Kiedy wiązać, zbierać oraz jak przechowywać czosnek?

W przypadku czosnku na zysk z uprawy mają wpływ także jej ostatnie etapy. W poniższym artykule przypominamy, kiedy zbierać czosnek, aby nie zmniejszyć wielkości plonu. Odpowiadamy też na pytanie, jak przechowywać czosnek i dlaczego wiązanie czosnku ma sens.

Kiedy wykopać czosnek?

Zaleca się, aby zbiór czosnku przeprowadzać w słoneczny, suchy dzień, na przełomie lipca i sierpnia. Dokładny jego termin zależy m.in. od pogody, wielkości sadzonych ząbków, okresu sadzenia [2]. Dla przykładu, zbiór czosnku wiosennego (jarego) następuje zazwyczaj 3-4 tygodnie później (nawet we wrześniu) niż zbiór czosnku zimowego (ozimego) [5]. Również chłodniejsza pogoda i większe sadzeniaki opóźniają zbiór czosnku. Najwcześniej zaś, bo nawet na początku lipca, można wykopywać czosnek sadzony z cebulek powietrznych [2].

Sygnałem do rozpoczęcia zbioru czosnku jest zżółknięcie i uschnięcie 50-60% liści [2]. Przesunięcie terminu zbioru czosnku na później, przy większym procencie zaschniętych liści, może powodować gorszy plon. Im więcej bowiem zaschniętych liści, tym główki czosnku są luźniejsze, a przypadki rozsypania się ich na ząbki jeszcze w ziemi częstsze [2]. Co więcej, rozsypywanie główek może następować u zbyt późno zebranego czosnku także podczas przechowywania. To zaś zmniejsza jego wartość handlową i co gorsza zwiększa podatność główek czosnku na choroby przechowalnicze [1]. Z tego powodu przyjmuje się, że lepiej przyspieszyć o kilka dni zbiór czosnku niż go opóźnić [1].

Jak przechowywać czosnek?

Tylko dobrze wysuszony czosnek ma szanse na skuteczne przechowywanie. Dlatego ok. 2 tygodnie przed zbiorem należy zakończyć podlewanie uprawy [6].

Warto też pamiętać, że długotrwałe przechowywanie jest możliwe jedynie w przypadku sadzonego wiosną czosnku jarego, który nie wytwarza kwiatostanów [8]. Jednak etapy poprzedzające przechowywanie są dla każdego rodzaju czosnku takie same.

Najważniejsze jest oczywiście dokładne wysuszenie czosnku. Początkowo powinno ono przebiegać w jasnym, przewiewnym miejscu, by zakończyć się już w zacienionym pomieszczeniu [7].

Po osuszeniu główek czosnku należy skrócić końce liści lub je zapleść oraz przyciąć korzenie do długości 1 cm [8].

Jeżeli przechowujemy czosnek w skrzynkach, główki powinny być ułożone w jednej, luźnej warstwie. Innym rozwiązaniem jest przechowywanie czosnku zaplecionego w warkocze [4].

Jeżeli planowane jest długotrwałe przechowywanie czosnku, należy zadbać o utrzymanie w magazynie zacienienia, wilgotności względnej między 65% a 70% oraz temperatury w zakresie 0-1°C [7]. Magazyn powinien być też dobrze wentylowany [5].

Przyjmuje się, że bez chłodni udaje się przechowywać czosnek zimowy do listopada-grudnia, zaś czosnek wiosenny najwyżej do czerwca [6].

Czy wiązać czosnek – a jeśli tak, to jak i kiedy?

Wiązanie czosnku to tradycyjny zabieg stosowany w niewielkich uprawach czosnku. Polega ono na wiązaniu liści w luźny supeł jeszcze u rosnących na polu roślin. Doświadczeni rolnicy podzielają przekonanie, że przyspiesza to dojrzewanie czosnku, a jego główki są łatwiejsze w przechowywaniu i trwalsze [3]. Współczesna wiedza rolnicza potwierdza te obserwacje i wyjaśnia mechanizm pozytywnego wpływu tego zabiegu na jakość cebul. Otóż wiązanie liści czosnku wywołuje stres, w którego wyniku roślina, zamiast przekazywać substancje odżywcze do liści, kieruje je do cebulek, a te stają się większe i odporniejsze na infekcje [3].

Żeby uzyskać wspomniany efekt, należy przeprowadzać wiązanie czosnku zgodnie z kilkoma zasadami [3]:

Wiązanie czosnku powinno się wykonać w okresie od 14 do 5 dnia przed jego zbiorem.
Jeżeli roślina wytworzyła kwitnące strzałki (kwiatostany tworzące cebulki napowietrzne), należy je wyciąć za pomocą ogrodowych nożyc, co pozytywnie wpływa na wielkość podziemnych główek czosnku.
Jeżeli liście są zbyt krótkie, zamiast wiązać – można je zapleść. Jeżeli zbyt długie – można podzielić je na kilka części przed związaniem.
Aby nie przeoczyć optymalnego terminu zbioru i charakterystycznego sygnału w postaci żółknięcia i usychania liści, zaleca się, aby pozostawić poza węzłem kilka liści.