W jaki sposób śruta rzepakowa może pomóc w optymalizacji żywienia zwierząt pod kątem kosztowym i sprzedażowym? Jaka jest wartość odżywcza śruty rzepakowej w porównaniu ze śrutą sojową? Czy można ją stosować w żywieniu bydła, świń, owiec i drobiu? Przeczytaj, jeśli szukasz sposobów na poprawę wyników swojej hodowli!
Dlaczego warto zainteresować się śrutą rzepakową?
Temat śruty rzepakowej w żywieniu zwierząt jest interesujący z czterech powodów:
- Nie trzeba jej importować, a Polska jest światowym liderem w uprawie rzepaku oraz jego produktów o doskonałej jakości: oleju, makuchu i śruty rzepakowej [1].
- Jest tańsza od importowanej śruty sojowej.
- Pozwala osiągać dobre wyniki w żywieniu zwierząt, zwłaszcza bydła.
- Wpisuje się w trend żywności bez GMO.
Jakie są wady i zalety śruty rzepakowej?
Śruta rzepakowa z powodzeniem może zastąpić śrutę sojową, odkąd wprowadzono do uprawy nowe odmiany rzepaku, w których zredukowano niemal do zera poziom substancji antyżywieniowych, czyli kwasu erukowego i glukozynolanów [3]. Obecnie uprawiane są tzw. odmiany „00”, które doskonale nadają się dla krów, a w odpowiednich dawkach także dla zwierząt monogastrycznych (drób, świnie) [5]. Nawet te niemodyfikowane genetycznie odmiany rzepaku zawierają obecnie tak niewielkie ilości glukozynolanów, że można je stosować w żywieniu krów mlecznych [5].
Jeżeli chodzi o wartość pokarmową, to dla 1 kg śruty rzepakowej, przy 88% suchej masy i 3% tłuszczu, wynosi ona 10,7 MJ EM i 295 g strawnego białka. Dla porównania, w przypadku śruty sojowej wartości te osiągają poziom 12,1-12,9 MJ EM oraz 305-374 g strawnego białka [3].
Do największych zalet śruty rzepakowej należy większa niż w śrucie sojowej zawartość wapnia, fosforu i magnezu oraz cystyny i metioniny, a przede wszystkim dużo niższy koszt [3]. W kwietniu 2024 roku cena śruty rzepakowej kształtowała się na poziomie nieco poniżej 1300 zł/t, podczas gry cena śruty sojowej prawie 1900 zł/t [6][7].
Śruta rzepakowa w żywieniu bydła mlecznego i mięsnego
Rolnicy przyzwyczajeni są do stosowania importowanej śruty sojowej. Przejście na krajową śrutę rzepakową, jak każda zmiana, budzi obawy. Odpowiedzią na nie są wyniki z hodowli zwierząt karmionych śrutą rzepakową.
W hodowli krów mlecznych śruta rzepakowa jest zdecydowanie lepsza niż śruta sojowa [1]. Jeśli porównać wydajność i skład mleka krów żywionych paszą sojową lub rzepakową, okazuje się, że w przypadku paszy rzepakowej osiągnięto wyższą wydajność mleka oraz poziom białka i tłuszczu [1]. Jeżeli chodzi o skład aminokwasowy, żywienie śrutą rzepakową powoduje wzrost poziomu metioniny i spadek poziomu lizyny w mleku [1].
W przypadku wczesnej laktacji dane nie wykazały różnic w składzie chemicznym mleka od krów żywionych śrutą sojową albo śrutą rzepakową – poza jedną. Mleko od krów, którym podawano śrutę rzepakową, miało niższy poziom mocznika. Wynika to z faktu, że krowy lepiej wykorzystują białko z paszy rzepakowej niż z sojowej [1]. Nie ma więc znaczenia to, że śruta rzepakowa ma niższą zawartość białka niż śruta sojowa, skoro finalnie wydajność mleka jest podobna.
Przeprowadzone badania obaliły również stereotypy, że śruta rzepakowa pogarsza rozród krów, niszczy wątrobę oraz powoduje mastitis i przedwczesne brakowanie [1].
Również w przypadku bydła mięsnego zasadne jest wprowadzenie żywienia opartego głównie na śrucie rzepakowej. Ze względu na skład aminokwasowy tej paszy, jest ona dobrym źródłem metioniny, a w mniejszym stopniu lizyny, więc może być podstawowym źródłem białka w żywieniu opasów [2]. Podawanie opasom większych dawek paszy rzepakowej pozytywnie wpływa na pobieranie tłuszczu (a tym samym na jakość mięsa), jak również redukuje metanogenezę w żwaczu [2].
W przypadku cieląt zawartość śruty rzepakowej w mieszance paszowej typu starter może wynosić 20-25%. Dla młodych krów również można częściowo zastąpić śrutę sojową śrutą rzepakową (maks. 50-60% białka) [4]. Taki sposób postępowania pozwala na obniżenie kosztów żywienia zwierząt bez uszczerbku w przyrostach masy oraz pobieraniu i efektywności wykorzystywania paszy [4].
Śruta rzepakowa w żywieniu świń, owiec i drobiu
Śruta rzepakowa z powodzeniem stosowana jest jako pasza dla świń, w tym dla warchlaków i tuczników. Wyjątkiem są prosięta przebywające jeszcze przy maciorze, których przewód pokarmowy nie jest wystarczająco rozwinięty, aby w odpowiednim stopniu wykorzystywać wartość odżywczą tej paszy [3]. Nie należy też stosować śruty rzepakowej w żywieniu świń reprodukcyjnych [3].
Jeżeli chodzi o owce, to udział śruty rzepakowej powinien wynosić [3]:
- 20% w przypadku maciorek;
- 15% u jagniąt ssących;
- 25% u jagniąt tuczonych, dla których może ona stanowić jedyną paszę białkową w mieszankach treściwych.
W przypadku hodowli ptaków śruta rzepakowa z powodzeniem stosowana jest w mieszankach paszowych, przy czym w przypadku kur powinna być ona najwyższej jakości [3]. Wprowadzenie zalecanych dawek śruty rzepakowej (maks. 10%) w paszy dla brojlerów wszystkich gatunków ptaków nie wpływa negatywnie ani na zdrowie ptaków, ani na jakość mięsa [3].
Szczególnie zalecane jest stosowanie śruty rzepakowej dla kur nieśnych, zarówno w trakcie produkcji jaj, jak i reprodukcji [3]. Potwierdzono, że trzymanie się zalecanych dawek śruty rzepakowej w żadnym stopniu nie ma negatywnego wpływu na jakość jaj oraz na zapładnialność, wylęgowość i nieśność kur [3].
Źródła:
[2] https://www.wrp.pl/sruta-rzepakowa-alternatywa-dla-sruty-sojowej/
[3] https://swiatrolnika.info/informacje/sruta-rzepakowa.html
[4] https://agrokonsument.pl/sruta-rzepakowa-made-in-poland-lepsza-dla-krow-od-zamorskiej-sruty-sojowej/
[6] https://www.agrolok.pl/notowania/notowania-sruty-rzepakowej.htm
[7] https://www.agrolok.pl/notowania/notowania-sruty-sojowej.htm