Hodowla strusi to niszowa branża, ale warto wiedzieć, że jesteśmy w niej europejskim liderem. Przeczytaj, jakie wymagania musi spełniać farma strusi. Który gatunek strusia najlepiej sprawdza się w hodowli? Co jedzą strusie i czy hodowla strusi może się w Polsce opłacać?
Polska hodowla strusi – skala i specyfika
Według szacunkowych danych jesteśmy największym producentem i eksporterem strusiny w Europie [11] [12]. Pierwsza farma strusi w Polsce powstała w 1993 roku w Garczynie [2]. W początkowym okresie branża rozwijała się niezwykle prężnie. W 2009 roku corocznie do rzeźni trafiało ok. 10 tyś. strusi, a liczba farm wynosiła ok. 150 [9]. W kolejnych latach skala hodowli strusi znacznie się zmniejszyła i w 2023 roku zgodnie z danymi ARiMR w Polsce zarejestrowanych było ok. 1 tys. ptaków i 19 hodowli strusi [5] [7].
Hodowla strusi w Polsce prawie w 100% nastawiona jest na eksport. W kraju popyt na produkty pochodzące od strusi jest nieduży, a wynika to z bardzo wysokich cen zarówno strusiny, jak i jaj strusi czy wyrobów z ich skóry [2].
Hodowla strusi – który gatunek strusia wybrać?
W klasyfikacji przyjętej w hodowli strusi wyróżnia się 3 podgatunki: struś północnoafrykański (struś czerwonoszyi), struś południowoafrykański (struś niebieskoszyi, somalijski) oraz komercyjna krzyżówka strusia północnoafrykańskiego z południowoafrykańskim, czyli struś afrykański czarny. W polskich warunkach klimatycznych hodowany bywa struś południowoafrykański oraz przede wszystkim struś afrykański czarny [3] [6]. Jest to też najpopularniejszy gatunek strusia hodowlanego na świecie. Struś afrykański bowiem [1] [6]:
- ma łagodny charakter;
- odznacza się wysoką wydajnością mięsną – z jednego ptaka uzyskuje się ok. 50 kg mięsa;
- produkuje od 40 do 100 jaj rocznie (w hodowli strusi użytkowanie nieśne samic trwa do 30.-40. roku życia, ze szczytem nieśności w wieku 5-7 lat);
- daje wysokojakościową skórę.
Strusia farma – minimalne warunki utrzymania i rejestracja strusi
Minimalne warunki utrzymania, jakie musi zapewnić ptakom hodowla strusi, zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 [4]. To właśnie zawarte tam wymagania sprawiają, że koszty, jakie ponosi strusia farma, są wysokie.
Zgodnie z rozporządzeniem w systemie zamkniętym farma strusi może utrzymywać strusie jedynie do ukończenia 6. tygodnia życia, przy czym pomieszczenia te muszą być ogrzewane.
Starsze ptaki należy hodować w systemie otwartym, w którym konieczne jest zapewnienie strusiom ochrony przed drapieżnikami i niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (zadrzewienia, wiaty, zadaszenia, osłony).
Hodowla strusi musi posiadać wybieg: dla młodych osobników o powierzchni min. 5 m2 na jednego ptaka i min. 30 m2 w całości, a dla dorosłych strusi odpowiednio 100 m2 i 400 m2. Ogrodzone wybiegi mogą być ściółkowe lub bezściółkowe, ale powinny posiadać wydzielone, wysypane piaskiem miejsce [4].
Jeżeli chodzi o pomieszczenia, jakie powinna zapewnić ptakom hodowla strusi, to:
- należy je podzielić na sektory przeznaczone dla strusi w różnym wieku;
- pomieszczenie dla jednego młodego strusia musi mieć wielkość min. 0,3 m2, wysokość min. 2,2 m, a łączna powierzchnia dla wszystkich młodych strusi nie może być mniejsza niż 5 m2;
- dla dorosłych strusi powierzchnia ma wynosić odpowiednio: 3,5 m2, 3 m i 15 m2.
Nie należy też zapominać, że komercyjna hodowla strusi objęta jest przepisami o rejestracji i identyfikacji zwierząt, przy posiadaniu co najmniej 2 ptaków lub rocznej produkcji co najmniej 10 jaj. Jeżeli hodowla strusi chce się ubiegać o jakiekolwiek fundusze unijne, podlega ona obowiązkowi rejestracji strusi niezależnie od powyższych limitów [10].
Czy farma strusi może się opłacać?
Opłacalność w hodowli strusi można osiągnąć, mając zapewniony rynek zbytu (eksport) i precyzyjnie pilnując kosztów (np. produkując własną paszę). Ważne jest też poszukiwanie dodatkowych źródeł dochodów, np. prowadzenie pokazów, warsztatów itp. [8].
Hodowla strusi – źródła dochodów
Dochody w hodowli strusi w większości generuje się, sprzedając [2]:
- strusinę. Mięso to ma wyjątkowo niską zawartość cholesterolu i tłuszczu (2,5 razy mniej niż wołowina) oraz wysoki poziom żelaza hemowego. Jest delikatne i łatwe w obróbce. Niestety strusina jest produktem luksusowym: kilogram fileta kosztuje ok. 200 zł, mięsa na tatar 180 zł, a gulaszowego 100 zł;
- jaja strusie. Ważą około 1,5 kg (czyli są 20-25 razy większe niż jajka kurze), a ich ugotowanie na twardo trwa ok.1,5 godziny. Jajo strusie również jest towarem luksusowym. Kosztuje ok. 150 zł, a sama wydmuszka ok. 60 zł;
- skórę strusi. Jest ona wytrzymała, odporna na wodę i używa się jej do wyrobu galanterii, np. portfeli, kosmetyczek albo torebek. Cena tych ostatnich przekracza 1000 zł. Z jednego strusia uzyskuje się ok. 1,2 m2 skóry;
- pióra, które stosuje się do wyrobu miotełek do kurzu, biżuterii i legendarnych boa ze strusich piór.
Hodowla strusi – koszty
Koszty w hodowli strusi są wysokie. Spore nakłady trzeba ponieść już na samym początku. Przede wszystkim ptakom należy zapewnić rozległe wybiegi oraz duże pomieszczenia bytowe. Zakup ptaków też nie jest tani – ok. 2 tys. zł za sztukę. Codzienne funkcjonowanie również generuje spore koszty i wymaga niemałych nakładów pracy. Dla przykładu, ściółka u dorosłych ptaków musi być wymieniana co 4-5 dni, a u piskląt nawet co 2 dni. Do tego dochodzą wydatki na paszę, witaminy i minerały oraz dodatkowe źródła wapnia (np. rozdrobnione muszle ostryg) [7]. Nie należy też zapominać o rachunkach za ogrzewanie inkubatorów, wychowalni czy pomieszczeń dla młodych ptaków. Uwzględnić trzeba także koszty opieki weterynaryjnej, corocznego odrobaczania, ochrony przed piórojadami i szczepień ochronnych. Powyższa lista obejmuje jedynie przykładowe koszty, ale dobrze oddaje skalę nakładów, jakich wymaga hodowla strusi.
Hodowla strusi w pytaniach i odpowiedziach
Hodowla strusi może przebiegać w cyklu zamkniętym. Pierwszym jej etapem są lęgi, które trwają od przełomu kwietnia i maja do końca września i odbywają się w inkubatorach (temperatura 36 st. C, a wilgotność 25-30%). Po wykluciu pisklęta dosychają przez 2-3 doby w klujniku, a następnie są przenoszone do ogrzewanej, podzielonej na strefy wiekowe wychowalni. Po roku i osiągnięciu ok. 100 kg młode strusie dołączają do dorosłych [7].
Ile waży struś i ile żyje struś?
W polskiej hodowli strusi spotykane są zwykle strusie afrykańskie, a te dorastają do ok. 150 kilogramów wagi, 3 metrów wysokości i dożywają do 60 lat [7].
Ile rośnie struś?
Strusie osiągają dojrzałość płciową w wieku 24-26 miesięcy. Do uboju nadają się strusie 10-12-miesięczne [6].
Co jedzą strusie?
Pisklęta strusi żywione są lucerną, koniczyną, kapustą, marchewką, siekanymi kurzymi jajami i pełnoporcjową, granulowaną mieszanką w dziennej dawce wynoszącej 3-3,5% ich wagi [6].
W hodowli strusi dorosłych przyjmuje się, że do uzyskania 1 kg przyrostu potrzeba 3,5-4 kg paszy. Składa się ona z głównie z nasion zbóż, soi i słonecznika, otrębów oraz śruty sojowej. Jako pasze objętościowe w hodowli strusi stosuje się koniczynę, lucernę, trawę, a także liście buraków, kapusty, marchwi i sałaty. Zimą, w okresie nieśnym, w paszy dla strusi należy zwiększyć poziom wapnia i fosforu [6].
Źródła
[1] https://kimd.org/choosing-the-right-ostrich-breed-for-farming/
[3] https://www.ppr.pl/rolnictwo/drobiarstwo/pochodzenia-pradzieje-i-wystepowanie-strusi-3188
[5] https://drobiarze.pl/2023/10/03/arimr-podaje-liczby-drobiu/
[6] https://www.rynek-rolny.pl/artykul/hodowla-strusi-najwazniejsze-informacje-i-ciekawostki.html
[7] https://www.topagrar.pl/articles/aktualnosci/hodowla-strusi-jak-to-robic-w-polsce-2498233
[8] https://wiejskie-zycie.pl/strusie/
[10] https://agroprofil.pl/wiadomosci/arimr-rejestracja-kur-2025
[11] https://lohmann-breeders.com/media/2020/08/VOL53-KISTNER-Ostrich-Production-.pdf
[12] https://agronews.com.pl/artykul/hodowla-alternatywna-strusie/