Zbliża się lato, a to czas, gdy ptaszyniec kurzy powoduje szczególnie duże straty w hodowli drobiu. Gdy tylko nadejdą cieplejsze miesiące, to dokuczliwe roztocze zaczyna atakować zarówno przydomowe kurniki, jak i komercyjne fermy. Dlatego, jeśli prowadzisz hodowlę drobiu, przed nadejściem lata warto odświeżyć informacje o tym pasożycie. Czego nie lubi ptaszyniec kurzy? Po czym poznać, że zaatakował naszą hodowlę, i jak z nim skutecznie walczyć? Przeczytaj i ochroń swoje gospodarstwo przed tym powszechnym i groźnym pasożytem!
Jakie straty powoduje ptaszyniec kurzy i dlaczego?
Co roku notowane są straty w hodowli drobiu, a zwłaszcza w produkcji jaj – ich przyczyną są choroby i pasożyty kur. Najczęstszym zaś szkodnikiem jest ptaszyniec kurzy, który występuje prawie we wszystkich fermach kur niosek. Ocenia się, że w Europie co roku powoduje on straty w wysokości ok. 230 mln euro [1].
Ptaszyniec karmi się krwią ptaków, a w związku z tym obniża ich poziom zdrowia, dobrostanu i wydajności. Poranione i osłabione ptaki stają się podatne na infekcje, a i sam ptaszyniec może je zarazić, np. białaczką, kolibakteriozą, pasterelozą lub toksoplazmozą [1][3]. Już sama ślina ptaszyńca jest toksyczna dla piskląt [3]. Może on też być wektorem dla chorób niebezpiecznych dla ludzi, m.in. listeriozy i salmonellozy [1].
Poznajmy wroga
Ptaszyniec kurzy (Dermanyssus gallinae) to groźny pasożyt zewnętrzny drobiu. Jest to roztocze o spłaszczonym i owalnym ciele. Ma kolor szarożółty, który po spożyciu krwi zmienia się na tak ciemnoczerwony, że czasem graniczy z czernią. Opite krwią osobniki stają się też bardziej okrągłe. Umiejętność atakowania ptaków posiadają nie tylko postacie dorosłe, ale także larwy i nimfy. Ofiarami ptaszyńca kurzego bywają [3]:
- kury;
- indyki;
- gołębie;
- dzikie ptaki (np. bażanty, perliczki, wróble i szpaki);
- ssaki, w tym psy i koty.
Co lubi ptaszyniec kurzy?
Ulubionymi porami roku ptaszyńca kurzego są wiosna i lato, a w szczególności ich deszczowe okresy [2]. Jego kolonie największą liczebność osiągają w kurnikach, gdzie prowadzony jest chów ekstensywny i wolnowybiegowy. Tam też najtrudniej go zwalczać [1]. Rozwojowi ptaszyńca sprzyjają przede wszystkim [2]:
- niedostateczna higiena, np. brudne grzędy, brudne drewniane gniazda;
- obecność miejsc stanowiących dzienne schronienie ptaszyńców, np. otwory, szpary w podłodze, ścianach, wyposażeniu kurnika;
- stosowanie trocin jako ściółki.
Kiedy i skąd atakują te pasożyty kur?
Okresem żerowania ptaszyńca kurzego jest noc, kiedy to z góry (sufit, wyżej położone elementy wyposażenia) atakuje nieopierzone części szyi, grzbietu lub podudzi ptaków [1].
W czasie dnia chowa się on w zakamarkach kurnika, np. w szczelinach połączeń lub żerdzi [1]. Preferuje miejsca zacienione i mało dostępne. Tam też rozmnaża się w szybkim tempie – składa 8 jaj dziennie, z których już po 2-3 dniach wylęgają się larwy [3].
Jakie są objawy inwazji ptaszyńca?
Ptaszyniec kurzy żywi się krwią, a jedna dorosła samica może jej wypić 3 razy więcej, niż sama waży. W efekcie może dojść do utraty do 6% krwi kury [1]. Podstawowymi objawami są więc [3]:
- zaczerwienione i spuchnięte miejsca po ugryzieniu, a w związku z tym świąd, niepokój drobiu oraz powyrywane, postrzępione pióra;
- niedokrwistość, anemia, osłabienie, a w efekcie spadek masy ciała i nieśności.
Im większa jest liczebność ptaszyńca kurzego w kurniku, tym bardziej nasilone są objawy. Może dochodzić nawet do upadków zwierząt [3].
Bywa też, że o obecności ptaszyńca informują same ptaki. W przypadku jego dużej liczebności mogą one opuścić kurnik i nocować na zewnątrz [3].
Czego nie lubi ptaszyniec kurzy?
Akarycydy to najskuteczniejszy pogromca ptaszyńca kurzego. Należy spryskać nimi kurniki, jeszcze zanim zostaną do nich wprowadzone ptaki [1]. Dodatkowo stosuje się leki zwalczające pasożyty, w tym np. fluralaner [1]. Do koniecznych elementów walki z tym groźnym pasożytem kur należą także:
- wysoki poziom higieny kurników;
- utrzymanie kur w niskiej wilgotności powietrza i we właściwej temperaturze – ptaszyniec nie lubi temperatur poniżej 20⁰C i powyżej 45⁰C [1].
Niestety, coraz częściej pojawiają się przypadki oporności na stosowane preparaty, a walka z ptaszyńcem kurzym staje się coraz większym wyzwaniem [1]. Trudności w zwalczaniu tego roztocza wynikają też z faktu, że może on przed dłuższy czas ukrywać się w kurniku bez dostępu do pożywienia [3].
Źródła:
[2] https://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/drob-i-jaja/co-gryzie-piorka,4192.html