Burak cukrowy jest jedną z najbardziej zyskownych upraw w Polsce. Zanim jednak zdecydujemy się na wejście w ten biznes, warto poznać wymagania tej rośliny i sprawdzić, czy jesteśmy w stanie im sprostać. Przeczytaj i z głową planuj rozwój swojego gospodarstwa!
Wymagania glebowe buraka cukrowego
Burak cukrowy daje wysoki i dobrej jakości plon na żyznych, próchniczych i dobrze napowietrzonych glebach o pH zbliżonym do obojętnego [6]. Ważne, żeby gleba była zasobna w azot, fosfor, magnez, potas i mikroelementy [6].
Gleba pod uprawę buraka cukrowego powinna mieć zdolność magazynowania wody oraz przepuszczania jej w głąb warstwy ornej bez tendencji do zaskorupienia warstwy powierzchniowej [5]. Ważne też, aby warstwa orna była jednorodna, nie zawierała kamieni ani podeszwy płużnej oraz charakteryzowała się dobrym stanem fitosanitarnym [5][6]. Warto również pamiętać, że uprawa buraka cukrowego wymaga wczesnego rozpoczęcia prac polowych, więc właściwości fizyczne gleby powinny to umożliwiać [5].
Burak cukrowy udaje się najlepiej na glebach ciężkich lub średnich, klas I, II, III i IVa [6]. Zyskowna uprawa buraka cukrowego możliwa jest też na glebach lekkich, o ile podglebie jest gliniaste [5].
Uwaga: Od decyzji o wejściu w uprawę buraka do jej rozpoczęcia mija zwykle 4-5 lat. Tyle bowiem trwa płodozmian przygotowujący pole w odpowiedni sposób [6].
Burak cukrowy – warunki cieplne i świetlne
Burak cukrowy najlepiej rośnie przy średniej dobowej temperaturze 12-16 st. C i wysokiej różnicy temperatur między dniem a nocą. Takie warunki sprzyjają magazynowaniu w korzeniu buraka cukrowego dużej ilości cukru. Podobne działanie ma wysokie nasłonecznienie, szczególnie na początkowym i końcowym etapie rozwoju buraka cukrowego [5].
Burak cukrowy jest najbardziej wrażliwy na niskie temperatury na etapie wschodów. W tym okresie przymrozki na poziomie -3 st. C mogą poczynić duże straty w uprawie buraka cukrowego [5]. Na szczęście można znaleźć odmiany bardziej odporne na niskie temperatury [5].
Temperatura ma także znaczenie podczas zbioru. Burak cukrowy wytwarza bujną rozetę, która chroni umiejscowiony w glebie korzeń przed przymrozkami. Jednak już po wykopaniu korzeń buraka cukrowego źle znosi nawet temperaturę w wysokości -1 st. C. Niestety, jeżeli w okresie zbiorów temperatura spadnie do -5 st. C, ucierpią nawet korzenie wciąż pozostające w glebie. W takiej temperaturze bowiem rozeta obumiera, a jej ochronna funkcja się kończy [5].
Warunki wodne – najważniejszy czynnik plonotwórczy
W 2023 roku, według praktyków, plon buraka cukrowego był obniżany przede wszystkim przez dwa czynniki. Były to susza występująca na przemian z nawalnymi deszczami [1]. Za sprawą zmian klimatu można się spodziewać, że i w kolejnych latach będziemy mieć do czynienia z takim zjawiskiem. Nie jest więc przesadą stwierdzenie, że podobnie jak obecnie, także i w przyszłości warunki wodne będą decydowały o jakości i wielkości plonów buraka cukrowego.
Uznaje się, że w przypadku uprawy buraka cukrowego mówimy o suszy, kiedy wielkość opadów jest mniejsza niż 570-750 mm wody w okresie między siewem a zbiorem [4]. Zbyt małe opady w tym okresie w największym stopniu wpływają na stan liści buraka cukrowego. Tracą one turgor, a czasem, te starsze, odpadają [4]. Najdotkliwsze skutki niedoboru wody są obserwowane na stanowiskach ubogich w potas, a sytuację zwykle pogarsza w takich sytuacjach wtórne zachwaszczenie [4].
Jeżeli chodzi o nawalne opady i powstające w ich wyniku zastoiska wody, skutkują one zmianami w kolorze liści oraz zgnilizną korzeni buraka cukrowego. Tu szczególnie duże szkody powoduje zwykle Aphanomyces cochlioides (grzybopodobny lęgniowiec) oraz Rhizoctonia solani (grzyb) [1]. Niestety, IHAR-PIB już w 2018 roku opublikował dane wskazujące na generalny wzrost szkód w uprawie buraka cukrowego wywołanych przez te patogeny [2].
Spłynięcie wody z zastoisk i ich osuszenie również może być groźne. W efekcie pojawia się bowiem ryzyko zaskorupienia zewnętrznej warstwy gleby i niedobór tlenu w jej głębszych warstwach, na co burak cukrowy wyjątkowo źle reaguje [1].
Naprzemiennie występujące okresy niskiej i wysokiej wilgotności powietrza to z kolei warunki sprzyjające szybszemu rozwojowi chwościka (grzyb Cercospora beticola) [1]. Jest to najgroźniejszy patogen buraka cukrowego, który może zmniejszyć plon korzeni o 50%, a poziom polaryzacji o kilka punktów procentowych [3].
Źródła:
[5] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/uprawa-buraka-cukrowego-wymagania-i-agrotechnika.html
[6] https://www.ipan.lublin.pl/wp-content/uploads/2017/03/kodeks_praktyk_buraki_cukrowe.pdf