Inna odmiana jabłoni sprawdzi się w ogrodzie, a inna w uprawie towarowej lub ekologicznej. Przeczytaj, które stare odmiany jabłoni są najbardziej popularne. Jaka jest najlepsza zimowa odmiana jabłoni, a jaka wczesna odmiana jabłoni? Czego potrzebuje rajska jabłoń, aby pięknie kwitła? Zajrzyj do artykułu i wybierz najlepsze dla siebie odmiany jabłoni!
Na co zwrócić uwagę, wybierając odmianę jabłoni?
Odmiany jabłoni różnią się od siebie nie tylko smakiem owoców, ale też innymi ważnymi cechami, do których należą m.in. [9]:
- wrażliwość na choroby, w tym na najgroźniejsze, jakimi są parch jabłoni oraz mączniak;
- mrozoodporność;
- termin zbioru;
- przystosowanie do lokalnych warunków, w tym do rozmiarów posiadanego miejsca. Do niewielkiego ogrodu szczególnie nadają się jabłonie kolumnowe (o wąskiej koronie), np. jabłoń kolumnowa Bolero lub jabłoń kolumnowa Papierówka.
Trzeba też pamiętać, że w różnym celu są kupowane różne odmiany.
Która odmiana jabłoni będzie najlepsza do ogrodu?
Do przydomowych ogrodów najlepiej nadają się te odmiany jabłoni, które są odporne na choroby, łatwe w uprawie i dobrze znoszą mróz. Warunki te spełnia niemal każda parchoodporna odmiana jabłoni, ale do uprawy hobbystycznej praktycy polecają dwie zimowe odmiany o najlepszym smaku [6]:
- jabłoń Chopin – bardzo ceniona odmiana jabłoni o rekordowej, 6-7-miesięcznej trwałości pozbiorczej. Owoce nadają się także do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Obficie owocuje, a owoce nie mają tendencji do opadania [7];
- jabłoń Topaz – jej twarde, duże i wyjątkowo smaczne deserowe owoce nadają się także na przetwory i do długiego przechowywania. Owocuje corocznie i obficie. Jest dość odporna na mączniaka, ale podatna na choroby kory [8].
Która odmiana jabłoni będzie najlepsza do uprawy ekologicznej?
W uprawie ekologicznej najlepiej sprawdzą się parchoodporne odmiany jabłoni. Genetyczna niewrażliwość na parcha jabłoni (najgroźniejsza choroba jabłoni) umożliwia bowiem ekologiczną uprawę bez używania środków ochrony roślin [5]. Przykładowe rekomendowane parchoodporne zimowe odmiany jabłoni do sadów ekologicznych to: Ariwa, Cesarz Wilhelm, Free Redstar, Rugold, Witos [6].
Stare odmiany jabłoni
Jako stare odmiany jabłoni umownie określane są te znane przed II wojną światową [13]. W ostatnich latach rośnie ich popularność, jako że cechują je doskonały aromat i smak, często inny od jabłek z masowej produkcji, oraz mnogość zastosowań. Stare odmiany jabłoni nadają się zarówno do uprawy ekologicznej, jak i amatorskiej, a większość z nich wykazuje się wysoką odpornością na choroby i na mróz [12].
Do wad starych odmian jabłoni należą późniejsze wchodzenie w okres owocowania, przemienność owocowania, a czasem niezbyt obfity plon i wrażliwość owoców na uszkodzenia [13]. Nie nadają się więc do sadów towarowych.
Do najbardziej popularnych starych odmian jabłoni należą [12]: jabłoń Antonówka, jabłoń Kosztela, jabłoń Kronselka, jabłoń Malinówka i jabłoń Papierówka. Opis tych odmian znajduje się poniżej.
Jabłoń Antonówka
Przerobowa, wczesna odmiana jabłoni, której owoce są idealne na szarlotkę, soki i przetwory. Bardzo duża odmiana jabłoni, która jest wyjątkowo odporna na mróz i choroby. Owocuje przemiennie, ale obficie. Do zbioru nadaje się już od połowy lipca, a do bezpośredniego spożycia owoce zbiera się w połowie października [17].
Jabłoń Kosztela
Pochodząca z Polski, odporna na mróz i choroby deserowa, jesienna stara odmiana jabłoni, która wchodzi w owocowanie dopiero po 10 latach od posadzenia i owocuje przemiennie. Zbiór przypada na wrzesień-październik, ale owoce wymagają leżakowania w chłodnym miejscu do grudnia, aby uzyskać kruchość i słodki smak (można je przechowywać do wiosny). Owoce łatwo się obtłukują i sinieją, a miąższ po obraniu szybko ciemnieje [16].
Jabłoń Kronselka
Jesienna stara odmiana jabłoni (zbiór w II połowie września), której nietrwałe i podatne na odgniecenia owoce kształtem przypominają Lobo. Owocuje po 3-4 latach od posadzenia. Jest to odmiana jabłoni odporna na mróz i na zarazę ogniową, ale wrażliwa na parcha i mączniaka. Jabłka mają doskonały smak, nadają się do bezpośredniego spożycia, na musy i szarlotkę [14].
Jabłoń Malinówka (jabłoń Malinowa Oberlandzka)
Odporna na mróz i choroby jesienna odmiana jabłoni z owocami o smaku malin i przeznaczeniu do bezpośredniego spożycia oraz na szarlotkę, cydr i wódkę. Owoce mają charakterystyczne żebrowanie, skórka jest gruba, a miąższ soczysty (zbiór w II połowie września) [15].
Jabłoń Papierówka (inaczej jabłoń Oliwka Żółta)
Odporna na choroby i mróz wczesna stara odmiana jabłoni, która szybko wchodzi w okres owocowania, a zbiór odbywa się już w lipcu i sierpniu. Jej owoce mają walory deserowe, nadają się również do ciast, do suszenia i na przetwory [18].
Letnia, wczesna odmiana jabłoni
Wczesne, letnie odmiany jabłoni dają owoce, które nadają się do zbioru od lipca do września i powinny być spożywane od razu po zbiorze (źle znoszą długie przechowywanie). Do najpopularniejszych wczesnych odmian jabłoni należą dwie opisane powyżej stare odmiany jabłoni: jabłoń Antonówka, jabłoń Oliwka Żółta (inaczej jabłoń Papierówka) [18].
Wśród nowszych odmian warta uwagi jest jabłoń Piros. Ta wysoce odporna na mróz, mączniaka i na parcha odmiana jabłoni daje owoce o przeznaczeniu deserowym oraz nadające się na soki i ciasta. Owocuje na przełomie lipca i sierpnia, a jabłka można przechowywać do połowy września [19].
Zimowa odmiana jabłoni – idealna do sadów towarowych
Zimowa odmiana jabłoni to taka, która późno owocuje, a jej owoce dobrze znoszą przechowywanie aż do wiosny i nadają się zarówno na świeży rynek, jak i do przetwórstwa. Jabłka są smaczne, twarde, wytrzymałe w transporcie. Późna odmiana jabłoni idealnie nadaje się więc do sadów towarowych.
W 2024 roku wyprodukowano w Polsce około 6,3 mln sztuk kwalifikowanych drzewek jabłoni. Wśród nich znajdowały się drzewka 72 odmian, ale 4 odmiany jabłoni stanowiły połowę wszystkich wyprodukowanych sadzonek. Były to najlepsze do sadów towarowych, zimowe odmiany jabłoni. Wszystkie wcześnie wchodzą w okres owocowania i dają duże plony. Odmianami tymi są (od najbardziej popularnych) [1]:
- jabłoń Golden Delicious – deserowa odmiana jabłoni, której wadą jest ryzyko przemienności owocowania [2];
- jabłoń Gala – ma tendencję do przemienności owocowania, nadmiernego wiązania owoców i do pękania jabłek w okresie zbiorczym [3];
- jabłoń Szampion (funkcjonuje też nazwa jabłoń Champion) – jej owoce nadają się zarówno do przerobu, jak i do bezpośredniego spożycia. Wchodzi w okres owocowania już w drugim roku po posadzeniu. Jest odporna na parcha i mączniaka, ale bardzo podatna na choroby kory i drewna oraz na działanie mrozu [4];
- jabłoń Idared – łatwa w uprawie i odporna na parcha odmiana jabłoni. Źle znosi silne przymrozki i jest wrażliwa na mączniaka, raka bakteryjnego oraz zarazę ogniową. Wchodzi w okres owocowania w trzecim roku od posadzenia.
Każda zimowa odmiana jabłoni może być uprawiana w przydomowym ogrodzie. Jednak trzeba pamiętać, że zebrane jabłka należy przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu [20].
Jabłoń ozdobna (rajska jabłoń)
Dużą popularnością cieszą się także jabłonie rajskie, które pełnią jedynie funkcję dekoracyjną (tzw. jabłonie ozdobne). Wśród nich godne polecenia są np. [10]:
- jabłoń Royalty – zwarta, nisko rozgałęziona rajska jabłoń, dorastająca do 4-6 m wysokości. Rośnie powoli, ma stożkową koronę, rubinowe liście i kwiaty [11];
- jabłoń Freja – niska jabłoń rajska o zaokrąglonej koronie. Liście są purpurowe, kwiaty różowe, a owoce bordowe (utrzymują się na drzewie zimą).
Rajska jabłoń jest łatwa w uprawie, ale trzeba pamiętać, że do ładnego kwitnienia wymaga miejsc nasłonecznionych, gleb lekko kwaśnych lub obojętnych, nawożenia podczas 2-3 pierwszych lat od posadzenia oraz podlewania podczas suszy [10].
Źródła
[1] https://www.sadownictwo.com.pl/produkcja-drzewek-i-krzewow-w-szkolkach-w-2024
[2] https://www.sad24.pl/na-topie/odmiana-jablek-golden-delicious-charakterystyka/
[3] https://www.sad24.pl/sady/odmiana-jablek-gala-charakterystyka/
[4] https://www.sad24.pl/sady/odmiana-jablek-szampion-charakterystyka/
[6] https://www.agrofakt.pl/odporne-na-parcha-odmiany-jabloni/
[8] https://www.szkolkarstwo.com.pl/topaz-odmiana-jabloni-o-wybitnie-smacznych-owocach
[9] Metodyka integrowanej produkcji jabłek, Warszawa 2023
[11] https://e-katalogroslin.pl/plants/4024,jablon-royalty_malus-royalty
[15] https://niepodlewam.pl/jablon-malinowa-oberlandzka-uprawa-odpornosc-zapylacze/
[16] https://niepodlewam.pl/jablon-kosztela-bardzo-stara-odporna-odmiana/
[17] https://niepodlewam.pl/jablon-antonowka-zwykla-uprawa-i-odpornosc/
[18] https://niepodlewam.pl/letnie-odmiany-jabloni-lista/
[20] https://www.tygodnik-rolniczy.pl/uprawa/zimowe-odmiany-jabloni-jakie-sa-najlepsze-do-uprawy-2434361