całego organizmu [5]. Dlatego w postępowaniu farmakologicznym w przypadku ochwatu u konia stosuje się leki zwalczające pierwotną chorobę, leki przeciwbólowe i poprawiające krążenie oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne działające w obrębie kopyta [3] [4].
Bywa, że leczenie należy uzupełnić o zabiegi ortopedyczne, które mają na celu zmniejszenie napięcia wywoływanego przez ścięgno zginacza głębokiego palca na blaszki ściany grzbietowej oraz odciążenie tych blaszek, które są uszkodzone [3]. Stosuje się tu odpowiednie do danego przypadku ochwatu u konia przycinanie rogu i stabilizację struktur kopyta (np. kucie lub werkowanie z użyciem podkładek) [3].
W trakcie leczenia ochwatu u konia należ też zadbać o jego żywienie. Po pierwsze zapewnić dostępność paszy, co bywa problematyczne np. przy koniach zalegających. Po drugie zamiast paszy treściwej w postaci owsa należy co 2 godziny podawać paszę objętościową w postaci wysokiej jakości siana i wodę. Warto też wzbogacić dietę o biotynę i metioninę, które wspierają wzrost rogu kopytowego [3].
Źródła:
[2] https://bibliotekanauki.pl/articles/859303
[3] https://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW-12-2018-07.pdf