Uprawa minikiwi to w Polsce wciąż rzadkość, mimo że dostarcza owoców o unikalnych walorach prozdrowotnych. Warto sprawdzić, z czym wiąże się uprawa minikiwi na działce, a z czym na skalę towarową. Jakie są wymagania minikiwi podczas uprawy w Polsce? Kiedy i jak sadzić aktinidię oraz dlaczego, jeśli chcemy posadzić minikiwi na działce, warto wybrać odmianę „Issai”?
Minikiwi (aktinidia ostrolistna) to pochodzące z Azji, zwykle dwupienne pnącze dające prozdrowotne owoce z grupy jagodowych. W Polsce uprawa minikiwi wymaga słonecznego i zacisznego stanowiska, przepuszczalnej, żyznej i kwaśnej gleby, silnych podpór, podwiązywania i cięcia pędów oraz podlewania.
Uprawa minikiwi w Polsce i jej potencjał komercyjny
Komercyjna uprawa aktinidii, czyli egzotycznych pnączy, których owoce są znane jako minikiwi, należy w naszym kraju do rzadkości. A szkoda, bo ze względu na jego walory prozdrowotne minikiwi jest bardzo wartościowe, a nawet zalicza się do tzw. superfoods.
Minikiwi wygląda jak duży agrest z delikatną i jadalną skórką. W smaku przypomina nowozelandzkie kiwi i podobnie jak ono ma wyjątkowe właściwości [3]. Szacuje się, że zawiera ponad 20 prozdrowotnych związków, a wśród nich witaminy C, A, E, B8 i inne z grupy B, beta-karoten, luteinę, polifenole, błonnik i wiele minerałów [4]. Owoce minikiwi zapobiegają powstawaniu złogów cholesterolu, przyspieszają trawienie mięsa oraz pomagają w utrzymaniu odpowiedniej flory bakteryjnej i perystaltyki jelit [1].
Niestety uprawa minikiwi wciąż nie ma w Polsce charakteru komercyjnego. Stowarzyszenie Plantatorów Minikiwi w 2021 roku szacowało areał upraw w Polsce na ok. 100 ha, przy średniej wielkości jednej plantacji 1,5-1,7 ha [8]. Ze względu na systematyczny wzrost rynku zbytu minikiwi uprawa ich może się stać bardziej powszechna. W 2021 roku liczba nabywców minikiwi zwiększyła się o 300 tys., do poziomu 3,9 mln osób, a w 2022 zainteresowanie tym owocem zadeklarowało już 4,5 mln Polaków [2].
Aktinidia – uprawa w Polsce nie należy do najłatwiejszych
Pnącza minikiwi na działce to wciąż prawdziwy rarytas. Ich towarowa uprawa też należy do rzadkości. Czy aktinidia stwarza rolnikom zbyt duże problemy? Uprawa minikiwi w Polsce jest za trudna? Oto 7 kwestii, które dają do myślenia:
- Minikiwi jest odporne na mróz i zimą do ok. -20 st. C nie wymaga osłon [3].
- Niestety ma skłonność do późnowiosennego przemarzania – w kwietniu i maju. Przymrozki poniżej -2 st. C mogą wtedy zniszczyć cały plon. Dlatego w polskich warunkach pnącze minikiwi na działce wymaga osłon podczas przymrozków, zaś uprawy towarowe powinny posiadać system ochrony przeciwprzymrozkowej [5] [6].
- Minikiwi potrafi przyrastać nawet 10 m rocznie [8]! Dlatego potrzebuje zwykle trzech pracochłonnych cięć w roku. Zimą przeprowadza się radykalne cięcie (jak u winorośli). W czerwcu wykonuje się cięcie zwiększające dostęp światła do owoców. W okolicach przełomu lipca i sierpnia przycina się minikiwi w celu lepszego owocowania w kolejnym roku [5].
- Aktinidia to uprawa wymagająca mocnych podpór i żmudnego podwiązywania pędów [3].
- Minikiwi jest podatne na choroby grzybowe (np. zgnilizna korzeni), dlatego w produkcji towarowej stosuje się systemy drenujące, które chronią korzenie przed zalaniem [3] [5] [8].
- W lecie wymaga systemu nawadniającego lub regularnego podlewania [3][8].
- Pierwsze plony uzyskuje się po 3-4 latach od posadzenia, a jedno pnącze rocznie dostarcza ok. 25 kg owoców [3] [8]. Zbiory przeprowadza się na przełomie lata i jesieni, a ich docelowy poziom osiągany jest w 5. roku [8].
Minikiwi – sadzonki. Kiedy sadzić, gdzie i jak?
Zarówno przygodę z minikiwi na działce, jak i produkcję towarową należy zacząć od wyboru odpowiedniego, osłoniętego od wiatru i słonecznego stanowiska. Gleba powinna być wilgotna, lekka, przepuszczalna, żyzna i kwaśna, z pH w przedziale 5,5-6,5 [3] [5]. Uwaga: Uprawa minikiwi nie udaje się na glebach słabszych niż 4. klasy [6].
Następny krok w rozpoczęciu uprawy minikiwi to przygotowanie podpór. Pnącze to bowiem szybko się rozrasta i wytwarza silne pędy, które mogą mieć nawet 10 m przyrostów rocznych. Uwaga: minikiwi = uprawa na wytrzymałych, wysokich podporach, pergolach, płotach itp. [3] [7]. Komercyjna uprawa minikiwi prowadzona jest zwykle na podporach w kształcie litery T [5]. Minikiwi na działce prowadzi się zazwyczaj w układzie szpalerowym, z wykorzystaniem już istniejących ogrodzeń, pergoli, treliaży [5].
Kolejna kwestia przy uprawie minikiwi to sadzonki. Kiedy sadzić i jak? Zwykle praktykowane jest korzystanie z gotowych, 2-letnich sadzonek [6]. Uwaga: warto kupić sadzonki minikiwi od zaufanego sprzedawcy, który nie pomiesza odmian ani roślin męskich z żeńskimi (minikiwi zazwyczaj jest rozdzielnopłciowe, dwupienne). Żeńskie i męskie sadzonki sadzi się późną wiosną obok siebie w proporcji 6-8:1. Dołki powinny mieć głębokość ok. 30 cm, a rozstaw w zależności od odmiany wynosić od 1 do 5 m [3] [6]. Uwaga: kupując sadzonki minikiwi, trzeba sprawdzić, czy są samozapylające się, czy dwupienne!
W przypadku najpopularniejszej w Polsce odmiany minikiwi – „Issai” uprawa jest prostsza, ponieważ jest to roślina samozapylająca się, obupłciowa, a nie dwupienna, jak większość odmian kiwi. To pochodzące z Japonii, karłowate pnącze daje małe, gładkie owoce. Pełni też funkcję dekoracyjną, a kwiaty są kremowobiałe [3].
Podsumowanie
Towarowa produkcja minikiwi oznacza wejście w sektor superfoods, ale wymaga sporych nakładów finansowych i jest pracochłonna, a zwrot z inwestycji jest długi i obarczony ryzykiem typowym w ogrodnictwie (zalania, przymrozki, choroby itp.).
Minikiwi na działce to hobby dla zapalonych ogrodników, którzy chcą korzystać z wyjątkowo prozdrowotnych owoców, cieszyć się z posiadania ładnego i unikalnego pnącza, a przede wszystkim posiadają odpowiednie stanowisko!
Źródła:
[2] https://polskiesuperowoce.pl/185882-minikiwi-45-miliona-konsumentow-w-2022-roku
[3] https://www.ekologia.pl/styl-zycia/mini-kiwi-w-ogrodzie-sadzenie-uprawa-i-pielegnacja-mini-kiwi/
[5] https://ogrodniktomek.pl/2016/02/aktinidia-czyli-mini-kiwi-jak-uprawiac/
[6] https://agronomist.pl/artykuly/minikiwi-owocowa-bomba
[7] https://www.ogrodinfo.pl/owoce-jagodowe/mini-kiwi-mozna-uprawiac-w-polsce-polnocno-wschodniej/
[8] https://sadowniczeabc.pl/minikiwi-superowoc-kolejny-w-polskiej-palecie/