Przeczytaj, jak powinno wyglądać cięcie jabłoni, aby drzewa obficie owocowały i były bardziej odporne na choroby. Sprawdź, kiedy przycinać jabłonie i jakich użyć narzędzi. Dowiedz się, na czym polega przycinanie jabłoni starych. Sięgnij do artykułu i ciesz się ze zdrowych jabłoni i dużych owoców !
Cięcie jabłoni – dlaczego warto i co można zyskać?
Przycinanie jabłoni jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w sadzie. Jego prawidłowe przeprowadzenie jest konieczne dla regularnego uzyskiwania dużych i dobrej jakości plonów [1].
Cięcie jabłoni, przeprowadzone we właściwym terminie i w odpowiedni sposób, powoduje, że drzewo obficie owocuje, a jabłka pięknie się wybarwiają [2] [3]. Poprzez usuwanie chorych i starych gałęzi zwiększa też odporność drzew na choroby [1] [2].
Kiedy przeprowadza się cięcie jabłoni?
W prawidłowo prowadzonym sadzie wykonywane są trzy rodzaje cięć, a każde z nich przeprowadza się w innym terminie:
- pierwsze cięcie młodych jabłoni – zawsze wiosną;
- podstawowe cięcie jabłoni – zimą;
- uzupełniające cięcie jabłoni – latem.
Uwaga: nie należy wykonywać cięcia jabłoni jesienią, gdyż przedłuża to okres wegetacji drzew, a tym samym naraża je na przemarzanie. Co więcej, powstałe rany nie mają szansy zabliźnić się przed zimą i stają się miejscem wnikania patogenów grzybowych [7].
Jak wykonywać cięcie jabłoni?
Ważne jest, aby narzędzia były zdezynfekowane, ostre i nie miażdżyły tkanek drzewa, przy czym [2]:
- do cięcia gałęzi o grubości do 20 mm wystarczy zwykły sekator;
- grubsze gałęzie, o średnicy do 40 mm przycina się za pomocą sekatorów dwuręcznych;
- piła ogrodnicza służy do wycinania konarów.
Jeśli celem cięcia jest usunięcie całego pędu, tak żeby nie odrastał, należy je wykonać u nasady. Natomiast jeśli z miejsca cięcia mają wyrosnąć nowe odgałęzienia, pozostawia się krótki na 2-3 cm czop. Cięcie na czop przeprowadza się pod kątem 45°. Podczas wycinania konarów piłą najpierw podcina się je od dołu, a następnie od góry. Dzięki temu unika się oderwania kory poniżej miejsca cięcia. Powstałe duże rany należy zabezpieczyć farbą emulsyjną z dodatkiem fungicydu [2].
Kiedy i jak przyciąć młodą jabłoń po posadzeniu?
Pierwsze przycinanie jabłoni wykonuje się zawsze wiosną, niezależnie od terminu posadzenia. Celem jest pobudzenie drzewka do wzrostu, dostosowanie wielkości korony do rozmiarów bryły korzeniowej oraz pobudzenie jabłoni do rozwinięcia korony na odpowiedniej wysokości. Cięcie jabłoni jednorocznej wykonuje się ok. 1 m od ziemi, dzięki czemu korona wykształca się na właściwej wysokości. Sadzonki dwuletnie zazwyczaj posiadają w koronie od 3 do 7 pędów. Skraca się je do 1/3-2/3 długości. Wycina się również pędy, które wyrosły zbyt nisko nad ziemią (60-80 cm) [1] [2].
Podstawowe zimowe cięcie jabłoni – formujące, prześwietlające i odnawiające
Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym w sadzie jest formujące, prześwietlające i odnawiające cięcie jabłoni zimą. Ma ono na celu utrzymanie formy korony, jej prześwietlenie i odmłodzenie (pozbycie się starych gałęzi), a tym samym pobudzenie do owocowania [1] [3].
Kiedy przycinać jabłonie zimą?
Zimowe cięcie jabłoni przeprowadza się w okresie spoczynku zimowego, w słoneczne, suche dni z temperaturą powyżej 0°C. [8].
Najlepszym terminem jest druga połowa zimy, ponieważ drzewa są wtedy mniej narażone na uszkodzenia mrozowe [1]. Jeżeli z jakichś powodów zimowe cięcie jabłoni trzeba przyspieszyć, należy zacząć od starszych, mrozoodpornych odmian, takich jak jabłoń Antonówka, Alwa i Ligol. Zdecydowanie nie wolno wykonywać cięcia jabłoni w pierwszej połowie zimy u odmian wrażliwych na przemrożenia, takich jak np. jabłoń Golden Delicious i Szampion [2].
Formujące, prześwietlające, zimowe cięcie jabłoni przeprowadza się corocznie, a jego skala powinna być umiarkowana. Odnawiające cięcie jabłoni można zacząć wykonywać po 3-4 latach owocowania [2].
Jak przycinać jabłonie zimą?
Formujące, prześwietlające, zimowe cięcie jabłoni ma na celu regulację kształtu, rozmiaru i struktury korony. Powinno być prowadzone tak, aby uzyskać najbardziej uniwersalną – stożkową formę drzewa [1].
W formującym i prześwietlającym cięciu jabłoni dąży się do tego, aby wszystkie pędy były cieńsze od przewodnika. Bardzo ważne jest też usuwanie tych pędów z górnej części korony, które konkurują z przewodnikiem, oraz pędów i gałęzi chorych, uszkodzonych [5]. Z dolnej części wycina się pędy i gałęzie rosnące zbyt nisko, które pod wpływem ciężaru owoców opadły poniżej 50 cm od ziemi [1] [2]. Uwaga: przycinać można jedynie mniejsze gałęzie, nigdy – główne konary [5]. Odpowiednio uformowana i prześwietlona jabłoń powinna mieć mocno wyróżniający się przewodnik, stożkowatą koronę, a w jej wnętrzu dość duże odstępy między gałęziami [2].
Celem odnawiającego zimowego cięcia jabłoni jest usunięcie wszystkich pędów, które mają więcej niż 3 lata [3]. Usuwa się też rosnące przy przewodniku stare, grube gałęzie, pozostawiając na pniu krótkie czopy (latem z czopów wyrosną nowe pędy). Przewodnik skraca się ponad podporą, tak aby pozostawić jeden jednoroczny pęd na jego szczycie [1]. Warto pozostawić na samym dole korony kilka długich, wieloletnich gałęzi, żeby utworzyć podstawę kształtu korony [3]. Uwaga: pędy i gałęzie usuwa się w całości. Skracanie, zamiast wycinania, ukierunkowuje energię drzewa na rozwój wielu jednorocznych pędów i grubienie gałęzi, zamiast na maksymalne owocowanie [2].
Uzupełniające letnie cięcie jabłoni
Latem można przeprowadzać dodatkowe cięcie jabłoni w celu uzyskania lepszego nasłonecznienia jabłek, a tym samym lepszego ich wybarwienia. Wykonanie letniego przycinania przyczynia się do zmniejszenia zakresu zimowego cięcia jabłoni [1] [2].
Kiedy przycinać jabłonie latem, czyli kiedy obcinać wilki na jabłoni?
Letnie cięcie jabłoni powinno być wykonane w drugiej połowie lata 2-3 tygodnie przed zbiorem. Tyle wystarczy, aby owoce się zarumieniły. Zwykle ma to miejsce, zależnie od odmiany, od początku lipca do końca sierpnia i należy je zakończyć do 15 września. Przekroczenie tego terminu zwiększa wrażliwość drzew na mróz. Natomiast zbyt wczesne cięcie jabłoni prowadzi do zmniejszenia wielkości owoców [1] [2].
Uwaga: nie należy przeprowadzać cięcia jabłoni w słoneczne i gorące dni. Lepszym terminem są dni pochmurne [2].
Jak przycinać jabłonie latem?
Podczas uzupełniającego letniego cięcia jabłoni wycina się przede wszystkim tzw. wilki, czyli najsilniejsze, pionowe, jednoroczne pędy, które nadmiernie zagęszczają koronę i ograniczają dostęp światła do owoców. W sytuacji zbyt intensywnego rozrostu drzewa można też latem skracać pozostałe pędy nad 3-5 liściem [1] [2].
Przycinanie jabłoni starych i zaniedbanych
Przycinanie jabłoni starych przeprowadza się w celu ich odmłodzenia, co oznacza poprawę regularności, jakości i wielkości plonów. Stare, zaniedbane jabłonie często są wysokie, mają gęste, szerokie korony, a pędy owoconośne pojawiają się u nich jedynie na obrzeżach korony. W dolnych partiach jabłoni (najwygodniejszych do zbioru) albo wcale nie powstają pędy owoconośne, albo są tak słabe, że nie owocują [2].
Kiedy przycinać stare jabłonie?
Odmładzające, radykalne przycinanie jabłoni starych wykonuje się w okresie spoczynku zimowego, podczas słonecznej pogody i należy je rozłożyć na kilka lat. Cięcie to obejmuje nawet 2/3 gałęzi, co powoduje zmniejszenie plonów w ciągu najbliższych lat po jego wykonaniu. Dzieląc cięcie starych jabłoni na 2-3 lata, unika się tego efektu [2] [6].
Jak wykonać przycinanie jabłoni starych?
Cięcie starych jabłoni powinno prowadzić do zmniejszenia ich wysokości i szerokości oraz dobrze prześwietlić wnętrze korony [6]. Przyjmuje się, że właściwie przycięta stara jabłoń powinna mieć wysokość ok. 3 m i 7-8 konarów [4].
Podczas cięcia starych jabłoni niezbędne jest skrócenie lub wycięcie 30-60% gałęzi, co obejmuje [2] [6]:
- odcięcie wierzchołka nad boczną gałęzią, tak aby światło swobodnie docierało do wnętrza korony;
- skrócenie konarów i grubych gałęzi do 3/4 ich długości;
- wycięcie nadmiarowych, krzyżujących się, rosnących do wnętrza korony pędów i gałęzi z wnętrza korony;
- usunięcie nadmiarowych jednorocznych i wieloletnich gałązek owoconośnych;
- wycięcie chorych, uschniętych, zdeformowanych pędów i gałęzi.
Uwaga: usuwanie całych gałęzi przeprowadza się metodą cięcia na czop, czyli z pozostawieniem krótkiego odcinka. Ważne jest, żeby wykonać to cięcie pod małym kątem w stosunku do pędu głównego, dzięki czemu powstaje tzw. siodełko. Ten sposób cięcia jabłoni ułatwia wyrastanie nowych pędów [6].
Wszystkie rany po cięciu należy zabezpieczyć przed wnikaniem grzybów chorobotwórczych [6].
W efekcie tak drastycznego cięcia jabłoni wyrasta mnóstwo zagęszczających koronę wilków. Część z nich należy w całości usunąć. Część się pozostawia, ponieważ mają one posłużyć do odbudowania korony i jako rezerwa owocowania [2].
Źródła
[1] METODYKA INTEGROWANEJ PRODUKCJI JABŁEK, Warszawa, 2023
[2] https://modr.pl/sites/default/files/brochures/ciecie_jabloni_grusz_na_ww.pdf
[5] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/podpowiadamy-jak-wlasciwie-ciac-jablonie.html