Sięgnij do artykułu i sprawdź, na czym polega efektywna uprawa gorczycy na poplon i na ziarno! Czy gorczyca na poplon to idealne rozwiązanie? Jaki jest termin siewu gorczycy na ziarno, a kiedy siać gorczycę na poplon? Jak powinien wyglądać siew gorczycy na poplon (ile na hektar, przygotowanie stanowiska, rozstaw), a jak siew gorczycy na ziarno? Dlaczego gorczyca biała jest łatwiejsza w uprawie niż gorczyca czarna? To i więcej w poniższym opracowaniu!
Gorczyca biała, gorczyca czarna czy sarepska?
Spośród spotykanych w Polsce gatunków gorczycy (gorczyca biała, gorczyca czarna i gorczyca sarepska) największe znaczenie gospodarcze ma uprawa gorczycy białej. W porównaniu z innymi odmianami gorczycy ma ona najmniejsze wymagania glebowe i wodne. Jest to roślina miododajna, którą uprawia się w plonie głównym lub jako poplon ścierniskowy [3]. Nasiona gorczycy białej są używane do produkcji musztardy oraz jako przyprawa. Części zielone wykorzystywane są zaś jako pasza lub jako zielony nawóz [1].
Uprawa gorczycy sarepskiej jest w Polsce prowadzona na zdecydowanie mniejszą skalę niż gorczycy białej, gdyż jest to roślina bardziej wrażliwa na suszę. Nasiona gorczycy sarepskiej wykorzystuje się m.in. do wyrobu gorczycowych plastrów, musztardy i pieprzu ziołowego [2].
Najbardziej wymagająca pod względem potrzeb wodnych i glebowych (udaje się tylko na glebach pszenno-buraczanych) i najmniej plenna jest gorczyca czarna [3]. Uprawia się ją w Polsce sporadycznie i jedynie na nasiona stosowane do produkcji przypraw i w przemyśle farmaceutycznym [1].
Uprawa gorczycy – stanowisko i przedplon
Gorczyca preferuje zasobne w wapń gleby gliniaste lub piaszczysto-gliniaste o odczynie 5,8-6,8 [1] [3]. Gleby podmokłe i nieprzepuszczalne to w tym przypadku najgorszy wybór [1].
Jako przedplon dobrze sprawdzają się rośliny strączkowe, okopowe, a także mieszanki zbożowo-strączkowe. Nie należy prowadzić uprawy gorczycy po roślinach kapustowatych (np. po rzepaku), lnie, maku i słoneczniku [1].
Uprawa gorczycy – chwasty, choroby i szkodniki
W przypadku uprawy gorczycy białej zachwaszczenie nie stanowi dużego problemu. Sarepska i czarna gorczyca są uprawiane na lepszych glebach, stąd też są bardziej narażone na atak chwastów [3]. Rodzaje chwastów są podobne do tych w rzepaku jarym. Należą do nich np. komosa, perz, chaber i jasnota [1]. Odchwaszczanie zasianej szerokorzędowo (30-40 cm) uprawy gorczycy można wykonywać mechanicznie (zwykle 2-3-krotnie). Rozstawa wąska (12-15 cm) lub zawężona (20-25 cm) zwykle wymaga zastosowania herbicydów (najlepiej w fazie rozwoju chwastów od 2-6 liści) [3].
Wśród chorób zagrażających uprawie gorczycy jedną z ważniejszych jest mozaika rzepaku, która ogranicza rozwój i wzrost roślin, a tym samym obniża plon. Wywołuje ją roznoszony przez mszyce wirus mozaiki rzepy. Zapobiegawczo działają wczesny wysiew oraz izolacja uprawy od innych roślin kapustowatych. Istotną redukcję plonu mogą też powodować kiła kapusty oraz czerń krzyżowych. Zapobiegawczo (a także aby zmniejszyć koszty oprysków) należy stosować metody integrowanej ochrony gorczycy, a jeśli one nie wystarczą – także środki ochrony roślin [3].
Najgroźniejszymi dla wszystkich gatunków gorczycy szkodnikami są chrząszcze chowacz podobnik i słodyszek rzepakowy oraz muchówka pryszczarek kapustnik. Podstawą strategii ochrony uprawy gorczycy przed tymi szkodnikami jest prawidłowa agrotechnika [3].
Uprawa gorczycy – nawożenie
Gorczyca ma spore wymagania w zakresie zasobności gleby w potas, fosfor, azot, magnez, siarkę i bor [4]. Zwykle stosuje się na hektar 50-70 kg potasu, 30-40 kg fosforu i 40-60 kg azotu [3]. Dawkując azot, warto kierować się analizą gleby, ponieważ uprawa gorczycy przenawożona tym pierwiastkiem charakteryzuje się nadmiernym rozwojem biomasy, a w efekcie ma skłonność do wylegania [4].
Terminy nawożenia w przypadku uprawy gorczycy na ziarno zależą od rodzaju gleby [1]:
- nawożenie azotem na glebach ciężkich wykonuje się przed siewem, na lżejszych pogłównie;
- nawóz potasowy na glebach ciężkich wysiewa się przed orką przedzimową, na średnich po połowie jesienią i wiosną, a na lżejszych 10-14 dni przed siewem;
- fosfor podawany jest na glebach cięższych i średnich jesienią, a na lżejszych razem z potasem.
W przypadku uprawy gorczycy na poplon nawozy stosuje się przedsiewnie, jeszcze na ściernisko [1].
Uprawa gorczycy na ziarno
W Polsce na nasiona uprawiana jest przede wszystkim gorczyca biała. Najlepszych plonów można się spodziewać na próchnicznych glebach kompleksów pszennych, zaś przeciętny zbiór kształtuje się na poziomie 3 t/ha [1] [5].
Siew gorczycy na ziarno – rozstaw i głębokość
Siew gorczycy na ziarno wykonuje się po orce zimowej do płytko spulchnionej i wyrównanej gleby. W przypadku gorczycy białej stosuje się rozstawę 20-40 cm i głębokość 2,5-3 cm [3] [4]. Gorczyca czarna i sarepska mają węższy pokrój i dlatego zaleca się ich siew w rozstawie 12-15 cm. Głębokość siewu w ich przypadku powinna wynosić 1-2 cm [3].
Ile gorczycy na hektar (na ziarno)?
W uprawie gorczycy białej na ziarno wysiewa się 5-9 kg nasion na hektar [4]. Dla gorczycy czarnej i sarepskiej ilość nasion na hektar wynosi 4,5-6 kg [3].
Kiedy siać gorczycę na wiosnę?
Gorczyca ma niewielkie wymagania termiczne, dlatego termin siewu gorczycy na ziarno może być bardzo wczesny [3]. Wysiewa się ją w okresie siewu zbóż jarych, a nawet krótko przed tym terminem, mniej więcej między 20 marca a 10 kwietnia [4] [5].
Uprawa gorczycy na ziarno – zbiór
Zbiór z uprawy gorczycy białej na nasiona przeprowadza się jednoetapowo, kombajnem, po osiągnięciu przez rośliny pełnej dojrzałości. Do wyrównania i przyspieszenia dojrzewania można przeprowadzić desykację, a po 5-7 dniach wykonać zbiór [1]. W przypadku gorczycy czarnej i sarepskiej łuszczyny po dojrzeniu nasion mają tendencję do pękania. Dlatego zbiór tych gatunków wykonywany jest wieloetapowo [3].
W celu uniknięcia utraty wartości handlowej i technologicznej zebrane nasiona należy poddać natychmiastowemu dosuszaniu do wilgotności 5-7% [3].
Gorczyca – poplon prawie idealny
Uprawa gorczycy białej na poplon (międzyplon ścierniskowy) jest w Polsce bardzo częstym wyborem. Gorczyca szybko wytwarza dużą biomasę i jest doskonałym nawozem zielonym. Dobrze spulchnia i przewietrza glebę, ogranicza poziom zachwaszczenia upraw następczych, a szczególnie cenne są jej odmiany o właściwościach mątwikobójczych. Niestety gorczyca jako poplon w siewie czystym może powodować zbrylenie i przesuszenie gleby. Jeśli uprawa gorczycy ma służyć celom paszowym, warto pamiętać, że ze względu na zawartość glukozynolanów gorczyca nadaje zielonkom gorzki smak [6].
Przygotowanie stanowiska pod uprawę gorczycy na poplon
Uprawa gorczycy na poplon wymaga wcześniejszego przygotowania stanowiska. Wskazane jest wykonanie dwóch zabiegów pożniwnych: tuż po zbiorach uprawy głównej i w trakcie wschodu chwastów (ok. 2 tygodnie później). Gleba pod wysiew gorczycy powinna być spulchniona i wyrównana [6].
Gorczyca na poplon – ile na hektar?
Gorczyca jako poplon bywa stosowana w siewie czystym lub jako składowa mieszanki międzyplonowej. W mieszance wystarczą już 2 kg nasion gorczycy. Siew czysty wymaga około 12 kg nasion na hektar, przy czym w przypadku opóźnionego siewu należy zwiększyć ilość do 20 kg/ha. Większej ilości nasion wymaga też siew rzutowy – nawet do 30 kg/ha [6].
Rozstawa i termin siewu gorczycy na poplon
Gorczyca biała na poplon powinna być wysiewana do wilgotnej gleby od początku do połowy sierpnia, a zalecana rozstawa to 10-15 cm [1] [6]. Siew przeprowadzony przed 10 sierpnia lub zbyt późno może spowodować mniejszy rozwój biomasy i jej gorszą jakość (zdrewnienie łodyg) [1] [7]. Z kolei w przypadku niektórych odmian mątwikobójczych zbyt późny siew może ograniczyć ich fitosanitarną skuteczność [6].
Uprawa gorczycy na poplon – przyoranie
Międzyplon ścierniskowy, którego elementem jest gorczyca, należy zniszczyć przed etapem pełni kwitnienia (mniej więcej do końca października) [6] [7]. Opóźnienie może skutkować obniżeniem wartości uzyskanej biomasy (utrudniona mineralizacja mulczu, mniejsza strawność paszy) oraz powodować zachwaszczenie upraw następczych.
Uprawa gorczycy na poplon wymaga płytkiego przyorania (20-25 cm), gdyż jedynie mikroorganizmy tlenowe są w stanie przekształcić biomasę w dostępne roślinom składniki roślinne [6] [7]. W celu przyspieszenia mineralizacji warto przed przyoraniem rozdrobnić rośliny [7].
Źródła
[1] https://www.wrp.pl/gorczyca-uprawa-i-zastosowanie/
[2] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/gorczyca-sarepska-charakterystyka-odmiany-i-uprawa.html
[3] https://www.agrofagi.com.pl/94,rosliny-rolnicze
[6] https://agroprofil.pl/wiadomosci/gorczyca-na-poplon-biala-czarna-uprawa-normy-siewu/
[7] https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/rzepak/gorczyca-na-przyoranie,52759.html