Mszyce żerują na zbożach przez cały rok. Nawet zimą!

Postępujące ocieplanie się klimatu coraz mocniej oddziałuje na rolnictwo. Dotyczy to także mszyc i poziomu szkód, jakie powodują. Przeczytaj, dlaczego mszyce są coraz groźniejszym szkodnikiem zbóż. Kiedy wykonywać ich monitoring? Jakie są progi szkodliwości i jak je zwalczać? Skorzystaj z tej wiedzy i ochroń plon zbóż!

Dlaczego mszyce są coraz groźniejsze dla zbóż?

Z roku na rok wzrasta poziom szkód gospodarczych powodowanych przez mszyce. Wydłużający się sezon wegetacyjny i coraz wyższe średnie roczne temperatury sprawiają, że w ciągu jednego sezonu rozwija się większa liczba ich pokoleń – nawet kilkanaście w ciągu roku [8] [1]. Co więcej, wystarczy, że przez 3 dni średnia temperatura dobowa przekracza 25ºC, aby powstały u nich formy permanentnie dzieworodne [7]. Zjawisko to zwiększa skalę przenoszenia przez te owady niebezpiecznych dla zbóż wektorów wirusów [7].

Kolejnym problemem związanym z ociepleniem klimatu są coraz łagodniejsze zimy. Mszyce giną bowiem dopiero w temperaturze poniżej minus 6ºC [4]. Łagodna zima nie przerywa więc ich cyklu wegetacyjnego, ale jedynie spowalnia intensywność rozwoju. Owady te przed zimnem chowają się w głębi pochew liściowych, a gdy tylko temperatura się podnosi, zaczynają żerować. Nie przeszkadza im nawet krótkotrwały przymrozek [8].

Owady te są wyjątkowo wszechstronnym szkodnikiem. Zagrożenie stanowią zarówno formy dorosłe, jak i larwy, a skala ubytku plonu, jaki powodują, może sięgać ok. 10 dt/ha [4] [5].

Jakie straty są powodowane przez mszyce?

Szkodliwość mszyc ma dwojaką naturę. Bezpośrednie szkody wynikają z faktu, że wysysają soki z roślin, doprowadzając do zamierania poszczególnych części, a nawet całych roślin [8]. W miarę rozwoju zbóż atakują ich kolejne partie. Zaczynają żer od dolnych części, przez liście, w tym liść flagowy, aż po kłos. Najgroźniejsze dla wysokości plonowania są osobniki, które żerują na liściu flagowym i na kłosie [1].

Szkodzą zbożom również pośrednio, ponieważ ich dorosłe formy roznoszą wektory łagodnych szczepów wirusa żółtej karłowatości jęczmienia [5]. Ponadto w wydzielanej przez te owady spadzi mogą się rozwijać chorobotwórcze grzyby, które obniżają jakość ziarna [5].

Monitoring ilości mszyc i próg szkodliwości

Przeprowadzanie monitoringu liczebności mszyc powinno się odbywać, począwszy od fazy pełni kłoszenia – skala BBCH 5/55. Sprawdzić wtedy należy 100-150 kłosów pochodzących z różnych części pola [5]. Próg szkodliwości zgodnie z zaleceniami IOR dla większości zbóż wynosi 5 osobników na źdźble [1]. W przypadku kukurydzy próg szkodliwości wynosi 300 osobników na roślinę, a monitoring ilości powinien nastąpić w okresie od fazy 1 liścia do końca wegetacji [4].

Wysokość progu szkodliwości jest orientacyjna i zależy od stosowanej agrotechniki, ochrony i nawożenia, a także warunków środowiskowych [3]. Oprysk na mszyce należy przeprowadzić dopiero po przekroczeniu progu szkodliwości [4].

Co na mszyce w zbożach?

Oprysk w przypadku zbóż wykonuje się od etapu pełni kłoszenia w skali BBCH 5/55 do fazy BBCH 7/73, czyli do początku dojrzałości mlecznej [4]. Środek na mszyce można podawać razem z fungicydami stosowanymi dla ochrony liścia flagowego.

Paradoksalnie, mimo że te owady są coraz większym zagrożeniem dla plonów, ubywa dopuszczonych do obrotu zwalczających je insektycydów. Wciąż można stosować preparaty na mszyce z grupy pyretroidów [6]. Niestety wymagają one temperatury powyżej 20ºC, działają przez krótki czas i tylko na te osobniki, które już zaatakowały zboża [1]. Do dyspozycji rolników jest też środek pochodzący z grupy karboksamidów – flonikamid [1].

Warto też pamiętać, że nie tylko insektycydy niszczą mszyce w zbożach. Sprzymierzeńcem w tej batalii jest także biedronka. Larwa biedronki jest w stanie zjeść w ciągu 3 tygodni od ok. 800 do nawet 3000 osobników. Dojrzałe formy biedronki także żywią się tymi owadami. Jednak są mniej żarłoczne i wystarcza im ok. 200 sztuk insektów na osobnika [1].