Przechowywanie marchwi zawsze wiąże się z ryzykiem strat. Które choroby najbardziej zagrażają temu warzywu na etapie magazynowania? Jak rozpoznać pierwsze objawy szarej pleśni, alternariozy i zgnilizny twardzikowej? I w końcu: czy da się skutecznie zapobiec porażeniu tymi patogenami, a przynajmniej zahamować ich rozwój? O tym wszystkim w poniższym artykule.
Warunki przechowywania marchwi
W przypadku przechowywania marchwi każda pora roku przynosi nowe obowiązki. Nie wystarczy obfity zbiór. Do sukcesu potrzeba jeszcze dobrych wyników magazynowania. Tu największym wyzwaniem jest zapobieganie trzem głównym chorobom przechowalniczym marchwi, czyli alternariozie, szarej pleśni i zgniliźnie twardzikowej.
W 2022 roku polska uprawa marchwi przyniosła zbiór w wysokości przekraczającej 600 tys. ton [5]. Niestety, jak co roku, część z zysku pochłoną straty w przechowalnictwie, które w sektorze magazynowania warzyw szacuje się na około 3% całego zbioru [7].
Jedyną formą ograniczania strat po przetransportowaniu warzyw do magazynu jest regularne sprawdzanie warunków chłodniczych. W przypadku przechowywania marchwi należy utrzymywać [6]:
- temperaturę w zakresie 0-1°C,
- wilgotność względną powietrza 95-98%,
- zawartość CO2 2-4%,
- zawartość ozonu 2-3% .
Warto też monitorować stan korzeni i sprawdzać, czy nie pojawiły się objawy porażenia patogenami. Pamiętajmy, że środki ochrony roślin mogą być użyte do zwalczania gnicia marchwi tylko do momentu jej zbioru. W trakcie przechowywania marchwi jedynym dopuszczalnym środkiem grzybobójczym jest ozon, który jest skuteczny wobec zgnilizny twardzikowej i szarej pleśni. Z pomocą jego odpowiednich stężeń możliwe jest zahamowanie rozwoju patogenów nawet do 50%. Niszczy on bowiem grzyby i bakterie zarówno w atmosferze magazynu, na powierzchniach przechowalniczych, jak i na skórce warzyw [6].
Szara pleśń, alternarioza, zgnilizna twardzikowa
Przechowywanie marchwi można z powodzeniem prowadzić nawet przez 8-10 miesięcy [6]. Wiele jednak zależy od tego, czy uda się uniknąć porażenia zbioru patogenami. Kilka z nich jest szczególnie groźnych i w przechowywaniu marchwi, i w całym warzywnictwie. Należą do nich alternarioza, szara pleśń i zgnilizna twardzikowa [6].
Alternarioza
Czarna sucha zgnilizna korzeni, czyli alternarioza, może być przyczyną największych strat podczas przechowywania marchwi. Jej objawy obserwuje się już nawet po ok. 15-20 dniach od rozpoczęcia magazynowania warzyw. Porażone korzenie pokrywają się wklęsłymi, okrągłymi plamami z czarnym nalotem.
Niestety, alternariozie nie zapobiegają nawet perfekcyjne warunki przechowania marchwi [2]. Aby jej uniknąć należy po prostu, zapobiegawczo, podczas uprawy stosować przeznaczone dla warzywnictwa środki ochrony przeciwgrzybiczej [1].
Szara pleśń
Ta choroba grzybowa to prawdziwa zmora warzywnictwa. Szara pleśń ma charakterystyczną postać białego nalotu z szarobrązową warstwą zarodnikową, a porażone nią tkanki przybierają formę wodnistą. Objawy pojawiają się już podczas zbioru lub dopiero w trakcie przechowywania marchwi [3]. Niestety infekcja szarą pleśnią może przebiegać nawet przy temperaturze 0°C.
Źródłami porażenia są tu zarówno zarodniki z powietrza jak i kontakt z chorymi korzeniami. Rozwojowi szarej pleśni szczególnie sprzyjają wilgotne warunki przechowywania marchwi i temperatura w przedziale 3-6°C.
Najlepszymi sposobami zapobiegawczymi jest stosowanie się do uniwersalnych zasad warzywnictwa: prowadzenie zbioru podczas suchej pogody, usuwanie pozostałości gleby z korzeni oraz unikanie mechanicznych uszkodzeń [2]. Warto też przed zbiorem stosować fungicydy [1].
Zgnilizna twardzikowa
Zgnilizna twardzikowa pokrywa korzenie białym, puszystym nalotem z czarnymi grudkami sklerot (przetrwalniki grzyba), a same korzenie stają się miękkie. Objawy pojawiają się w końcowym etapie wegetacji lub już w trakcie przechowywania marchwi [4].
Źródłem patogenu bywają przeniesione do magazynu porażone rośliny oraz pozostałości gleby. Rozprzestrzenianie zgnilizny twardzikowej następuje poprzez bezpośredni kontakt zdrowych warzyw z chorymi. Przenoszeniu choroby sprzyja przechowywanie marchwi w wilgotnym magazynie, w temperaturze powyżej 4°C oraz wszelkie zranienia korzeni [4].
Profilaktyka polega na prowadzeniu właściwego zmianowania, odrzucaniu ze zbioru chorych korzeni i utrzymywanie temperatury magazynowania na poziomie 0°C [2].
Jak zapobiec stratom podczas przechowywania marchwi?
Co w takim razie można zrobić, by zapobiec stratom w przechowywaniu marchwi? W praktyce, zarówno w przypadku alternariozy, szarej pleśni, jak i zgnilizny twardzikowej, najlepiej sprawdza się uniwersalna reguła: im zdrowsze i dorodniejsze warzywa przetransportujemy do magazynu, tym lepiej zniosą one przechowywanie i mniej ulegną presji patogenów.
Źródła:
[2] https://www.sodr.pl/main/aktualnosci/Choroby-w-przechowywaniu-warzyw-czesc-3.-Korzeniowe/idn:2209
[3] https://www.warzywaiowoce.pl/wiom/articles/ochrona-roslin/korzeniowe-przed-zbiorem-2348730
[4] http://www.uprawyekologiczne.pl/index.php?art=185
[5] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/uprawy-rolne-i-ogrodnicze/
[6] http://biblio.modr.mazowsze.pl/Biblioteka/Warzywnictwo/przechowywanych_warzyw.pdf