Skąd pochodzą gruszki? Gdzie zbiera się ich najwięcej? Ile wynoszą zbiory gruszek w Polsce?
Na te pytania udzielimy odpowiedzi w poniższym artykule.
Pochodzenie gruszki
Dziko rosnące gruszki stanowiły źródło pokarmu dla ludzi już w czasach prehistorycznych. W pewnym momencie owoce te zaczęto uprawiać w ogrodach – do antycznej Grecji przybyły one z Persji. O gruszkach wspominał już Homer w VII wieku p.n.e. Owoce te cieszyły się sporą popularnością wśród samych mieszkańców Imperium Rzymskiego – dla nich gruszka była „gwiazdą ogrodów”.
Z basenu Morza Śródziemnego gruszki trafiły do innych zakątków Europy. W XVII i XVIII wieku zajadali się nimi między innymi Francuzi, Anglicy i Belgowie. Do Polski gruszki trafiły najprawdopodobniej dzięki zakonnikom, którzy uprawiali je w ogrodach przyklasztornych. Niestety, nie wiadomo, kiedy dokładnie wspomniane owoce trafiły nad Wisłę.
20 największych producentów gruszek
Niekwestionowanym liderem pod względem wielkości zbiorów gruszek na świecie są Chiny. Odpowiadają one za ok. 73,5 proc. całej światowej produkcji. W pierwszej dwudziestce największych producentów tych owoców mamy 8 krajów znajdujących się w Azji, 7 z Europy, 3 z obu Ameryk i 2 z Afryki.
Dane FAO, 2022 rok, produkcja w tonach
| Chiny | 19 366 800 |
| Stany Zjednoczone | 584 230 |
| Argentyna | 566 227 |
| Turcja | 551 086 |
| Republika Południowej Afryki | 548 965 |
| Włochy | 519 190 |
| Holandia | 351 000 |
| Belgia | 345 870 |
| Indie | 309 000 |
| Korea Południowa | 251 093 |
| Hiszpania | 248 320 |
| Japonia | 223 200 |
| Chile | 207 217 |
| Algieria | 163 949 |
| Korea Północna | 150 248 |
| Ukraina | 146 060 |
| Francja | 142 570 |
| Portugalia | 132 280 |
| Uzbekistan | 117 546 |
| Iran | 88 855 |
Areał upraw gruszek na świecie wynosi 1,418 mln hektarów. To obszar niewiele większy niż powierzchnia województwa lubuskiego.
Poniżej zestawienie krajów o największym areale upraw gruszek – według danych FAO.
Dane FAO, 2022 rok, areał w hektarach
| Chiny | 1 004709 |
| Indie | 44 000 |
| Włochy | 24 520 |
| Turcja | 23 706 |
| Argentyna | 19 948 |
| Algieria | 19 498 |
| Hiszpania | 19 110 |
| Stany Zjednoczone | 16 430 |
| Republika Południowej Afryki | 14 804 |
| Korea Północna | 13 983 |
Poniższy wykres, bazujący na danych FAO, pokazuje, w jaki sposób na przestrzeni lat zmieniały się wielkość produkcji gruszek (czerwona linia) oraz areał upraw tych owoców (niebieska linia). Widoczny jest spory wzrost zbiorów od początku lat 90., który trochę wyhamował po roku 2015. Powierzchnia upraw od lat 80. mocno rosła, osiągając największą wartość pod koniec lat 90. Później nastąpił dość znaczny spadek i wydaje się, że rekord z 1997 roku pozostaje niezagrożony (1,871 mln ha).
W zakresie wydajności produkcji gruszek najwyższymi wskaźnikami mogą poszczycić się następujące kraje:
- Austria (71 421,1 kg/ha),
- Nowa Zelandia (52 953,2 kg/ha),
- Szwajcaria (44 861 kg/ha),
- Republika Południowej Afryki (37 082 kg/ha).
Lider produkcji światowej – Chiny – może pochwalić się wynikiem na poziomie 19 276 kg/ha.
Zbiory gruszek w Polsce
Nasi sadownicy zebrali w 2022 roku 80 600 ton gruszek. Wynik ten dał Polsce 23 miejsce na świecie i 9 w Europie. Wydajność produkcji wyniosła 14 654,5 kg/ha. W tym zakresie polscy sadownicy byli lepsi np. od swoich hiszpańskich, portugalskich i ukraińskich odpowiedników.
Gruszki uprawia się w Polsce na powierzchni 5,5 tys. ha (2022). Kluczowe w przypadku upraw tych owoców są 4 województwa: mazowieckie, łódzkie, lubelskie i świętokrzyskie. Według danych GUS regiony te odpowiadają za 76,7 proc. krajowych zbiorów. Sama powierzchnia upraw gruszek w województwie mazowieckim wynosiła w 2023 roku blisko 2,2 tys. ha (39 proc. całego areału). Najchętniej uprawianą odmianą gruszek przez polskich sadowników jest Konferencja. Popularna jest także Lukasówka, Faworytka (Klapsa) oraz Xenia. Te odmiany zajmują największą
Dane historyczne FAO, zbierane od 1961 roku, pokazują, że najwięcej gruszek zebrano w Polce w roku 1968 i 1966 – wtedy produkcja tych owoców wyniosła odpowiednio 194,2 i 185,4 tys. ton. Najgorsze wyniki zanotowano w roku 1987 roku (14,8 tys. ton), 1961 (21,1 tys. ton) i 2007 (30,7 tys. ton). Trudno oczekiwać, aby zbiory gruszek nad Wisłą w krótkiej perspektywie czasu wróciły do poziomu z lat 60.
Źródła
Dane: FAOSTAT, GUS
Wykresy: FAO
Główny Urząd Statystyczny, Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2023 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/uprawy-rolne-i-ogrodnicze/produkcja-upraw-rolnych-i-ogrodniczych-w-2023-roku,9,22.html
Hodun Grzegorz, Dawne odmiany do ogrodów przydomowych. Rośliny sadownicze. Grusze do sadu i ogrodu, https://www.inhort.pl/files/program_wieloletni/PW_2015_2020_IO_IHAR/publikacje/Broszura_grusze_zad.1.7.pdf
Krocz Joanna, Gruszka – wartości odżywcze, zastosowanie w kuchni, kaloryczność, https://zywienie.abczdrowie.pl/wlasciwosci-gruszki
SadyOgrody.pl, Najlepsze odmiany gruszek. Jakie są polecane?, https://www.sadyogrody.pl/owoce/101/najlepsze_odmiany_gruszek_jakie_sa_polecane,33410.html