Czy polskich rolników czeka hodowla owadów na pasze i produkcja mąki ze świerszczy? Choć obecnie wydaje się, że to odległa wizja, prędzej czy później pewnie stanie się ona rzeczywistością. Warto więc już teraz przeczytać o perspektywach i zasadach hodowli owadów.
Już teraz możliwa mąka ze świerszczy w chlebie, a mącznik młynarek w makaronie
Hodowla owadów jest odpowiedzią na rosnącą liczbę ludności na świecie i poszukiwanie nowych źródeł białka. W ten trend wpisuje się Rozporządzenie wykonawcze UE 2023/5 z 3 stycznia 2023 r. zezwalające na wprowadzanie na rynek częściowo odtłuszczonego proszku ze świerszcza domowego, czyli po prostu mąki ze świerszczy. Zgodnie z nim mąkę ze świerszczy można dodawać na terenie UE m.in. do chleba, bułek, herbatników, a nawet do pizzy [1].
Jest to kolejny krok ułatwiający rozwój hodowli owadów na terenie Europy. Warto bowiem przypomnieć, że już wcześniej UE dopuściła:
- dodawanie suszonych larw mącznika młynarka np. do dań na bazie roślin strączkowych lub makaronu [2];
- dodawanie suszonej, mrożonej i sproszkowanej szarańczy wędrownej np. do wędlin [2];
- używanie białka pochodzącego z hodowli owadów do produkcji pasz dla drobiu, trzody chlewnej, ryb oraz karmy dla zwierząt towarzyszących [9].
Hodowla owadów jadalnych w Polsce i na świecie będzie się rozwijać
Produkcja owadów wystartowała z niszowego poziomu około 2 tys. ton w roku 2018 [5], ale już w roku 2030 ma sięgnąć około 1 mln ton [5, 9]. Przewiduje się, że około 90% hodowli owadów będzie nakierowane na pasze dla zwierząt, a 10% na cele spożywcze [3].
Warto przypomnieć, że już teraz możliwe jest stosowanie w UE w żywieniu trzody chlewnej i drobiu całych insektów oraz tłuszczów pochodzących z 7 gatunków owadów (Rozporządzenie 2017/893) [6], m.in.: muchy domowej, mącznika młynarka i świerszcza domowego [6]. Co więcej, badania potwierdzają dobre wyniki osiągane w chowie zwierząt gospodarskich opartym na owadzim białku [5].
Hodowla owadów na pasze ma świetne perspektywy ze względu na jej ekonomiczność oraz wysoką jakość produktu finalnego. Larwy owadów hodowane z użyciem produktów odpadowych z przemysłu spożywczego uzyskują współczynnik FCR (zużycie paszy na produkcję kilograma żywca) rzędu 1,7 przy zawartości białka do 50% i tłuszczu do 30%. Dodatkowo białko owadzie ma dobry skład aminokwasowy, a tłuszcz właściwy stosunek kwasów omega-6 do omega-3 [5].
Hodowla owadów jadalnych w Polsce może się stać dobrym rozwiązaniem dla rolników, którzy poszukują pomysłów na przekwalifikowanie z powodu zamknięcia dotychczasowej działalności [4]. Według prelegentów konferencji „Hodowla owadów na cele paszowe i żywieniowe” w Niemczech już opracowywane są rozwiązania, które umożliwią rolnikom hodowlę owadów w dawnych chlewniach [5].
Mącznik młynarek – przykład zalet i zasad hodowli owadów
Hodowla owadów to na razie egzotyka. Warto jednak już teraz się jej przyjrzeć, skoro jest duża szansa, że stanie się ona dochodową gałęzią produkcji rolniczej. Dobrym przykładem obrazującym zalety i zasady hodowli owadów jest hodowla mącznika młynarka.
Zgodnie z polskim programem badawczym „Opracowanie strategii wykorzystania alternatywnych źródeł białka owadów w żywieniu zwierząt […]” mącznik młynarek doskonale spełnia warunki hodowli wielkotowarowej. Nie wymaga bowiem dużego zaangażowania rolnika, ma krótki cykl rozwojowy, szybki przyrost masy, wysoką konwersję paszy, niewielkie wymagania utrzymania, a jego hodowlę można prowadzić, bazując na odpadach organicznych. Niebagatelną zaletą hodowli mącznika jest też oszczędność miejsca, gdyż prowadzi się ją na kilku poziomach [8].
Warunkiem osiągnięcia zysku z każdej hodowli owadów, w tym z hodowli mącznika, jest uzyskanie jak najszybciej jak największej liczby larw o wysokiej masie. W przypadku mącznika młynarka, aby to osiągnąć, rolnik powinien zadbać o m.in. następujące parametry:
- temperatura w przedziale 25-28°C – która powoduje, że cykl produkcyjny trwa tylko 16 tygodni;
- wilgotność względna powietrza 55-80% – gwarantująca maksymalne pobieranie pokarmu przez larwy mącznika młynarka, a więc najlepsze przyrosty masy;
- odpowiedni poziom tlenu – jego niedobór skutkuje większą śmiertelnością larw;
- zagęszczenie osobników w stadzie na poziomie 1,2 dorosłego owada/cm2 i 0,94 larwy/cm2 (nadmierne zagęszczenie mącznika młynarka powoduje zwiększoną śmiertelność i kanibalizm).
Stworzenie optymalnych warunków do hodowli owadów to pierwszy krok. Drugi to dopełnienie odpowiednich formalności. Owady jadalne to zwierzęta gospodarskie, dlatego zgodnie z ustawą o produktach pochodzenia zwierzęcego konieczne jest złożenie do powiatowego lekarza weterynarii wniosku o wpis do rejestru zakładów. Powinno to nastąpić minimum 30 dni przed rozpoczęciem hodowli owadów. Dopiero po otrzymaniu decyzji o wpisie do rejestru można rozpocząć działalność [7].
 |
Źródła:
[2] https://www.gov.pl/web/ijhars/owady–nowa-zywnosc
[3] https://foodindustry-support.pl/potencjal-rozwojowy-hodowli-owadow-jadalnych/
[4] https://puls.edu.pl/sites/default/files/dokumenty/JADALNE%20OWADY.pdf
[6] Anna Rygało-Galewska, Klara Zglińska, Mateusz Roguski, Iwona Kosieradzka, Tomasz Niemiec, WYKORZYSTANIE OWADÓW JAKO ALTERNATYWNEGO ŹRÓDŁA BIAŁKA DLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W UNII EUROPEJSKIEJ, SGGW w Warszawie, listopad 2021
[8] https://www.researchgate.net/publication/357242512_Macznik_mlynarek_-_hodowla_w_kilku_krokach