W jaki sposób FAO wpływa na zmniejszenie głodu na świecie i na lokalną politykę rolną? Jak wspiera bezpieczeństwo żywnościowe państw członkowskich? Jakie wyzwania stoją przed FAO w kontekście globalnego ocieplenia, wojny w Ukrainie i zagrożeń pandemicznych? Przeczytaj – to informacje istotne dla wszystkich rolników.
FAO to agenda ONZ, której celem jest zwalczanie biedy i głodu, wspieranie bezpieczeństwa żywnościowego i zmniejszanie nierówności wewnątrz krajów i między nimi. Działa przez edukację i promowanie dobrych praktyk rolnych, wpływa na politykę rolną oraz wspiera projekty inwestycyjne.
Cele
Głównym zadaniem FAO jest koordynowanie i wspieranie krajowych i międzynarodowych działań w kierunku 17 celów zrównoważonego rozwoju ONZ, z naciskiem na cele nr 1, 2, 10 [1] [2]:
- cel 1 – globalna eliminacja biedy we wszystkich jej formach;
- cel 2 – zapewnienie wszystkim wartościowej żywności;
- cel 10 – zmniejszenie nierówności wewnątrz krajów i między krajami.
Priorytety
Strategicznym priorytetem FAO na lata 2022-2031 jest inkluzywna transformacja systemów powiązanych z żywnością, sformułowana jako 4 priorytety [1] [5]:
- Lepsza produkcja to wdrażanie odnawialnych i odpornych na zmiany klimatu i środowiska schematów produkcji i konsumpcji przez tworzenie efektywnych i inkluzywnych łańcuchów dostaw produktów rolniczych w skali lokalnej, regionalnej i globalnej.
- Lepsze odżywianie to eliminacja głodu i poprawa odżywiania, włącznie z promocją zdrowej żywności i zwiększania dostępności do zdrowej diety.
- Lepsze środowisko to ochrona, odtwarzanie ekosystemów lądowych i morskich oraz promowanie ich odnawialnego użytkowania, a także przeciwdziałanie zmianom klimatycznym według schematów 4R (reduce, reuse, recycle, residual management – czyli redukcji, ponownego użycia, recyklingu i zarządzania pozostałościami) przez wdrażanie odnawialnych systemów rolno-spożywczych.
- Lepsze życie to promocja zrównoważonego rozwoju – przez zmniejszanie nierówności między obszarami miejskimi i wiejskimi, krajami bogatymi i biednymi, mężczyznami i kobietami.
Działania
Powyższe priorytety mają być realizowane poprzez [5]:
- wspieranie projektów inwestycyjnych;
- doradztwo odnośnie do polityki rolnej;
- gromadzenie danych, upowszechnianie wiedzy oraz wspieranie badań naukowych.
Wspieranie projektów inwestycyjnych
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa wspiera zgodne z zasadami FAO projekty inwestycyjne finansowane przez podmioty publiczne i prywatne. Projektami zajmuje się Biuro Inwestycji. Jego rolą jest analiza merytoryczna, doradztwo oraz ostateczna aprobata dla inwestycji finansowanych przez partnerów. Głównymi partnerami w takich projektach są Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD) i Zielony Fundusz Klimatyczny. W roku 2022 FAO udzieliło wsparcia 45 projektom o łącznej wartości około 8 mld dolarów [4]. W ciągu 60 lat istnienia biura zrealizowano 2383 projekty o łącznej wartości 162 miliardów dolarów [4].
Doradztwo odnośnie do polityki rolnej
Biuro Inwestycji przygotowuje analizy polityk rolnych planowanych przez różne kraje oraz bierze udział w ich opracowywaniu. Tworzy analizy sektorowe i uczestniczy w dialogu publiczno-prywatnym [4]. FAO opracowuje także zalecenia i wytyczne, które są podstawą do planowania krajowych, regionalnych i lokalnych działań na rzecz poprawy sytuacji żywnościowej w krajach członkowskich. Jeżeli chodzi o wytyczne uwzględniające krajowe bezpieczeństwo żywnościowe, to najważniejsze dotyczą [6]:
- systemów żywnościowych i żywienia;
- stopniowego wdrażania prawa do odpowiedniej żywności;
- odpowiedzialnego zarządzania własnością gruntów, łowisk i lasów.
Najważniejsze zalecenia zaś to te odnośnie do:
- działania na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia w czasie przedłużających się kryzysów;
- odpowiedzialnego inwestowania w rolnictwo i systemy żywnościowe;
- globalnego strategicznego bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia.
Gromadzenie danych i upowszechnianie wiedzy
FAO gromadzi i udostępnia dane na temat produkcji i rynku towarów rolnych. Celem jest pomoc w skuteczniejszym planowaniu polityki i produkcji zarówno przez podmioty publiczne (władze krajów), jak i przez przedsiębiorstwa. Dostępność danych pozwala minimalizować ryzyko i podejmować racjonalne decyzje biznesowe. Można je pobrać ze strony: Statistics | FAO | Food and Agriculture Organization of the United Nations.
FAO a zmniejszenie głodu na świecie
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa wywiera wpływ na zmniejszenie głodu na świecie poprzez wpływanie na lokalne polityki rolne, promowanie dobrych praktyk w całym łańcuchu wytwarzania żywności oraz wspieranie projektów inwestycyjnych [5].
Przykładem może być przeprowadzony przez FAO projekt edukacyjno-wdrożeniowy zakończony w Etiopii w 2019 roku. W jego trakcie 10 tys. drobnych plantatorów zostało przeszkolonych w zakresie zbioru zbóż i ich przechowywania w otrzymanych od FAO niewielkich metalowych silosach. Uczestnicy otrzymali również informacje o wytwarzaniu silosów, tak aby mogły być one produkowane przez lokalnych rzemieślników. W efekcie projektu straty w przechowywaniu zboża spadły do zera, nie było potrzeby zaprawiania ziarna pestycydami, a rolnicy mogli sprzedawać zboże później i uzyskiwać lepsze ceny [10].
FAO a bezpieczeństwo żywnościowe
W opublikowanym w 2022 roku raporcie „Thinking about the future of food safety” FAO stwierdza, że obecne praktyki rolnicze spowodowały wylesienia, wyczerpanie zasobów wodnych oraz zanieczyszczenie środkami ochrony roślin [12]. Kierunkami zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego powinny być więc alternatywne źródła pożywienia, których wytwarzanie nie degraduje środowiska. Mogą to być przypuszczalnie owady, glony i meduzy lub produkty roślinne zastępujące te mięsne (np. mleko sojowe, tofu). FAO zauważa także, że wymaga to nowych badań naukowych oraz regulacji prawnych. Raport podkreśla także, że czeka nas rewolucja technologiczna w zakresie usprawnienia handlu i przemysłu spożywczego. Jej celem ma być przystosowanie do zmian klimatycznych oraz obniżenie kosztów z jednoczesnym podniesieniem wydajności produkcji. Jako przykłady raport FAO podaje sztuczną inteligencję, druk 3D, czujniki wilgotności i temperatury [12].
Warto też wiedzieć, że FAO otrzymuje od krajów członkowskich sugestie, które uwzględnia w swoich działaniach. W 2023 roku UE określiła swoje priorytety dla Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa jako dążenie do bezpieczeństwa żywnościowego oraz odpornego na kryzysy zrównoważonego systemu żywnościowego poprzez:
- wspieranie takiego rolnictwa, które uwzględnia kwestie gospodarcze, społeczne i środowiskowe;
- działania w kierunku zwalczania wylesień i nielegalnych połowów;
- promowanie zrównoważonych sposobów na uregulowanie transgranicznych zasobów wodnych;
- rozwój zrównoważonych modeli biznesowych dla rolnictwa, w tym np. biogospodarki, gospodarki o obiegu zamkniętym.
UE zaleciła też, aby FAO zintensyfikowała analizy odnośnie do wpływu wojny w Ukrainie na bezpieczeństwo żywnościowe.
Wyzwania i kierunki działania FAO
Największym wyzwaniem, z jakim będzie musiała się zmierzyć agencja, jest dostosowanie systemów rolno-spożywczych do zmieniającego się klimatu przy jednoczesnym zmniejszaniu wpływu produkcji żywności na globalne ocieplenie. Ocenia się, że od 21 do 37 procent globalnych emisji ma związek z produkcją, dystrybucją i konsumpcją żywności [8]. Dodatkowo rabunkowa gospodarka rolnicza prowadzi do wylesiania, degradacji gleb, pustynnienia, zaniku zasobów wodnych. Co więcej, wszystkie te procesy mogą ulec znacznemu przyspieszeniu w wyniku zmian klimatycznych. Niestety też efekty globalnego ocieplenia mogą być najdotkliwsze w regionach najbardziej zagrożonych głodem i niedożywieniem. Warto też zauważyć, że obowiązująca obecnie strategia FAO oparta jest na założeniu, że ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5°C jest możliwe, tymczasem jest niemal pewne, że ta granica zostanie przekroczona [8].
Kolejnym wyzwaniem jest zagrożenie pandemiczne. Pandemia COVID-19 i związane z nią zaburzenia światowej gospodarki negatywnie odbiły się na podstawowym celu FAO, czyli wyeliminowaniu zjawiska głodu i niedożywienia (w roku 2020 liczba osób zagrożonych głodem i niedożywieniem wzrosła o ponad 150 mln) [9].
W obliczu powyższych wyzwań i zagrożeń można oczekiwać od Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, że będzie musiała w najbliższej przyszłości:
- zaproponować nowe modele produkcji rolniczej o jak najmniejszym śladzie węglowym;
- opracować strategie przywracania do stanu naturalnego zdegradowanych ekosystemów;
- zintensyfikować działania edukacyjne i wdrożeniowe;
- podjąć działania na rzecz zwiększenia zapasów żywności.
Źródła:
[1] https://www.fao.org/strategic-framework/en
[2] https://sdgs.un.org/goals/
[3] https://www.fao.org/about/strategy-programme-budget/budget/en/
[6] https://www.fao.org/cfs/policy-products/en/
[8] https://www.weforum.org/agenda/2022/12/1-5-degrees-global-warming-limit-climate-change-cop-27/
[9] https://www.mdpi.com/2071-1050/15/10/8280
[10] https://www.fao.org/ethiopia/news/detail-events/en/c/1194523/
[12] https://foodfakty.pl/nowy-raport-fao-dotyczacy-przyszlosci-swiatowego-bezpieczenstwa-zywnosci