Wizyta komornika nigdy nie jest przyjemnością. Dobra wiadomość jest taka, że nowe przepisy mocniej stoją po stronie rolnika. Warto wiedzieć, co się zmieniło i jakie prawa ma rolnik w sytuacji egzekucji komorniczej.
Prowadzenie gospodarstwa rolnego to biznes wysokiego ryzyka. Gwałtowne zjawiska pogodowe, zwiększające się koszty upraw i hodowli sprawiają, że płynność finansowa w rolnictwie często bywa zagrożona. Konieczne są ubezpieczenia, dopłaty, ale też znajomość swoich praw na wypadek wizyty komornika u rolnika.
Najważniejsze, co trzeba wiedzieć to fakt, że postępowanie egzekucyjne w stosunku do rolnika nie powinno doprowadzić do bankructwa gospodarstwa. Aktualne przepisy zawierają wiele wykluczeń z egzekucji i należy je poznać, aby skutecznie bronić swoich interesów.
Większa ochrona rolników przed komornikiem
Nie wszyscy rolnicy zdają sobie sprawę, że od 10 stycznia 2022 obowiązuje nowa ustawa Kodeks Postępowania Cywilnego (KPC), która zawiera istotne zmiany w egzekucji komorniczej wobec rolników. Wcześniej możliwości egzekucji komorniczej zapisane były w rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 5 lipca 2017 r. Obecnie są one przeniesione do art. 829 KPC.
W efekcie rolnik jest chroniony już nie rozporządzeniem, ale ustawą, która jest aktem prawnym wyższej rangi. Zmiana KPC utrzymuje długą listę wyłączeń z poprzedniego rozporządzenia, a dodatkowo wprowadza nowe zasady, które mocniej chronią rolnika.
Ograniczenie egzekucji na podstawie opinii izby rolniczej
Komornik nie może dokonać egzekucji nadwyżki inwentarza żywego ponad stado podstawowe oraz maszyn, urządzeń, paliwa itp. (lista ujęta w art. 8291 pkt 6, 8, 9, 11–13 i 15), jeżeli izba rolnicza uzna, że są niezbędne do prowadzenia gospodarstwa w danym roku.
W praktyce więc o możliwości zajęcia komorniczego decyduje opinia izby rolniczej, o którą komornik powinien wystąpić w terminie 3 dni od rozpoczęcia czynności. Wydanie przez nią opinii wydłużono w nowych przepisach do 21 dni (we wcześniejszych przepisach było to 14 dni). Pamiętajmy też, że do czasu otrzymania tej opinii komornik nie ma prawa dokonać zajęcia w tym zakresie. Przypomnijmy też, że z wnioskiem do izby rolniczej może wystąpić także rolnik.
Lista wykluczeń także do wszystkich nieruchomości w gospodarstwie
Nowością jest fakt, że lista wykluczeń powinna być stosowana także wtedy, gdy postępowanie komornicze będzie skierowane do wszystkich nieruchomości należących do gospodarstwa rolnego. Pytanie więc na ile skuteczne są obecnie zabezpieczenia wierzytelności bankowych w postaci hipotek i zastawów rejestrowanych? Według nowych przepisów nie podlegają one egzekucji komorniczej, jeżeli są wyszczególnione na liście wykluczeń od egzekucji w art. 8291 KPC.
Czego komornik nie może rolnikowi zająć?
W znowelizowanej ustawie KPC, w art. 829, zestawiono listę wyłączeń spod egzekucji u rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne. Obejmują one:
1. Zwierzęta wraz ze środkami koniecznymi do ich utrzymania, w tym zapasy paszy i ściółki, wystarczające do najbliższych zbiorów oraz budynki gospodarcze i grunty rolne. Wyłączenia te dotyczą następujących zwierząt gospodarskich:
- Stado podstawowe zwierząt gospodarskich stanowiących podstawę produkcji zwierzęcej w gospodarstwie rolnym dłużnika (bydło, konie, kozy, owce, świnie, drób, zwierzęta futerkowe i inne gatunki).
- Zwierzęta gospodarskie, poza stadem podstawowym, w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa oraz źrebięta do 6 miesięcy, cielęta do 4 miesięcy, jagnięta do 3 miesięcy, prosięta do 2 miesięcy i koźlęta do 5 miesięcy.
- Stado użytkowe drobiu, zwierzęta futerkowe, objęte umową dostawy (zwierząt lub produktów odzwierzęcych).
- Ule z rodzinami pszczoły miodnej.
2. Maszyny, narzędzia, podstawowy sprzęt techniczny i urządzenia rolnicze niezbędne do obsługi gospodarstwa rolnego, w tym także zapasy paliwa i części zamienne na dany rok.
3. Silosy na zboża i pasze.
4. Materiały siewne, zboża i inne ziemiopłody niezbędne do siewów lub sadzenia, nawozy, środki ochrony roślin oraz środki wspomagające uprawę roślin na dany rok.
5. Zapasy opału na 6 miesięcy.
6. Zaliczki na poczet dostaw produktów rolnych.
7. Budynki niezbędne do utrzymania produkcji roślinnej w gospodarstwie wraz z wyposażeniem (magazyny, przechowalnie, szklarnie, tunele foliowe i inspekty).
Do jakich egzekucji ma prawo komornik?
Generalnie komornik ma prawo do tego majątku osobistego rolnika, którego zajęcie nie spowoduje likwidacji gospodarstwa i nie jest niezbędne do życia. Egzekucja może dotyczyć konta bankowego, papierów wartościowych, ale nie może obejmować całości renty, emerytury lub posiadanych zasobów pieniężnych. Reguluje to corocznie ogłaszana kwota wolna od zajęcia komorniczego, którą warto sprawdzić przed wizytą komornika. Komornik ma także prawo do zajęcia przedmiotów codziennego użycia, należących do dłużnika, np. dodatkowej lodówki, pralki, kuchenki czy zamrażarki.
Prawo do zaskarżenia komornika – wniosek
Egzekucje nie zawsze są prowadzone przez kompetentnych komorników. Dlatego każdy rolnik ma prawo złożyć skargę, jeżeli uzna że zostały naruszone jego prawa. Wystarczy skorzystać ze wzoru wniosku skargi na czynności komornika,umieszczonego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularz-wniosku-o-wszczecie-egzekucji-oraz-skargi-na-czynnosci-komornika.
Źródła:
https://legalis.pl/nowe-zasady-egzekucji-wobec-rolnikow/
https://www.agrofakt.pl/co-komornik-moze-zabrac-rolnikowi-nowe-przepisy-ochronia-rolnikow/
https://www.agrofakt.pl/komornik-w-gospodarstwie-rolnika/
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularz-wniosku-o-wszczecie-egzekucji-oraz-skargi-na-czynnosci-komornika
https://www.topagrar.pl/articles/aktualnosci/zasady-egzekucji-komorniczej-immunitet-dla-rolnikow/