Przed nami jesienna kampania buraczana, a co za tym idzie – coroczny okres podsumowywania plonów i zysków z uprawy buraka cukrowego. To dobry moment, aby sprawdzić, jakie są prognozy opłacalności tego warzywa, oraz dowiedzieć się, jakich dopłat mogą się spodziewać plantatorzy.
Uprawa buraka cukrowego w Polsce – stan obecny i perspektywy
Według Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego oraz zapisów WPR 2023-2027 w sezonie 2022/2023 [2]:
- uprawa buraka cukrowego zajmowała w Polsce prawie 223 tys. ha. Prognozuje się, że w 2024 roku nastąpi wzrost jej areału nawet do ok. 257 tys. ha. Tym samym obszar uprawy buraka cukrowego osiągnie najwyższy poziom od 2005 roku;
- produkcja buraka cukrowego wyniosła 14 mln ton;
- produkcja cukru sięgnęła nieco ponad 2 mln ton;
- uprawę buraka cukrowego prowadzi 27 tys. rolników [3].
Warto też wiedzieć, że zgodnie z wyliczeniami Wielkopolskiej Izby Rolniczej zysk z 1 ha uprawy buraka cukrowego w styczniu 2023 wyniósł 4070 zł [5].
Niestety, według analityków, w najbliższych latach nastąpi pogorszenie opłacalności uprawy buraka cukrowego. Wynika to między innymi z dopuszczenia do masowego importu cukru spoza UE, a w efekcie do spadku ceny buraka cukrowego i cen cukru nawet poniżej wartości z lat 2018-2019 [1]. Dodatkowym problemem są i będą wysokie koszty transportu, które uzależniają plantatorów od zbytu jedynie w lokalnych cukrowniach i od ich mocy przetwórczych [5]. W praktyce więc burak cukrowy uprawiany w oddaleniu od cukrowni staje się nieopłacalny [1].
Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego wskazuje także na inne trudności plantatorów. Coroczne już susze oraz brak skutecznych środków ochrony roślin sprawiają, że od kilku lat notowane są spadki jakości i wysokości plonów buraka cukrowego [6]. Skalę tego ostatniego problemu dobrze obrazuje choćby zestawienie 28 dostępnych w uprawie buraka cukrowego środków ochrony roślin w 2018 roku, z zaledwie kilkoma dopuszczonymi do użytku do roku 2030 i później [6].
Dopłaty dla rolników do upraw buraka cukrowego
Zgodnie z przewidywaniami analityków rynku rolnego opłacalność uprawy buraka cukrowego przez najbliższe lata będzie musiała się opierać na unijnych dopłatach [1]. We Wspólnej Polityce Rolnej 2023-2027 przeznaczono dla Polski na ten cel 362 mln euro.
Mimo tak dużej kwoty jednostkowe dopłaty dla rolników na buraki cukrowe będą niższe niż w latach 2015-2021. Wynika to z 8-procentowego wzrostu areału upraw buraka cukrowego w Polsce między 2021 a 2017 rokiem. W efekcie roczna kwota dopłaty do uprawy buraka cukrowego wyniesie w latach 2023-2026 ok. 300 euro/ha zamiast wcześniejszych ok. 384 euro/ha. W 2027 roku będzie obowiązywała niższa stawka jednostkowej płatności do powierzchni uprawy buraka cukrowego, ponieważ przepisy UE nie przewidują przesunięcia środków z II na I filar WPR [1].
Burak cukrowy – wymogi do płatności od 2023 do 2027 roku
Płatność do buraków cukrowych udzielana będzie do powierzchni upraw, o ile plantator zawarł umowę dostawy określonej ilości buraków cukrowych, np. z grupą, organizacją lub zrzeszeniem organizacji producentów rolnych. Co ciekawe, otrzymaniu płatności do buraka cukrowego nie przeszkadza, jeżeli umowa ta została zawarta przez małżonka albo współwłaściciela plantacji buraków cukrowych [4].
Płatność do buraków cukrowych przyznawana jest maksymalnie na określoną w umowie liczbę hektarów uprawy buraka, do działki o wielkości nie mniejszej niż 0,1 ha [4].
Źródła:
[2] https://inwestycje.pl/gospodarka/produkcja-burakow-cukrowych-moze-nie-wzrosnac-w-2023-2024/
[3] Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej 2023-2027 https://www.gov.pl/web/rolnictwo/dokumenty-ps-wpr
[4] https://www.gov.pl/web/arimr/wsparcie-dochodow-zwiazane-z-produkcja-do-burakow-cukrowych-23