Inwestycje w nawadnianie w rolnictwie – co warto wiedzieć?

Sztuczne nawadnianie w rolnictwie staje się niezbędne. Jak dobrać system nawadniania do prowadzonych upraw i długofalowych prognoz klimatycznych? Jakie są zalety i wady systemu nawadniania kropelkowego i deszczownianego? Czym się kierować przy wyborze firmy montażowej? Kilka wskazówek na ten temat w poniższym artykule.

Sztuczne nawadnianie w rolnictwie – dlaczego staje się konieczne?

Niedostateczne opady, nawracająca susza glebowa i ekstremalne temperatury to coroczny problem polskich rolników. Za sprawą przewagi parowania terenowego nad opadami, w okresie od czerwca do sierpnia cechą naszego klimatu zawsze były okresowe niedobory wody. Obecnie zjawisko to narasta i rozciąga się w czasie. Pamiętajmy też, że nasz kraj przoduje w Europie, jeżeli chodzi o zagrożenie deficytem wody.

Średnia zasobów wodnych na jednego mieszkańca wynosi zaledwie ok. 1,8 tys. m³przy średniej europejskiej 5 tys. m³ i progu stresu wodnego 1,7 tys. m³. Dodatkowo, poziom wód gruntowych w ostatnich latach obniżył się w Polsce aż o 2 m. W efekcie prognozuje się, że do 2050 roku konieczne będzie powiększenie obszaru sztucznie nawadnianych upraw nawet o 300%. Kwestia nawadniania gospodarstw staje się dla polskich rolników coraz bardziej nagląca.

Systemy nawadniania w rolnictwie – jaki wybrać?

Wybór metody nawadniania należy poprzedzić gruntowną analizą potrzeb wodnych prowadzonych upraw, dostępności źródeł wody oraz ukształtowania terenu. Niebagatelne znaczenie powinna mieć też kalkulacja ekonomiczna, czyli porównanie kosztów instalacji i użytkowania różnych systemów nawadniania z oczekiwanymi zyskami. Warto też poznać plusy i minusy każdego z rozwiązań.

Systemy deszczowniane

Deszczownie to najprostszy sposób nawadniania pól uprawnych. Ich zraszacze mają zasięg nawet 100 m, a wydajność wynosi ok. 150 m³/h. Minusem jest duże zapotrzebowanie na wodę, jej nierównomierna dystrybucja (zależność od kierunku i siły wiatru) oraz ryzyko niszczenia gleby lub roślin przez duże krople wody (im większy zasięg tym większe krople). W zależności od rodzaju upraw i ukształtowania terenu systemy deszczowniane mogą być instalowane jako:

stacjonarne (optymalne w sadach i szkółkach),
półstacjonarne (odpowiednie, np. dla truskawek),
szpulowe (uniwersalne, jeżeli chodzi o rodzaj uprawy i odporne na różne ukształtowanie terenu),
przenośne (idealne do nawadniania interwencyjnego),
przetaczane (właściwe dla użytków zielonych, gruntów ornych z niskimi uprawami na polach o regularnych kształtach),
frontalne i obrotowe (wskazane dla jednorodnych upraw i płaskich pól).

Systemy nawadniania kropelkowego

Nawadnianie kroplowe jest zdecydowanie bardziej precyzyjne i oszczędniejsze w gospodarowaniu wodą i energią. Technologia kroplowania nie imituje naturalnego, chaotycznego deszczu, ale rozprowadza wodę tylko w obrębie instalacji, jednostajnie i równomiernie wprost do korzeni nad lub pod powierzchnią gleby, niezależnie od ukształtowania terenu. Nie ma tu zagrożeń mechanicznych uszkodzeń roślin kroplami z deszczownic oraz porażeń chorobami grzybowymi.

Wadą nawadniania kropelkowego są wyższe koszty instalacji oraz konieczność zwracania uwagi na jakość wody ze względu na ryzyko zatkania otworów nawadniających. W praktyce stosuje się zwykle jeden z dwóch systemów kroplujących:

taśmy kroplujące – zwijane po zebraniu rzędowych upraw sezonowych owoców i warzyw,
linie kroplujące – złożone z trwałych, grubościennych przewodów, odpowiednich do stałej instalacji na uprawach wieloletnich, np. borówki amerykańskiej.

Warto też pamiętać, że do instalacji nawadniania często konieczne jest spełnienie wielu wymogów formalnoprawnych, w tym uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.

Na co zwrócić uwagę podczas inwestycji w nawadnianie?

Na koszt instalacji nawadniania ma wpływ wiele niezależnych od rolnika czynników: ukształtowanie terenu, odległość od zbiornika wodnego, ciśnienie i wielkość przepływu wody. Jednak decyzja o wyborze systemu nawadniającego i firmy montażowej należy w 100% do rolnika. Należy więc skupić się na tym aspekcie inwestycji i dokładnie sprawdzić:

oferowany projekt nawadniania działki, w tym procent pokrycia, jaki ma zapewnić instalacja. Na tym etapie jest jeszcze czas na wynegocjowanie większej liczby zraszaczy lub linii kroplujących,
reputację firmy na rynku, w tym opinie klientów (np. poprosić o możliwość obejrzenia wykonanej już instalacji),
co będzie obejmowała cena, w tym długość gwarancji, jej warunki oraz jakość instrukcji poszczególnych elementów systemu nawadniającego.

Warto też zadbać, by inwestycja w nawadnianie była zgodna z eksperckimi zaleceniami odnośnie adaptacji gospodarki wodnej w rolnictwie do zmieniającego się klimatu. Chodzi głównie o oszczędne gospodarowanie wodą. Nie zwróci się bowiem inwestycja w instalację nawadniającą, jeżeli będzie wymagała ogromnych ilości wody, której po prostu zabraknie. Warto postawić na nowoczesne systemy, które sprostają wyzwaniom przyszłości, a ta według wszelkich prognoz będzie uboga w wodę.

Więcej na temat gospodarowania wodą w rolnictwie: