Ugory czy produkcja rolna, czyli co zrobić z najsłabszymi glebami

Ostatni rok przyniósł wiele zmian, które sprawiają, że kwestię ugorowania gruntów rolnych warto od nowa przemyśleć. Wszystko za sprawą wojny w Ukrainie, problemów z zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego, zmian w przepisach oraz szalejących cen nawozów. Zastanawiasz się, czy przeznaczyć słabe ziemie na ugory, czy może opłaca się przywrócenie ich do produkcji? Czytaj dalej!

Z artykułu dowiesz się:

Czy przeznaczenie najsłabszych ziem na ugory może być korzystne finansowo?
Czy możliwe jest otrzymywanie dopłaty do ugorów i jednoczesne prowadzenie na nich produkcji?
Kiedy można korzystać z płatności za zazielenianie w 2022 roku?
W jaki sposób przywraca się ugory do gospodarowania?

Ugory – co do nich zaliczamy? Definicja ARiMR

Zacznijmy od podstaw, czyli definicji ugorów. Według Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, za grunty ugorowane uznaje się ziemie, na których przez okres roku lub dwóch nie jest prowadzona produkcja rolna. Wstrzymanie użytkowania w danym roku dotyczy okresu od 1 stycznia do 31 lipca – po upływie tych terminów można przywrócić uprawy. Tak ugorowane ziemie mogą być uznane za obszar proekologiczny.

W 2022 roku, z uwagi na potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, Komisja Europejska wprowadziła możliwość prowadzenia produkcji rolnej na ugorach i korzystania z płatności na zazielenianie. Fakt ten może zachęcić niektórych rolników do przywrócenia ugorów do gospodarstwa.

Z drugiej strony, wysokie ceny nawozów zniechęcają do użytkowania najsłabszej ziemi i skłaniają do przekształcania jej na ugory. Jedno i drugie podejście ma swoje zalety i wady. Warto je rozważyć zanim podejmie się decyzję dla swojego gospodarstwa.

Czy zaprzestać produkcji na najsłabszych ziemiach i skorzystać z dofinansowania na ugory?

Najsłabsze gleby klas IV, V i VI wymagają intensywnego nawożenia, żeby uzyskiwać odpowiedniej wysokości plony. Niestety, rosnące ceny nawozów stawiają pod znakiem zapytania opłacalność takich upraw. Wielu rolników zastanawia się, czy zaprzestać upraw na najsłabszych ziemiach i zadeklarować je jako grunty ugorowane?

Rozważając plusy i minusy ugorowania warto zwrócić uwagę na korzystną rolę, jaką spełniają te grunty w kontekście dopłat. Wynika to z faktu, że każde gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 15 hektarów gruntów ornych ma obowiązek utrzymywania 5% obszaru użytków proekologicznych (EFA). Można się z tego obowiązku wywiązać także przez ugorowanie ziemi.

Ugorowanie gruntów rolnych – konieczne zabiegi

Nie wolno zapomnieć, że aby uznać ugory za użytki proekologiczne, zadeklarowane we wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich, należy na nich przeprowadzić przynajmniej jeden zabieg agrotechniczny w terminie do 31 października. Chodzi o konieczność utrzymania ugoru w stanie nadającym się do użytkowania, np. poprzez likwidację niepożądanej roślinności.

Czy zacząć produkcję rolną na ugorach i utrzymać płatności za zazielenianie?

Potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego skłoniła Komisję Europejską w 2022 roku do wprowadzenia odstępstw od zakazu produkcji na ugorach. Zgodnie z decyzją wykonawczą UE 2022/484 z dnia 23 marca 2022 r. można przeznaczyć ugory na produkcję żywności i pasz w ramach płatności za zazielenianie. Oznacza to, że mimo prowadzenia na ugorze upraw (nawet z zastosowaniem środków ochrony roślin), wypasu lub zbioru, grunty te w dalszym ciągu będą uznawane za uprawy w ramach dywersyfikacji lub za obszary EFA i objęte dofinansowaniem na zazielenienie. Powyższa decyzja nie obejmuje jednak:

ugorów EFA z roślinami miododajnymi,
ugorów, na których prowadzone są uprawy ozime lub wieloletnie, w celu spełniania obowiązku zazielenienia.

Możliwość prowadzenia upraw na ugorach przy jednoczesnym zachowaniu dopłat na zazielenienie wydaje się atrakcyjną opcją. Trzeba jednak przygotować się organizacyjnie i finansowo do przeprowadzenia niezbędnych etapów przywracania ugorów do gospodarki.

Wyzwania przy przywracaniu ugorów do uprawy

Trudności można się spodziewać szczególnie na działkach ugorowanych przez wiele lat i to w taki sposób, że jedynie teoretycznie były utrzymywane w gotowości do uprawy. W szczególności warto sprawdzić, czy i ewentualnie w jakim zakresie konieczne będą działania w następujących obszarach: wycinka drzew (w tym kwestie pozwoleń na wycinkę), usuwanie korzeni oraz pni drzew i krzewów, naprawa drenarki (korzenie potrafią skutecznie zapchać rury drenarskie), wyczyszczenie, pogłębienie i odmulenie rowów, usunięcie chwastów i uzupełnienie gleby o brakujące substancje odżywcze.

Podsumowanie

Zmienione unijne przepisy i wysokie koszty gospodarowania sprawiają, że rolnicy od nowa muszą przemyśleć sposób prowadzenia gospodarstwa, w tym także ugorowanie ziemi. Decyzje będą zależały od bardzo indywidualnych uwarunkowań. Mamy nadzieję, że przedstawione w niniejszym artykule informacje pomogą w wyborze najwłaściwszej z dróg.