Uprawa marchwi na redlinach czy na płask? Jaka jest najlepsza odmiana marchwi? Jak i kiedy siać marchew? Co zrobić, aby marchew rosła w korzeń? To tylko przykładowe informacje, jakich dostarcza niniejszy artykuł. Przeczytaj i odśwież swoją wiedzę na temat uprawy marchwi!
Uprawa marchwi – 3 metody
Uprawa marchewki może być prowadzona następującymi metodami [1]:
- Uprawa marchwi na redlinach – najlepsza dla odmian o długich korzeniach. Jest to metoda, która zapewnia optymalne dla marchewki spulchnienie i rozdrobnienie gleby.
- Uprawa marchewki na podwyższonych zagonach – polecana dla odmian o krótkich korzeniach i dla uprawy marchewki mini. W tej metodzie uprawa marchwi jest mniej narażona na przesuszenie niż w redlinach.
- Uprawa na płask – najlepiej udaje się na glebach o doskonałej strukturze, głębokiej warstwie ornej i uregulowanych warunkach powietrzno-wodnych. Może być tak uprawiana przede wszystkim wczesna odmiana marchwi oraz marchew o bardzo małych korzeniach. Wadą tej metody jest tendencja do zazieleniania się korzeni oraz do kumulacji azotanów.
Jaka jest najlepsza odmiana marchwi?
Wybierając odmianę do uprawy marchwi, poza walorami smakowymi warto zwrócić uwagę na jej podatność do kumulacji metali ciężkich i azotanów oraz odporność na choroby i szkodniki. Istotna jest również wielkość plonu (bardzo plenna jest np. marchewka Polka), jak najmniejsza średnica rdzenia w stosunku do szerokości całego korzenia oraz intensywność koloru [1] [2]. Każda odmiana marchwi ma też inne [1] [2]:
- przeznaczenie – na wczesny zbiór (np. marchew Kinga), do przemysłu (np. marchew Karotan), do długiego przechowywania (np. Delta), na susz (np. Krakowia F1), do formowania na baby carrots (np. Imperator F1);
- wielkość i kształt korzenia – ze stożkiem zaokrąglonym lub ostrym, o kształcie wydłużonym (np. Blanka), kulistym (np. marchew paryska) lub walcowatym (np. marchew Flanmanka);
- długość okresu wegetacji – od bardzo wczesnych (80-110 dni, np. marchew Ambrosia), po późne (więcej niż 140 dni, np. marchew Perfekcja).
Poza klasycznymi pomarańczowymi marchewkami można też uprawiać odmiany o innym kolorze. Coraz większą popularnością cieszy się biała marchewka, czarna marchew (inaczej fioletowa marchew) i żółta marchew [1] [2]. Biała marchewka ma podobny smak jak marchew zwyczajna, ale jest od niej delikatniejsza, bardziej chrupiąca i słodsza. Niestety jest również bardziej podatna na zielone przebarwienia [3]. Fioletowa marchew (czarna marchew) bywa uprawiana na soki i jako surowiec do produkcji barwników (np. Deep Purple). Żółta marchew nadaje się do przetwórstwa, przechowywania i do bezpośredniego spożycia (np. marchew Mello Yello F1). Na rynku dostępna jest także żółta marchew pastewna (np. marchew Lobo) [1] [4].
Siew marchwi
Uprawa marchewki daje najlepszy plon na glebach lekkich, piaszczysto-gliniastych i średnio ciężkich. Właśnie takie gleby powinny być wybierane pod siew marchwi. Nie nadają się pod uprawę marchewki gleby bardzo kwaśne, bardzo ciężkie, podmokłe i zaskorupiające się [1].
Po czym siać marchew?
Przedplonem dla uprawy marchwi może być wiele roślin, np. zboża, kukurydza, rośliny bobowate, dyniowate, cebula i kapusta. Nie należy siać marchwi po pasternaku, pietruszce, buraku, papryce, pomidorze, selerze i ziemniaku oraz przez rok po oborniku. Sianie marchwi na tym samym miejscu można wykonywać nie częściej niż co 4 lata [1].
Kiedy siać marchew do gruntu?
Wczesne odmiany marchwi najlepiej wysiewać na zbiór pęczkowy na początku wiosny, tak wcześnie, jak tylko się da (np. od ostatniej dekady lutego). Siew taki powinien się zakończyć do pierwszej dekady kwietnia. Jeżeli zastosuje się późniejsze odmiany, wysiew marchwi na zbiór pęczkowy można kontynuować nawet do połowy lipca [1].
Kwestia terminu wygląda inaczej, kiedy siejemy marchew, która ma być sprzedawana bez naci na świeży rynek lub do przemysłu. W takiej sytuacji najlepiej wykonać siew marchwi w kwietniu i maju (do przemysłu między 15 kwietnia a 15 maja). Odpowiedź zaś na pytanie: „Kiedy siać marchew na zimę?”, powinna brzmieć: w maju [1].
Jak siać marchew?
Przede wszystkim siew marchwi powinien się odbywać do mocno spulchnionej i rozdrobnionej gleby na głębokość około 1-3 cm [1] [2].
W uprawie marchwi na redlinach praktykowany jest wysiew od razu po uformowaniu redlin, w dwa lub trzy rzędy oddalone co 3-8 cm. Przy trzech rzędach do tych skrajnych należy wysiać dwa razy więcej nasion niż do rzędu środkowego [1].
Siew marchwi w uprawie na podwyższonych zagonach wykonuje się w rzędy co 10-15 cm, a norma wysiewu wynosi nawet 12-20 mln szt. nasion na hektar [1].
Sianie marchewki w uprawie na płask odbywa się w systemie pasowo-rzędowym. Pasy mają od 1,3 do 1,8 m szerokości, a liczba rzędów w jednym pasie zależy od jego szerokości i przeznaczenia uprawy. Dla przykładu, przy zagonie o szerokości 1,5 m i przeznaczeniu marchwi na zbiór pęczkowy liczba pojedynczych rzędów wynosi zwykle 5-6. Przy przeznaczeniu do sprzedaży z obciętą nacią lub do przechowywania liczba ta zmniejsza się do 4 [1].
Co siać obok marchwi?
Doskonałym sąsiedztwem dla uprawy marchwi będzie cebula, gdyż wzajemnie odstraszają one swoje szkodniki. Cebula dzięki marchwi jest miej narażona na atak przez śmietkę cebulankę. Z kolei marchew dzięki cebuli ma większe szanse na uniknięcie szkód, jakie powoduje połyśnica marchwianka [5].
Co zrobić, aby marchew rosła w korzeń?
Uprawa marchwi jest opłacalna, o ile uzyska się duży i dobrej jakości plon korzeni, do czego niezbędne jest [1]:
- odchwaszczanie – i jest to najistotniejszy czynnik;
- ochrona przed chorobami i szkodnikami;
- dostępność wody w kluczowych fazach wzrostu rośliny;
- regulacja zagęszczenia;
- umiarkowane nawożenie (uwaga na azot).
Uprawa marchwi – odchwaszczanie jest najważniejsze
Marchew jest tak bardzo wrażliwa na chwasty, że wykonanie pierwszego odchwaszczania 15 dni za późno zmniejsza plon o 26%. Za krytyczny okres konkurencji uznaje się w przypadku marchwi czas od wschodów do mniej więcej połowy sezonu (do etapu zakrycia międzyrzędzi przez liście). Groźne jest także zachwaszczenie wtórne (pod koniec sezonu wegetacyjnego i przed zbiorem). Może ono obniżać skuteczność oprysków fungicydami oraz zwiększać podatność marchwi na choroby [1].
Zwalczanie chwastów w uprawie marchwi powinno obejmować wszystkie dostępne metody, w tym profilaktykę (np. odpowiednie stanowisko, przedplon), mechaniczne usuwanie chwastów i w razie potrzeby także opryski herbicydami [1].
Uprawa marchwi – ochrona przed chorobami i szkodnikami
Choroby i szkodniki mogą skutecznie obniżyć zyskowność uprawy marchwi. Najczęstszymi chorobami marchwi są alternarioza naci marchwi, mączniak prawdziwy baldaszkowatych, bakteryjna plamistość marchwi oraz plamistość zgorzelowa korzeni marchwi. Aby im zapobiegać, należy stosować zdrowy materiał siewny, unikać nieodpowiednich siedlisk oraz przestrzegać zasad zmianowania [7].
Do najgroźniejszych szkodników marchwi należą zaś połyśnica marchwianka, mszyce oraz szkodniki glebowe. Wśród metod ich zwalczania wymienia się głęboką orkę, siew marchwi z daleka od porażonych upraw, prawidłowy płodozmian, odławianie szkodników lub ich odstraszanie [6].
Zwalczanie chorób i szkodników może także polegać na stosowaniu środków ochrony roślin – ich aktualizowana lista znajduje się na stronie https://www.agrofagi.com.pl/137,wykaz-srodkow-ochrony-roslin-do-integrowanej-produkcji-w-uprawach-warzywnych.
Marchew – uprawa, która wymaga okresowego podlewania i przerywania
Marchew nie ma wysokich potrzeb wodnych, ale jeżeli nie zostanie porządnie podlana po wysiewie i w trakcie wschodów, można się spodziewać niższych plonów. Brak wody w okresie, kiedy intensywnie rośnie w korzeń (ok. 2 miesiące przed zbiorem), również skutkuje stratami. Uprawa marchwi wymaga także monitoringu zagęszczenia roślin i przerywania, jeśli rosną zbyt gęsto. Zaniedbania w tym zakresie skutkują zniekształceniami korzeni marchwi [2].
Uprawa marchwi – ostrożnie z azotem
Nawożenie należy wykonywać na podstawie analizy gleby, a w przypadku marchwi warto szczególnie uważać na dawki azotu. Przenawożenie azotem powoduje bowiem nadmierny rozwój naci i opóźniony rozwój korzeni. Jeśli zasobność gleby nie jest znana, stosuje się zasilanie azotem w dawce 70-120 kg/ha, fosforem w ilości 60-80 kg/ha i potasem 150-200 kg/ha [1].
Kiedy wykopać marchew?
Jeśli polowa uprawa marchwi nastawiona jest na sprzedaż w pęczkach, zbiory rozpoczynają się już na początku czerwca. Warto jednak pamiętać, że w przypadku uprawy na wczesny zbiór pęczkowy kwestia, kiedy wyrywać marchew, zależy także od zastosowanych osłon. Przykrycie marchwi perforowaną folią, tunelami lub agrowłókniną przyspiesza zbiór o tydzień lub dwa tygodnie, a uzyskane korzenie są lepszej jakości [1].
Przy umiejętnym siewie można przyjąć, że koniec października to najpóźniejszy termin, kiedy wykopać marchew na zimę [1].
Źródła
[1] https://www.gov.pl/web/piorin/metodyki-ip
[3] https://modr.pl/sites/default/files/brochures/biala_marchewka_2020.pdf
[4] https://www.warzywapolowe.pl/zolta-marchewka-czy-jest-jadalna/