Uprawa buraka cukrowego – przygotowanie pola, siew i nawożenie

W Polsce uprawa buraka cukrowego należy do tych najbardziej opłacalnych. Jednak aby osiągnąć oczekiwany zysk, należy wcześniej przeprowadzić właściwe zabiegi agrotechniczne. Wpływ na wysokość i jakość plonu ma także odpowiednio wykonany siew buraka cukrowego oraz jego nawożenie. O tym wszystkim piszemy w poniższym artykule.

Uprawa buraka cukrowego – przygotowanie pola

Przygotowanie pola do uprawy buraka cukrowego zazwyczaj wymaga wykonania zabiegów agrotechnicznych w trzech terminach: bezpośrednio po zbiorach przedplonu, przed zimą i na wiosnę. Zalecane zabiegi agrotechniczne pod uprawę buraka cukrowego zależą od rodzaju przedplonu i rodzaju gleby. Ich celem jest zniszczenie chwastów, spulchnienie gleby, przykrycie nawozów mineralnych i organicznych i ochrona gleby przed erozją [1,2].

W uprawie buraka cukrowego stosowane są trzy główne podejścia różniące się intensywnością i rodzajem zabiegów agrotechnicznych [2]:

W podejściu tradycyjnym bezpośrednio po zbiorach buraka cukrowego wykonywana jest płytka orka mająca na celu rozdrobnienie i wymieszanie resztek pożniwnych, płytkie umieszczenie nasion chwastów i wymieszanie nawozów. Ważne, aby zabieg był wykonywany w sposób sprzyjający magazynowaniu jak największej ilości wody. Zalecane jest przeprowadzenie go za pomocą agregatu ścierniskowego, kultywatora lub brony talerzowej. Kolejny zabieg w uprawie tradycyjnej buraka cukrowego to orka przedzimowa. Ma ona na celu rozdrobnienie i wymieszanie z glebą wykiełkowanych chwastów, wymieszanie w glebie nawozów mineralnych oraz organicznych. Ostatnie czynności agrotechniczne w tradycyjnej uprawie buraka cukrowego wykonywane są wiosną, przed siewem. Celem tych zabiegów jest ograniczenie parowania wody zatrzymanej w okresie jesienno-zimowym, wyrównanie pola, odpowiednie rozdrobnienie i zagęszczenie gleby. Prace te najlepiej wykonać agregatem przedsiewnym lub, dla zminimalizowania liczby przejazdów sprzętu, zintegrowanym agregatem uprawowo-siewnym. Agregat ten pozwala na jednoczesne wykonanie zabiegów uprawowych, siewu, a także nawożenia azotem i zabiegów ochrony roślin.
W uprawie uproszczonej buraka cukrowego, w tym również w uprawie konserwującej, minimalizowana jest ingerencja w glebę poprzez rezygnację z orki przedzimowej. W miarę potrzeby, co kilka lat można wykonać zabieg głęboszowania. W uprawie konserwującej, której celem jest ochrona gleby przed wysychaniem, zaskorupianiem i zamulaniem, pole jest zabezpieczane mulczem roślinnym pochodzącym z międzyplonu lub ewentualnie z przedplonu.
Trzecie podejście, które nie jest zalecane w polskich warunkach glebowych i wodnych, obejmuje jedynie zabiegi wykonywane bezpośrednio przed siewem buraka cukrowego przy użyciu specjalnych agregatów do siewu bezpośredniego.

Siew buraka cukrowego

Termin siewu buraka cukrowego zależy od warunków pogodowych. Zalecane jest, aby minimalna temperatura gleby osiągnęła 5°C [2]. Zazwyczaj takie warunki występują w drugiej i trzeciej dekadzie kwietnia [1].

Siew buraka powinien być wykonywany za pomocą precyzyjnych siewników punktowych, najlepiej o płynnie regulowanej gęstości siewu [2]. Nasiona buraka cukrowego należy umieszczać w glebie na głębokości 2-3 cm.

Zaleca się, by końcowa obsada buraka wynosiła około 90-100 tysięcy roślin na hektar. W tym celu stosuje się między rzędami odstęp 45 lub 50 cm, a w rzędach 8 cm [1] [2] [3] [4]. Przy takiej gęstości siewu zużycie materiału siewnego wynosi 1,24 jednostki siewnej, co w przeliczeniu na nasiona buraka cukrowego daje ok. 100 tys. nasion na hektar [2].

Dokładne zalecenia, jeżeli chodzi o siew buraka cukrowego, różnią się w zależności od stanowiska i jakości materiału siewnego:

na bardzo dobrych glebach i dobrze przygotowanym polu można stosować odstęp 20 cm;
na słabszych glebach zalecany jest siew buraka cukrowego w odstępach ok. 16 cm.

Należy zauważyć, że zwiększenie ilości nasion buraka cukrowego jest stosunkowo niedrogim sposobem zabezpieczenia się przed słabszym wschodzeniem w niesprzyjających warunkach [4] [5]. W wypadku słabego wschodu (mniej niż 40 tys. roślin na hektar) warto rozważyć zastosowanie przesiewu.

Nawożenie buraka cukrowego

Właściwe nawożenie buraka cukrowego jest kluczowe dla uzyskania wysokich plonów. Zarówno niedobór składników pokarmowych, jak i przenawożenie mogą prowadzić do obniżenia plonu i zawartości cukru w burakach. Ważne też, by gleba pod uprawę buraka miała odczyn zbliżony do obojętnego. Zbyt dużą kwasowość gleby można poprawić przez wapnowanie. Zabieg ten należy jednak przeprowadzić z dużym wyprzedzeniem, bo burak cukrowy nie toleruje nadmiaru wapnia.

Nawożenie buraka cukrowego można przeprowadzić z użyciem zarówno nawozów naturalnych, jak i mineralnych.

Jako nawozy naturalne w przypadku buraka cukrowego powszechnie są wykorzystywane nawozy organiczne: obornik, gnojowica i gnojówka, komposty, roślinne produkty uboczne (np. słoma) oraz nawozy zielone. Warto pamiętać, że w przypadku uprawy buraka cukrowego roczna dawka nawozu naturalnego nie powinna przekraczać 170 kg azotu na hektar, a można go aplikować w okresie między 1 marca a 30 listopada [2].

Jeżeli chodzi o mineralne nawożenie buraka cukrowego, zaleca się, aby podstawą do ustalenia dawek nawozów były [2]: