Hodowla kaczek w Polsce przeżywa prawdziwy boom! W ciągu 10 lat liczba wylęgów piskląt wzrosła o 450%, a pogłowie o 200%! Warto się tym zainteresować i przeczytać, z czym wiąże się fermowa i przydomowa hodowla kaczek. Jakie są rasy kaczek? Jakie są typy chowu w hodowli kaczek? Zajrzyj do artykułu i poznaj przydatne informacje na temat hodowli kaczek!
Hodowla kaczek domowych w Polsce
Na świecie liderem hodowli kaczki domowej są Chiny, które pokrywają 78% rynku. W Europie Polska zajęła w 2021 roku trzecie miejsce w rankingu producentów mięsa z kaczki, z udziałem w rynku na poziomie 16%. Przed nią na liście znalazły się kolejno Francja i Węgry, za Polską – Niemcy i Bułgaria. Warto odnotować, że od 10 lat skala hodowli kaczek w Polsce stale rośnie (dane 2012-2021). Liczba wylęgów piskląt wzrosła w tym okresie o 450%, a pogłowie kaczek o 200% (do 5,3 mln sztuk).
Jeżeli chodzi o regionalizację, połowa polskiej hodowli kaczek mieści się w Wielkopolsce i w województwie łódzkim, które razem stanowią prawie 60% wolumenu krajowej produkcji [8].
Według ekspertów z Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz rozwój branży hodowli kaczek w Polsce wynika z [8]:
- dużego potencjału eksportowego – wartość eksportu mięsa kaczego wzrosła od 2012 roku z 6 mln do 61 mln EURO;
- problemów z HPAI u europejskich konkurentów;
- wzrostu popularności kaczki w Polsce.
W efekcie w ciągu 10 lat hodowla kaczek w Polsce zmieniła swój charakter z działalności hobbistycznej na potężny biznes.
Rasy kaczek hodowlanych
Kaczki hodowlane dzielą się na następujące typy użytkowe [5]:
- nieśne rasy kaczek, np. biegusy indyjskie, khaki Campbell. W Polsce rasy te praktycznie nie występują, ze względu na brak tradycji konsumpcji kaczych jaj;
- ogólnoużytkowe rasy kaczek, np. kaczki Pekin, kaczki francuskie. Nadają się do pozyskiwania pierza, mięsa, tłuszczu i jaj;
- rasy kaczek mięsnych i kaczki brojlery mięsne. Typową rasą mięsną jest kaczka Rouen. Zwykle jednak mięsna hodowla kaczek jest oparta na krzyżówkach, czyli tzw. kaczkach brojlerach. Zazwyczaj są to kaczki mulardy, które są efektem krzyżowania samicy kaczki Pekin z kaczką piżmową;
- kaczki ozdobne, np. kaczka mandarynka.
Kaczki biegusy indyjskie
Biegusy indyjskie to typowe kaczki nieśne, wykorzystywane do produkcji jaj. Ich wartość nieśna utrzymuje się przez około 52 tygodnie, podczas których są w stanie wyprodukować prawie 300 jaj [4].
Kaczki khaki Campbell
Khaki Campbell należą do ras kaczek nieśnych o dobrej żerności i sporej ruchliwości. Ich nazwa pochodzi od ubarwienia. Produkują rocznie 160-220 jaj [1].
Kaczka Pekin
Kaczki Pekin należą do najpopularniejszych ras zarówno w Polsce (90% wszystkich hodowli), jak i na świecie [10]. Jest to rasa kaczek ogólnoużytkowych, które są wysoce odporne, mają szybkie tempo wzrostu, nieduże wymagania żywieniowe, dużą wydajność rzeźną i dobrą nieśność. Mięso z kaczki Pekin jest jednak nieco gorsze niż to od typowych ras kaczek mięsnych. Tuszki po oskubaniu mają dużą liczbę szpilek i pałek, a samo mięso jest grubowłókniste [4] [8].
Kaczka francuska (inaczej kaczka piżmowa)
Kaczki francuskie (inaczej piżmowe) należą do ogólnoużytkowego typu kaczek hodowlanych. Mogą być hodowane zarówno w kierunku produkcji jaj, jak i na mięso kacze. Charakteryzują się dobrą nieśnością oraz wydajnością rzeźną. Ich mięso ma posmak dziczyzny i jest drobnowłókniste. Kaczki piżmowe bywają krzyżowane z kaczkami Pekin, a uzyskane bastardy doskonale nadają się do tuczu, także w celu produkcji foie gras [4].
Kaczka mandarynka
Kaczki mandarynki są niewielkie i mają mocno zaznaczony dymorfizm płciowy. Kaczory w trakcie sezonu godowego wyglądają niezwykle atrakcyjnie: kolorowy czub, jasne pasmo na skroni, wokół oczu pomarańczowe upierzenie, dziób czerwony. Samiczki są nieco mniej efektowne, ale upierzenie obu płci jest opalizujące [6].
Rodzaje chowu w hodowli kaczek
Hodowla kaczek może odbywać się w różnych systemach chowu.
Intensywny chów kaczek sprowadza się do utrzymywania kaczek brojlerów mięsnych przez całe ich życie w budynkach [5].
W systemie półintensywnym w pierwszym etapie, przez 3 tygodnie, prowadzony jest w budynkach intensywny chów kaczek brojlerów. Następnie kaczkom zapewniony zostaje ograniczony i chroniący przed złymi warunkami wybieg. Uznaje się, że jest to najbardziej opłacalny system hodowli ras mięsnych kaczek oraz kaczek mulardów. Zapewnia on bowiem najlepsze przyrosty [5].
Przydomowa hodowla kaczek zwykle prowadzona jest w niewymagającym nakładów pracy i tanim systemie ekstensywnym. Chów taki prowadzony jest w niewielkich stadach, z 1 samcem na 5 kaczek. Kaczki karmione są zbożami, roślinami okopowymi, resztkami z kuchni. Mają dostęp do pastwiska i zbiornika wodnego [5].
Jaki dom dla kaczek?
Mimo że hodowla kaczek jest mniej wymagająca niż innych gatunków drobiu, warto wiedzieć, przy jakich warunkach utrzymania osiągnie się najlepsze wyniki.
Odchów kacząt powinien odbywać się w budynkach, które mają okna. Starszym zwierzętom należy zapewnić dostęp do wybiegu, a w pomieszczeniach dla kaczek zamontować sztuczne, nocne oświetlenie [3].
Optymalna temperatura w wychowalniach powinna wynosić 18°C, a pod elektryczną kwoką 30°C. Im starsze będą ptaki, tym bardziej można podnosić promiennik światła i w ten sposób regulować temperaturę pod nim [3]. Podczas tuczu podrośnięte kaczki powinny mieć zapewnioną temperaturę 18-20°C i ok. 16 h światła na dobę [2].
Warto pamiętać, że każda rasa kaczek ma nieco inne wymagania. Dla przykładu kaczka Pekin powinna być chowana przy niższej wilgotności i temperaturze niż kaczka francuska [2].
Kluczowym pytaniem w przypadku pomieszczeń dla kaczek jest: ile kaczek na m2? Kaczki są bowiem wrażliwe na nadmierne zagęszczenie. Przyjmuje się, że w przypadku kaczek powyżej 4. tygodnia życia [2]:
- obsada w pomieszczeniach nie może przekraczać 7 sztuk/m2, a na wybiegu 2-3 sztuk/m2;
- przy karmidle jeden ptak powinien mieć zapewnione 3,5-10 cm brzegu, a przy poidle 1,5-3 cm.
Pasza dla kaczek w fermowej i przydomowej hodowli kaczek
Podczas odchowu kaczek brojlerów najlepiej sprawdzają się pełnoporcjowe, zbilansowane mieszanki, które podaje się bez ograniczeń [2]. Najlepsze efekty uzyskuje się, jeżeli 1 kg paszy dla kaczek zawiera [2]:
- do 3. tygodnia życia – 20% białka, 2900 kcal, 3-5 różnych pasz zbożowych (np. śrutę pszenną, kukurydzianą, otręby pszenne, odpady piekarnicze), 3 rodzaje pasz białkowych i zielonkę;
- między 4. a 8. tygodniem życia – 17% białka i 2950 kcal, a 1/3 mieszanki można zastąpić zwykłą paszą gospodarską (np. 20% śruty, 15% zielonki, a od 5. tygodnia życia także parowane ziemniaki w ilości 30 g/szt./dzień).
Karma dla kaczek zmienia się wraz z ich wiekiem, ale zawsze najbardziej wartościowe w hodowli kaczek są śruta kukurydziana, jęczmienna, pszeniczna, z pszenżyta oraz ziarno owsa [2].
Jeżeli zastosowanie będą miały jedynie pasze gospodarskie, należy dodatkowo podawać kaczkom mieszankę mineralną złożoną z kredy pastewnej i żwiru oraz 2 razy na tydzień zestaw witamin [2]. W przypadku domowej hodowli kaczek 4-8-tygodniowe kaczki mogą korzystać z pasz objętościowych (zielonki, susze, okopowe i warzywa). Warto pamiętać, żeby podczas tuczu sposobem gospodarskim nie przekraczać w dziennej dawce pokarmowej [2]:
- 5% śruty rzepakowej;
- 10% buraków;
- 10% roślin strączkowych;
- 15% kiszonek;
- 15% poekstrakcyjnej śruty sojowej;
- 15% mleka i jego przetworów;
- 30% zielonek;
- 40% zbóż (owsa do 10%);
- 40% ziemniaków parowanych i marchwi.
Lęg i wychów piskląt
Okres lęgowy w hodowli kaczek trwa od marca do sierpnia. Różne są czas odchowu i finalna masa dla poszczególnych ras kaczek [2]:
- kaczory i kaczki Pekin wymagają 7-8 tygodni na odchów i osiągają masę 3-3,5 kg;
- kaczki piżmowe wymagają 8-10 tygodni na odchów i osiągają wagę 2-2,5 kg;
- kaczory piżmowe wymagają 12-13 tygodni na odchów i finalnie ważą 4-4,5 kg.
Źródła:
[1] https://www.ppr.pl/rolnictwo/drobiarstwo/khaki-campbell-767
[2] https://www.tygodnik-rolniczy.pl/zwierzeta/hodowla-kaczek-co-warto-o-niej-wiedziec-2380544
[3] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/hodowla-kaczek-to-musisz-wiedziec.html
[5] https://www.kalendarzrolnikow.pl/11099/fermowa-hodowla-kaczek-co-warto-wiedziec
[6] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/kaczki-mandarynki-ceniona-rasa-ozdobna.html
[7] https://igrit.pl/artykul/w-hodowli-kaczek-jestesmy-potega-2758
[9] https://ladnydom.pl/Ogrody/56,113395,17073143,Kaczki__Przeglad_odmian_.html
[10] https://www.okiemrolnika.pl/hodowla-kaczek-co-warto-o-niej-wiedziec