Upewnij się, kiedy pozarolnicza działalność gospodarcza powoduje, że rolnik zostaje wyrejestrowany z KRUS i przechodzi pod ZUS. Kto ma prawo prowadzić działalność pozarolniczą na KRUS-ie? Jak założyć firmę na KRUS-ie i jakie rodzi to obowiązki? Sięgnij do artykułu po te i inne ważne informacje na temat działalności na KRUS-ie!
Pozarolnicza działalność gospodarcza – co to?
Pozarolnicza działalność gospodarcza zasadniczo różni się od działalności rolniczej i najprościej rzecz ujmując, jest jedną z korzystnych dla rolnika form „dorabiania”.
Działalność rolnicza obejmuje „produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb” [2].
W zakresie większości pozostałych działów produkcji, handlu i usług rolnik lub jego domownik może prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. art. 5a rolnik lub domownik rolnika, którzy są ubezpieczeni w KRUS minimum 3 lata i podejmą się działalności pozarolniczej (samodzielnie lub jako współpracownik), mogą nadal być ubezpieczeni w KRUS, o ile spełnią szereg warunków. Wyłączeni z możliwości ubezpieczenia w KRUS są przedstawiciele wolnych zawodów oraz wspólnicy spółek prawa handlowego [1].
Uwaga: wykonując pozarolniczą działalność gospodarczą, w przeciwieństwie do działalności rolniczej, trzeba [6]:
- zarejestrować firmę w CEIDG;
- złożyć do Urzędu Skarbowego deklarację o tym, jaką wybiera się formę opodatkowania dla prowadzonej działalności pozarolniczej;
- opłacać podatki wg wybranej skali podatkowej;
- prowadzić dokumentację finansową.
Działalność na KRUS-ie – kto może ją prowadzić?
Pozarolnicza działalność gospodarcza może podlegać pod KRUS, o ile prowadzący ją rolnik albo jego domownik udowodni, że poza podleganiem pod KRUS przez minimum 3 lata (w związku z prowadzeniem działalności rolniczej) także [1]:
- kontynuuje prowadzenie działalności rolniczej (jako rolnik lub jego domownik) „w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym”;
- nie jest pracownikiem ani funkcjonariuszem służb mundurowych (nie ma umowy o pracę lub stosunku służbowego);
- nie posiada prawa do emerytury, renty lub świadczeń społecznych z ZUS.
Uwaga: rolnik, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą podlegającą pod KRUS, płaci składki kwartalnie, ale miesięczna wysokość podstawowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest podwójna. Pojedynczy wymiar wciąż ma składka na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe oraz macierzyńskie [4].
Pozarolnicza działalność gospodarcza a branże
Nie zawsze dodatkowa aktywność zarobkowa, której podjął się rolnik, może być określona jako pozarolnicza działalność gospodarcza. Działalnością gospodarczą nie są prowadzone przez rolnika usługi związane z pobytem turystów i wynajmem pokoi (agroturystyka), sprzedaż posiłków lub innych produktów z gospodarstwa rolnego (RHD), a także leśnictwo i rybactwo śródlądowe. Do prowadzenia tego typu działalności rolnik nie musi zakładać firmy [4].
Reklama
Działalność na KRUS-ie – limit
O podleganiu pod KRUS lub ZUS decyduje także wysokość podatku od przychodów z działalności pozarolniczej za poprzedni rok.
Kluczowa jest tutaj kwota graniczna podatku, obwieszczana corocznie w Dzienniku Urzędowym. W roku 2025 wynosi ona 4576 zł [1]. Jeżeli wartość podatku od działalności pozarolniczej przekroczy kwotę graniczną, to ubezpieczenie rolnika w KRUS ustaje z dniem, w którym był on zobowiązany do złożenia oświadczenia lub zaświadczenia o wysokości podatku w zeszłym roku [7].
Zaświadczenie lub oświadczenie o nieprzekroczeniu rocznej kwoty granicznej należy składać do KRUS do 31 maja każdego roku podatkowego [1]. Zaświadczenie powinno być wystawione przez naczelnika Urzędu Skarbowego [3]. Niedotrzymanie tego terminu powoduje, że rolnik przechodzi na ubezpieczenie w ZUS i następuje jego wyrejestrowanie z KRUS. W takiej sytuacji rolnik ma prawo złożyć wniosek do KRUS o przywrócenie terminu. KRUS może się na to zgodzić, jeżeli niedotrzymanie terminu było związane ze zdarzeniem losowym [1]. W przypadku otrzymania decyzji o ustaniu ubezpieczenia rolniczego pozostaje złożenie odwołania za pośrednictwem KRUS do sądu okręgowego. Rolnik ma na to 30 dni od daty otrzymania decyzji [3].
Jak założyć firmę na KRUS-ie?
Pierwszym krokiem do założenia działalności gospodarczej jest jej bezpłatna rejestracja w CEIDG (w tym uzyskanie numeru REGON i NIP) [4]. Można to zrobić listownie, osobiście w urzędzie lub elektronicznie na stronie:
https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG.CMS.ENGINE/?D;d7c9b4fb-263f-4e59-9e88-11ed8cf426c9.
Rejestrując firmę, trzeba się też zdecydować na jedną z form opodatkowania działalności pozarolniczej. Podatek dochodowy może być wyliczany liniowo, ryczałtowo, kartą podatkową lub według zasad ogólnych [6]. Deklarację wyboru formy opodatkowania należy złożyć do Urzędu Skarbowego [5].
Jeżeli ma to być pozarolnicza działalność gospodarcza ubezpieczona w KRUS, należy też w ciągu 14 dni od jej rozpoczęcia złożyć w KRUS oświadczenie UD-24 o kontynuowaniu ubezpieczenia w Rolniczej Kasie Ubezpieczeniowej [1]. Wzór oświadczenia można pobrać ze strony: https://www.gov.pl/web/krus/formularze-dotyczace-ubezpieczenia-spolecznego-rolnikow.
Źródła
[1] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ubezpieczenie-spoleczne-rolnikow-16793985
[2] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-rolny-16791718/art-2
[3] https://wiescirolnicze.pl/krus/to-oswiadczenie-trzeba-zlozyc-w-krus-najpozniej-do-31-maja,21762/
[4] https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/001140
[5] https://www.kalendarzrolnikow.pl/11564/pozarolnicza-dzialalnosc-gospodarcza-formy-opodatkowania
[6] https://ksiegujznami.pl/dzialalnosc-rolnicza-i-pozarolnicza-co-musisz-wiedziec/