Przeczytaj, w jakie technologie wyposażana jest nowoczesna obora. Jakie wybrać wygrodzenie dla bydła, drabinę paszową, a jaki system hali udojowej? Dlaczego hala łukowa dla bydła to coraz bardziej popularne rozwiązanie? To i więcej w poniższym artykule!
Obora dla krów mlecznych – wymagania
Obora dla krów powinna spełniać wymogi określone w rozporządzeniu MRiRW z 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania zwierząt gospodarskich. Jest to podstawa każdej inwestycji w budowę lub modernizację obory [2]. Zgodnie z rozporządzeniem każda obora musi zapewniać m.in. [1]:
- odpowiednie normy powierzchni (inne są wymiary legowisk dla krów w oborze wolnostanowiskowej, a inne w oborze uwięziowej);
- stanowiska dla bydła umożliwiające zwierzętom kładzenie się, leżenie i wstawanie;
- oświetlenie naturalne i sztuczne;
- odpowiednią temperaturę, wilgotność;
- ochronę przed zapyleniem i nadmiernym stężeniem gazów;
- stały dostęp do poideł dla bydła;
- karmienie co najmniej dwa razy dziennie.
Obora dla krów mlecznych – co wybierają rolnicy?
Obora uwięziowa spotykana jest coraz rzadziej, zwykle w mniejszych gospodarstwach. Obecnie rolnicy najczęściej decydują się na oborę wolnostanowiskową. Dobrym wyborem są obory wolnostanowiskowe na głębokiej ściółce. Zaletami tego systemu są niskie ryzyko uszkodzeń kończyn u krów, wadami – pracochłonność i duże zużycie ściółki [4].
Zmienia się też podejście do technologii budowy obory. Najdroższa i najbardziej czasochłonna jest budowa obory murowanej. Tańsza i szybsza w realizacji jest hala łukowa dla bydła. Jej zalety to także lekka konstrukcja i łatwość adaptacji [5]. Hale łukowe dla bydła mogą mieć pokrycie metalowe lub materiałowe. Co więcej, hala namiotowa dla bydła może być używana jako całoroczna obora zarówno dla krów produkcyjnych, jak i dla jałówek i cieląt [6].
Obora wolnostanowiskowa i jej hala udojowa
Planując budowę obory wolnostanowiskowej, trzeba się liczyć z dodatkową inwestycją w halę udojową. Jej typ należy dobrać do potrzeb swojego stada, pamiętając, że [7]:
- hala udojowa rybia ość (najpopularniejszy system dojenia) – przy stadach powyżej 50 krów wymaga ich segregacji pod kątem szybkości oddawania mleka;
- hala udojowa bok w bok – jest odpowiednia dla większych i średnich hodowli. Umożliwia szybkie opuszczenie hali udojowej jednocześnie przez wszystkie zwierzęta;
- hala udojowa tandem – nadaje się dla mniejszych stad. Jej zaletą jest najlepsza przepustowość jednego stanowiska, wadą – zajmowanie dużej przestrzeni;
- karuzela – to system przeznaczony dla dużych stad. Jego zaletą jest wysoka wydajność – 100 krów na jednego dojarza, wadą – kosztowność.
Według praktyków na hali udojowej nie należy oszczędzać. Przyjmuje się bowiem, że prace związane z dojeniem krów zajmują 50% czasu, jaki przeznacza się na hodowlę bydła mlecznego [8].
Wyposażenie obory dla krów mlecznych – co się opłaca?
Im większy komfort obora będzie zapewniała zwierzętom, tym lepszych można się spodziewać wyników ekonomicznych. Chodzi nie tylko o konstrukcję obory, ale też o jej wyposażenie [3].
Stanowiska i wygrodzenia dla bydła
Odpowiednie stanowiska i wygrodzenia dla bydła zapewniają zwierzętom bezpieczeństwo i komfort, a obsłudze wygodę dezynfekcji, sprzątania i obsługi. Dla wyniku finansowego hodowli bydła mlecznego szczególnie istotne znaczenie mają legowiskowe stanowiska dla krów. Tradycyjnie jako podłoże stosuje się słomę i trociny. Nowoczesne rozwiązania to gumowe maty legowiskowe dla bydła, materace słomiano-wapienne, a także materace wodne i wodno-piankowe [10] [13] [15]. Trzeba przy tym pamiętać, że najlepiej jest, jeżeli liczba legowiskowych stanowisk dla krów w oborze wolnostanowiskowej jest równa liczbie krów [25].
Lampy do obory
Obora dla krów powinna ekonomicznie zarządzać dostępem do światła sztucznego, np. przez jego automatyzację. Dla przykładu, lampy dla bydła (energooszczędne LED) mogą być tak zaprogramowane, by oświetlały wybrane strefy obory w odpowiednich porach [11].
Mikroklimat – wentylatory do obory to minimum
Na wydajność mleczną, płodność oraz wysoki poziom zapładnialności ogromny wpływ mają czystość powietrza oraz temperatura w oborze. Dobrej jakości wentylator do obory to minimum. Lepszym rozwiązaniem są zautomatyzowane systemy wentylacyjne, które mogą regulować przepływ powietrza punktowo [11]. Wydajność mleczną zwiększają też systemy chłodzenia krów zapobiegające stresowi termicznemu. Taki system przykładowo może być złożony z dysz, które generują duże krople wody i pracują na przemian z wentylatorami do obory [14].
Stół i drabiny paszowe
Koszty paszy mają największy udział w wydatkach hodowli bydła mlecznego [16]. Dlatego tak duże znaczenie ma efektywne wykorzystanie paszy przez krowy, a pomaga w tym właściwie dobrany do obory stół paszowy. Warto zwrócić uwagę m.in. na:
- liczbę stanowisk paszowych przypadających na jedną krowę. Przykładowo krótko przed wycieleniem niezbędny jest układ 1:1, a w przypadku krów wysokowydajnych przy stole paszowym dwie krowy mogą przypadać na jedno stanowisko [16];
- szerokość stanowiska przy stole paszowym, która optymalnie powinna wynosić dla jałówek 45 cm, dla krów mlecznych 45-60 cm, a na początku laktacji i dla krów zasuszonych 60-90 cm [19];
- podział stołu paszowego na grupy żywieniowe (minimum trzy: jałówki, krowy zasuszone i krowy w laktacji) [19];
- materiał, z jakiego wykonano stół paszowy – im gładszy i mniej podatny na uszkodzenia, tym lepiej (np. wylewki betonowe wzmocnione i uszczelnione żywicami, polimerobetonowe prefabrykaty) [19].
Jako wygrodzenie pomiędzy korytarzem a stołem paszowym stosowane bywają drabiny paszowe dla bydła. Prawidłowo nachylona drabina paszowa (pod kątem ok. 20º do stołu paszowego) zwiększa zasięg dostępnej paszy do 70 cm i nie powoduje uszkodzeń karku krów [19].
Wóz paszowy
W dużych hodowlach sprawdza się automatyczny system podawania paszy TMR, w którym niezbędne jest posiadanie wozu paszowego. Miesza on i waży paszę oraz zadaje ją na stół paszowy [18]. Wóz paszowy dobierany jest do liczebności stada i podziału krów na grupy technologiczne (1 m3 wozu paszowego jest w stanie obsłużyć 6-8 krów) [20]. Kupując wóz paszowy, warto sprawdzić nie tylko jego cenę, ale także inne parametry, które wpłyną na tempo zwrotu inwestycji. Należą do nich: zużycie paliwa, szybkość pracy, częstotliwość i koszty wymiany noży, a także jakość pocięcia i wymieszania paszy (zapobieganie sortowaniu) [21].
Jeśli ilość niewyjadków wynosi w oborze średnio 3%, można uznać, że pasza, stół paszowy i wygrodzenia dla bydła są prawidłowo sparametryzowane, a poniesione nakłady powinny się szybko zwrócić [19].
Nowoczesna obora dla krów mlecznych – automatyka przede wszystkim
Nowoczesna obora dla bydła to w pełni zautomatyzowany obiekt, który krowom zapewnia optymalne warunki do produkcji mleka, a od rolnika wymaga jak najmniej pracy [11]. Rolnicy coraz częściej inwestują więc w takie wyposażenie obory jak automatyczny robot udojowy, robot do podgarniania paszy lub robot do czyszczenia obory [15] [24].
Coraz częściej automatycznie steruje się także mikroklimatem w oborze, np. poprzez zintegrowany ze stacją meteorologiczną system kurtyn do obory [11] [15]. Kurtyna do obory może się składać z trzech oddzielnie sterowanych warstw (jednolitej, przeciwwietrznej i chroniącej przed ptactwem) [11]. Bywa też, że w oborze jest instalowana po prostu automatyczna klimatyzacja, która jednocześnie filtruje i oczyszcza powietrze z gazów oraz reguluje temperaturę i wilgotność [11]. Automatyczne mogą być także wanny do czyszczenia racic, systemy zadawania pasz oraz monitoring obory w zakresie np. czasu pobierania i przeżuwania paszy albo diagnostyki chorób [13] [24].
Na rynku dostępne są też rozwiązania do obory oparte na AI. Są one stosowane np. do wykrywania akcji porodowej [24].
Źródła
[2] https://holstein.pl/minimalne-wymagania-prawne-dla-chowu-bydla/
[3] http://www.kalendarzrolnikow.pl/14949/wyposazenie-obory-dla-bydla-jakie-sa-potrzebne-urzadzenia
[4] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/obora-wolnostanowiskowa-zalety-i-wady-rozwiazania.html
[7] https://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/bydlo-i-mleko/hala-udojowa-trudny-wybor,74236.html
[9] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/przedstawiamy-rodzaje-wygrodzen-i-stanowisk-dla-bydla,1.html
[10] https://wiescirolnicze.pl/legowiska-dla-krow-piasek-maty-materace-lozka-wodne/brak-zdjecia/
[12] https://www.topagrar.pl/articles/bydlo-mleczne/schlodzona-krowa-da-wiecej-mleka-2458848
[16] http://www.podlaskieagro.pl/artykuly/hodowla/2710-stol-paszowy-dobry-dla-krowy.html
[18] https://agroprofil.pl/wiadomosci/hodowla/zywienie-bydla-mlecznego-co-nalezy-wiedziec/
[19] https://www.agrofakt.pl/stol-paszowy-byc-skonstruowany/
[20] https://www.topagrar.pl/articles/zywienie-bydla/jaki-paszowoz-wybrac-trudny-wybor-gospodarza-2507110
[21] https://www.agrofakt.pl/porownanie-wozow-paszowych/