Inna odmiana gruszy będzie odpowiednia dla konesera świeżych owoców, inna dla miłośnika zimowych przetworów. Przeczytaj, jakie są rodzaje gruszek. Komu przypadnie do gustu późna odmiana gruszy, a komu letnia? Jakie są najpopularniejsze odmiany grusz i jakie mają cechy? Warto wiedzieć, żeby wybrać drzewko najwłaściwsze do swojego sadu!
Która odmiana gruszy jest najpopularniejsza w polskich sadach?
W 2023 roku areał uprawy gruszek w Polsce wynosił ok. 7,5 tys. ha. Oznacza to wzrost o ok. 11% w ciągu 3 lat [16]. Jeżeli chodzi o najczęściej uprawiane w polskich sadach rodzaje gruszek, to nieodmiennie od lat należą do nich [1] [2] [3]:
- grusza Konferencja – grusza pochodząca z Anglii, dojrzewająca pod koniec września grusza z największym w Polsce areałem upraw. Jest to stara odmiana gruszy jesiennej, której podłużne, matowe owoce, mimo że są wyjątkowo soczyste, to dobrze też znoszą przechowywanie i nadają się na przetwory [5]. Ten rodzaj gruszy jest mało odporny na zarazę ogniową;
- grusza Lukasówka – pochodząca z Francji, stara i późna odmiana gruszy (zbiory na początku października), która jest wysoce podatna na parcha gruszy. Jej owoce są wyjątkowo duże, soczyste, mają słodko-winny smak i grubą skórkę [5]. Nadają się do przechowywania, suszenia i na przetwory;
- grusza Klapsa (inaczej grusza Faworytka) – pochodząca z Ameryki, wcześnie owocująca (druga połowa sierpnia) i wysoce produktywna stara odmiana gruszy. Według konsumentów jest to najsmaczniejszy deserowy rodzaj gruszek. Ma biały miąższ, zielono-czerwoną skórkę i bardzo słodki smak [5]. Odmiana gruszy Faworytki nadaje się na przetwory i desery, ale nie sprawdza się w długim przechowywaniu. Jej wadą jest też duża podatność na zarazę ogniową;
- grusza Xenia – owocująca w drugiej połowie września, wysoce odporna na parcha gruszy i zarazę ogniową odmiana gruszy. Jest to łatwa w uprawie odmiana gruszek [10].
Nieco mniej popularna jest jesienna grusza Bonkreta Williamsa (dojrzewa na początku września). Jest to jedna z najstarszych odmian gruszy. Jej owoce mają cienką skórkę, winno-słodki smak i są odpowiednie zarówno do przetworów, jak i do deserów [5]. Czasem spotykana jest także grusza Generał Leclerc – późna odmiana gruszy, która jest świetna tak na przetwory, jak i na surowo. Jej owoce są bardzo duże (do 300 g), pękate i mają miodowy kolor [5].
Które odmiany gruszek są najsmaczniejsze na surowo, a które nadają się na przetwory?
Podczas wybierania odmiany gruszy do swojego ogródka należy pamiętać o preferowanym przeznaczeniu jej owoców. Późno dojrzewające odmiany gruszek zimowych będą się sprawdzały na dżemy, konfitury i inne przetwory. Często także dobrze będą znosić przechowywanie. Jeżeli więc marzą się nam gruszki w syropie, to lepiej wybrać do sadu późną odmianę gruszy, taką jak gruszka Bonkreta Williamsa, grusza General Leclerc albo grusza Lukasówka [5].
Wcześnie dojrzewająca gruszka odmiany letniej dostarczy nam z kolei deserowych, smacznych na surowo owoców, które jednak słabo znoszą przechowywanie i nie nadają się do przetworów. Jeżeli więc chcemy cieszyć się doskonałym smakiem gruszki prosto z drzewa, warto postawić na gruszę letnią, taką jak grusza Lipcówka lub grusza Faworytka [5].
Wybierając odmianę gruszy, warto też sprawdzić, czy znajduje się ona w Krajowym rejestrze CEBORU. Wpisane do niego odmiany są dobrze przystosowane do polskich warunków i gruntownie poznane (wiadomo, jak z nimi postępować). Wśród nich znajdują się takie powszechnie znane rodzaje gruszek jak: grusza Bonkreta Williamsa, Faworytka, General Leclerc, Komisówka, Lukasówka i Konferencja [4].
Stare odmiany gruszy – czyli najsmaczniejsze rodzaje gruszek
Polscy konsumenci z sentymentem traktują stare odmiany gruszek, bo według nich są one najsmaczniejsze. Wciąż więc na rynku obecne są owoce takich odmian, jak opisane powyżej grusza Konferencja, Faworytka (Klapsa), grusza Bonkreta Williamsa i Lukasówka oraz [1] [2] [5] [12]:
- grusza Józefinka – odporna na choroby, późna odmiana gruszy. Jej owoce mają masłowy, białokremowy miąższ. Młode drzewka powinny być okrywane na zimę;
- grusza Komisówka – pochodząca z Francji, najsmaczniejsza, jeżeli chodzi o odmiany gruszek zimowych (zbiory od połowy października lub nawet w listopadzie). Jej owoce są pękate, słodkie, soczyste i doskonałe do przetworów;
- grusza Lipcówka – pochodząca z Francji, odporna na choroby i mróz letnia odmiana grusz (zbiory w drugiej połowie lipca). Jej owoce są niewielkie, kuliste, bardzo smaczne, ale nie nadają się do długotrwałego przechowywania;
- gruszka Pomarańczówka (gruszka Bergamotka Letnia) – odporna na choroby i mróz, owocująca na początku września, letnia odmiana gruszy o soczystych, korzennych owocach.
Które odmiany grusz są objęte dopłatami z WPR 2023-2027?
Sadownicy, którzy decydują się na uprawę starych odmian gruszek, mogą liczyć na dofinansowanie z WPR 2023-2027 z Interwencji I 8.4. „Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych”. Celem tego programu jest ochrona tych odmian, które nie nadają się do uprawy towarowej, a stanowią cenny zasób genetyczny [14]. Należą do nich takie polskie odmiany gruszek, jak m.in.: grusza Józefinka, grusza Faworytka, gruszka Komisówka, Konferencja, Lipcówka i odmiana gruszy Bera (Biała, Boska, Diela, Liońska) [15]. Dofinansowanie obejmuje już istniejące sady [14]:
- posiadające co najmniej 12 piennych drzew owocowych w wieku nie krótszym niż 15 lat;
- prowadzone w warunkach ograniczonego stosowania środków ochrony roślin;
- posiadające minimum 4 odmiany lub gatunki gruszek lub innych objętych ochroną drzew owocowych.
Grusza polna – odmiana gruszy, która może być cenna jako ozdoba lub ochrona ogrodu!
Coraz rzadziej spotykana w polskim krajobrazie grusza polna jest obecnie reprezentowana w Europie przez ponad 20 gatunków. Owoce tej dzikiej gruszy są niewielkie i dopiero po „uleżeniu” tracą swój cierpki smak. Stąd ich nazwa – gruszki ulęgałki [6].
Grusza polna jest szalenie wytrzymała, długowieczna i może rosnąć nawet na ubogiej glebie. Ma drobne listki, ciernie i bardzo efektowny wygląd. Może więc stanowić ciekawy, dekoracyjny element ogrodu, a nawet służyć do stworzenia kolczastego żywopłotu [6].
Grusza azjatycka – unikalna w Polsce odmiana gruszy
Grusza azjatycka (określana też jako grusza Nashi albo grusza japońska) ma niewiele wspólnego z gruszą europejską. Nie pochodzi bowiem od gruszy polnej, ale od gatunków gruszy dalekowschodniej, takich jak grusza piaskowa i usuryjska. Może być jednak z powodzeniem uprawiana w Polsce. Wymaga jedynie gleby gliniastej lub gliniasto-piaszczystej o wysokim pH oraz słonecznego, zacisznego stanowiska [7].
W polskich warunkach dobrze radzi sobie grusza azjatycka odmiany owocującej we wrześniu i październiku. Polecana są zwłaszcza grusza azjatycka Chojuro, grusza azjatycka Shinseiki albo grusza azjatycka samopylna Kosui. Z powodzeniem mogą one spełniać funkcję dekoracyjną, jako że mają rozłożyście ukształtowaną koronę i atrakcyjne, błyszczące, ciemnozielone liście. Trzeba jednak pamiętać, że grusza azjatycka dorasta nawet do 15 m i wymaga ok. 12 m2 powierzchni. Mniejsze wymagania ma grusza Nashi szczepiona na pigwie – wystarczają jej jedynie 4 m2 [7].
W trzecim roku od posadzenia gruszy azjatyckiej można się spodziewać pierwszego zbioru, który w kolejnych latach osiąga nawet do 16 kg owoców na sezon. Jednak aby to nastąpiło, należy obok posadzić kwitnącą w tym samym czasie gruszę europejską. Większość odmian gruszy azjatyckiej jest bowiem obcopylna [7].
Owoce japońskich odmian gruszy azjatyckiej wyglądają jak nieduże jabłka, a odmian chińskich jak małe gruszki. Mają gruboziarnisty, twardy, słodki i soczysty miąższ i można je przechowywać w chłodnych warunkach nawet pół roku. Nadają się zarówno do przetworów, suszenia, jak i do jedzenia na surowo [7].
Źródła
[1] https://www.sadyogrody.pl/owoce/101/najlepsze_odmiany_gruszek_jakie_sa_polecane,33410.html?mp=promo
[3] https://www.gov.pl/web/piorin/metodyki-ip
[4] https://coboru.gov.pl/pl/kr/kr_odm?kodgatunku=GRDCO
[5] https://kukbuk.pl/artykuly/poznaj-najlepsze-odmiany-gruszek/
[7] https://ladnydom.pl/Ogrody/1,113802,9649111,Grusza_Nashi_zamiast_klapsy.html
[8] https://ladnydom.pl/Ogrody/1,113408,12744190,Grusza_Konferencja.html
[9] https://hgtv.pl/inspiracje/grusza-uprawa-w-ogrodzie-odmiany-pielegnacja-wymagania-ls7220712
[11] https://www.rynek-rolny.pl/tag/odmiany-gruszy/
[14] KPS WPR 2023-2027
[15] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000734/O/D20230734.pdf