Przeczytaj, jak bardzo atrakcyjnym warzywem jest jarmuż: uprawa tej rośliny jest wyjątkowo prosta, a walory odżywcze plasują ją wśród superfoods. Z artykułu dowiesz się, jak i kiedy siać jarmuż, kiedy go zbierać i jak nawozić. Warto wiedzieć i zacząć uprawiać to niezwykłe warzywo!
Jarmuż – warzywo znane od starożytności
W rankingu najbardziej niedocenianych warzyw prawdopodobnie pierwsze miejsce zająłby jarmuż. Jego uprawa powoli jednak wraca do łask. Ze względu na swoje wysokie wartości odżywcze jarmuż jest uznawany za superfood, a ostatnimi czasy staje się po prostu modny.
Jarmuż to znana już w starożytnej Grecji odmiana kapusty warzywnej. Do spożycia zwykle wykorzystywane są liście jarmużu, choć jadalne są również niedojrzałe, okrągłe pąki kwiatów, wytwarzane przez jarmuż w drugim roku uprawy [1]. Jest to roślina dwuletnia, która ma wiele niezwykłych cech [2] [3]:
- może być wysiewana nawet pod koniec sierpnia;
- jest odporna na suszę i mróz;
- zbiór może odbywać się zimą, a liście jarmużu osiągają najlepsze wartości handlowe dopiero po przemarznięciu.
Jarmuż – odmiany
Wybór odmiany jest pierwszą kwestią, jaką należy rozważyć, jeśli decydujemy się hodować jarmuż. Uprawiać możemy bowiem odmiany niskie (lepiej znoszące mróz) lub wysokie (mające więcej liści) [3]. Do odmian niskich należą np. Dwarf Green Curled, Kapral, zaś do wysokich – Kadet. Większość odmian ma liście zielone lub zielononiebieskie. Wyjątkiem jest jarmuż fioletowy (np. Sympatic, Scarlet), który bywa uprawiany także jako roślina ozdobna. Niebanalny wygląd ma również jarmuż toskański (odmiana Black Magic lub Nero di Toscana), którego liście są długie, pofałdowane i przypominają skórę dinozaura. W Krajowym Rejestrze CEBORU znajdują się jedynie cztery odmiany jarmużu: Ebony, Ethos, Mamba, Regious [4].
Jarmuż – uprawa: etap 1, czyli wybór stanowiska
Jeżeli szukamy do ogrodu roślin o niewielkich wymaganiach, warto postawić właśnie na jarmuż. Warzywo to jest odporne na suszę, dlatego uprawa jarmużu może być prowadzona niemal wszędzie. Żeby jednak osiągnąć wysokie plony, warto wiedzieć, co jarmuż lubi. Uprawa najlepiej udaje się w miejscach nasłonecznionych i osłoniętych od wiatru (łodygi są podatne na łamanie). Gleba powinna być piaszczysto-gliniasta, a pH obojętne lub lekko kwaśne [1] [3]. Warto też pamiętać, żeby pod jarmuż wybrać stanowisko, na którym inne rośliny kapustne nie były uprawiane przez 4 lata. Chodzi tu o ograniczenie ryzyka porażenia przez choroby i szkodniki typowe dla kapustnych [3].
Jarmuż – uprawa: etap 2, czyli siew
Po wyborze odmiany i stanowiska kolejną ważną kwestią jest: jak i kiedy siać jarmuż? Uprawa tego warzywa może być prowadzona z siewu wprost do gruntu lub z rozsady, a terminy i sposoby siewu są w tych przypadkach różne.
Jak siać jarmuż do gruntu?
W przypadku towarowej produkcji jarmużu siew zwykle odbywa się wprost do gruntu i może być wykonywany od maja aż do sierpnia [3]. Tak późny termin siewu oznacza, że dzięki produkcji jarmużu można wygenerować dodatkowy zysk z pól po wcześniej zebranych uprawach! Nasiona jarmużu wysiewa się na głębokość 1-1,5 cm w rzędy co 40-70 cm [7]. Po ich wykiełkowaniu należy przerwać rośliny, tak aby sadzonki jarmużu były oddalone od siebie w rzędzie o 35-45 cm [3].
Jak siać jarmuż w doniczce?
Siew przebiega inaczej, jeżeli planujemy amatorsko wyhodować jarmuż. Uprawa taka prowadzona jest zwykle z rozsady. W celu wyprodukowania sadzonek jarmuż (nasiona zaprawione) wysiewa się do skrzynek lub doniczek w maju lub czerwcu, przy czym [3] [7]:
- od 15 do 30 maja – wysiewa się jarmuż odmian wysokich;
- od 30 maja do 15 czerwca – wysiewa się jarmuż odmian niskich.
Jeżeli potrzeba jedynie kilku sadzonek jarmużu, wygodniej jest przeprowadzić siew od razu do doniczek (1-2 dołki po 1 nasionku jarmużu). Jeżeli potrzeba większej liczby sadzonek, najpierw należy przygotować skrzynki pod jarmuż (nasiona umieszcza się w rowkach), a do oddzielnych doniczek przenosi się dopiero siewki posiadające 1-2 liście [7].
Jarmuż – uprawa: etap 3, czyli jak i kiedy sadzić jarmuż?
Sadzonki jarmużu przenosi się do gruntu zazwyczaj na przełomie czerwca i lipca – wtedy, gdy osiągną ok. 10-15 cm wysokości i posiadają 3-4 liście [1] [3]. Co ciekawe, sadzonki jarmużu mogą być wysadzone do gruntu także później, nawet między 15 a 30 września! [1]
Jarmuż (uprawa amatorska i towarowa) sadzi się w rzędy w odstępach 60-70 cm, a między roślinami w rzędzie należy zachować odległość ok. 40 cm [3].
Jarmuż – uprawa: etap 4, czyli pielęgnacja
Jarmuż to łatwa w uprawie i niewymagająca wielu zabiegów roślina. Jeśli jednak chcemy cieszyć się naprawdę obfitym zbiorem, warto zadbać o regularne podlewanie (jarmuż lubi wilgoć), ściółkowanie (co ogranicza rozwój chwastów i parowanie wody) oraz prawidłowe nawożenie. Nawożenie jarmużu przebiega w trzech etapach [3] [6]:
- przed sadzeniem – nawozem fosforowym i potasowym lub kompostem (tuż przed posadzeniem lub wiosną) albo obornikiem (rok lub 2 lata przed sadzeniem);
- 2 tygodnie po posadzeniu – np. saletrą azotową lub gnojówką z pokrzywy, nawozu kurzego, obornika krowiego;
- w okresie intensywnego wzrostu – nawozem wieloskładnikowym z dużą zawartością azotu lub gnojówkami takimi jak przy drugim nawożeniu.
Uwaga! Należy pamiętać, aby nawożenie azotem poprzedzić analizą gleby. Przenawożony tym pierwiastkiem jarmuż = uprawa o obniżonej mrozoodporności [3].
Jarmuż – kiedy zbierać i jak to robić?
Uprawa jarmużu ma nietypowy termin zbioru. Może on trwać od października, przez całą zimę, aż do wczesnej wiosny [3]. Zimowe, ujemne temperatury nie robią na jarmużu wrażenia. Co więcej, przemarznięte liście są bardziej delikatne, słodsze i mają większą wartość handlową [1]. Koniec zbioru następuje w momencie pojawienia się wiosennych pędów kwiatostanowych (jarmuż nie wytwarza kwiatostanów w pierwszym roku uprawy) [3].
W uprawie amatorskiej zbiór jarmużu prowadzony jest ręcznie i rozpoczyna się go od najniżej umiejscowionych liści. W towarowej uprawie jarmużu praktykowany jest zbiór jednorazowy, za pomocą specjalistycznej kosiarki [3].
Źródła
[3] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/jak-uprawiac-jarmuz-jakie-ma-wymagania-wszystko-o-jarmuzu.html
[4] https://coboru.gov.pl/pl/kr/kr_odm?kodgatunku=JAW
[5] https://niepodlewam.pl/jarmuz-toskanski-uprawa-i-odpornosc/
[6] https://niepodlewam.pl/nawozenie-jarmuzu-kiedy-oraz-czym/
[7] https://niepodlewam.pl/siew-jarmuzu-jak-gleboko-i-kiedy/