Biogazownia rolnicza – korzyści, opłacalność i ułatwienia

Biogazownia rolnicza może być bardzo efektywnym sposobem zwiększenia zysków gospodarstwa. Warto więc przeczytać: czym jest biogazownia i jakie płyną z niej korzyści? Jakie są koszty budowy biogazowni i jakie ułatwienia od 2023 roku?

Biogazownia – co to jest?

Biogazownia to instalacja, w której materia organiczna (biomasa) jest poddawana beztlenowej fermentacji, w wyniku czego powstaje biogaz (głównie metan).

Biogaz jest następnie używany do produkcji energii elektrycznej i cieplnej lub wprowadzany do sieci gazowniczej jako uzupełnienie gazu ziemnego.

W biogazowni rolniczej biomasę stanowią odpady z produkcji rolniczej i przemysłu spożywczego [1]. Lista substratów dopuszczalnych do produkcji biometanu została rozszerzona Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa z 17.09.2023 [4]. Poza obornikiem i gnojowicą znajdują się na niej inne rodzaje biomasy związanej z produkcją rolniczą i przetwórstwem żywności, np. słoma, wysłodki, wytłoki [4].

Biogazownia rolnicza = darmowy prąd i ciepło

Biogazownia jest niemal idealnym rozwiązaniem w takich gospodarstwach, które wytwarzają stały strumień biomasy, np. w dużych gospodarstwach hodowlanych. Przetwarza ona bowiem gnojowicę, obornik lub inne organiczne odpady na biogaz, a ten na energię cieplną i elektryczną. Tym samym biogazownia zapewnia gospodarstwu niezależność energetyczną, a po spłacie inwestycji darmową energię lub ciepło [1].

Ekonomiczne zalety biogazowni wynikają przede wszystkim z:

eliminacji kosztów energii elektrycznej;
eliminacji kosztów paliwa na potrzeby grzewcze;
zysków ze sprzedaży nadwyżki prądu generowanego w biogazowni.

Dla biogazowni rolniczych ceny sprzedawanej energii są regulowane na bardzo korzystnym poziomie. Gwarantowana minimalna cena to 90% (dla biogazowni o mocy powyżej 500 kW) lub 95% (poniżej 500 kW) ceny referencyjnej.

Cena referencyjna to maksymalna cena, po której producenci energii z OZE mogą ją sprzedawać na aukcjach. W roku 2023 wynosiła ona dla biogazowni rolniczych wykorzystujących biogaz tylko do produkcji energii elektrycznej [5]:

785 zł/MWh dla instalacji o mocy elektrycznej poniżej 500 kW;
715 zł/MWh w przedziale od 500 kW do 1 MW;
700 zł/MWh powyżej 1 MW.

Dla biogazowni rolniczych produkujących zarówno ciepło, jak i energię elektryczną w kogeneracji ceny referencyjne w 2023 roku wynosiły [5]:

920 zł/MWh dla instalacji o mocy elektrycznej poniżej 500 kW;
840 zł/MWh w przedziale od 500 kW do 1 MW;
800 zł/MWh powyżej 1 MW.

Dodatkowa zaleta biogazowni rolniczej – poferment

Pozostałość po fermentacji, czyli tak zwany poferment, może być używany w rolnictwie jako nawóz organiczny. Poferment z biogazowni można stosować jako nawóz we własnym gospodarstwie, a przy spełnieniu określonych warunków także sprzedawać [2].

Zaletą pofermentu z biogazowni jest fakt, że łatwiej go przechowywać niż gnojowicę lub obornik, ponieważ fermentacja została zakończona i emisja gazów jest mniejsza w porównaniu z materiałem wyjściowym [3].

Warto też pamiętać, że poferment stosowany jako nawóz nie ma tak uciążliwych ograniczeń terminowych jak gnojowica.

Budowa biogazowni – koszt

Koszty zależą przede wszystkim od wielkości biogazowni. Dla dużych inwestycji, rzędu 1 MW mocy elektrycznej, przeciętny koszt wynosi 15 mln zł/MW. Przy wielkości rzędu 250 kW koszt za MW rośnie do około 21 mln zł/MW, czyli taka biogazownia kosztuje ok. 5 mln złotych [6] [7].

Dla mikrobiogazowni koszt w przeliczeniu na 1 MW jest znacznie wyższy. Najtańsze profesjonalne rozwiązania dla mikrobiogazowni rolniczej o mocy 40 kW oznaczają inwestycję około 1,4 mln złotych (35 mln zł/MW) [8].

Opłacalność biogazowni

Mimo wysokich kosztów budowy, przy obecnych i prognozowanych cenach prądu, biogazownia to bardzo opłacalna sprawa. Zwrot z inwestycji można uzyskać nawet w ciągu trzech lat dla dużych i pięciu lat dla średnich biogazowni. Dla mikrobiogazowni czas zwrotu będzie ponad dwukrotnie dłuższy, ale nadal wyniesie jedynie 7-8 lat.

Trzeba też podkreślić, że czas zwrotu z inwestycji w biogazownię znacząco mogą skrócić liczne źródła dofinansowania, np. z wieloletniego programu „Energia dla Wsi” [9].

Biogazownia rolnicza – ułatwienia od 2023 roku

Jedną z barier w powstawaniu nowych biogazowni rolniczych były wymagania prawne. Ustawa z 13.07.2023 r. w dużej mierze je niweluje. Wprowadza bowiem ułatwienia w procesie inwestycyjnym dla biogazowni rolniczych, np. skraca termin wydania [10], [11]: