24.02.2023
IRZ – duże zmiany w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt
Od 2023 roku obowiązek rejestracji w systemie IRZ dotyczy także drobiu, jeleniowatych, wielbłądowatych i koniowatych. To tylko jedna z szeregu zmian, jakie wprowadza ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Z tego artykułu dowiesz się, co zmienia się w IRZ od 2023 i od 2026 roku, jakie są dopuszczalne metody znakowania zwierząt i jakie terminy obowiązują właścicieli. Wyjaśniamy też, czym jest aplikacja IRZplus i jakie przywileje wynikają z korzystania z niej.
Rejestracja zwierząt w ARiMR: IRZ obowiązkowa dla nowych podmiotów
Nowa ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt z 4 listopada 2022 roku weszła w życie 6 stycznia 2023 roku. Zmienione przepisy rozszerzają obowiązek rejestracji na wiele nowych podmiotów i miejsc przebywania zwierząt.
Po pierwsze, obowiązkiem oznakowania i rejestracji zwierząt są teraz objęte także: drób, jeleniowate, koniowate i wielbłądowate [1]. Co więcej, w poprzedniej ustawie rejestracja zwierząt była ograniczona tylko do „siedziby stada”. Obecnie jest to tylko jedna z wielu działalności, które podlegają pod IRZ [1].
Nowa ustawa o IRZ wprowadza konieczność rejestracji zwierząt dla:
- siedziby stada, czyli np.: miejsca chowu, hodowli, wypasu, gromadzenia zwierząt, skupu, uboju (zwierząt pochodzących z innych miejsc, z przeznaczeniem na użytek własny), obrotu zwierzętami (także pośrednictwa), organizacji wystaw, konkursów, targów;
- rzeźni;
- zakładów drobiu;
- spalarni i zakładów przetwórczych [2].
Znakowanie zwierząt i terminy rejestracji wg nowych zasad
Zmianie uległa lista środków identyfikacji, jakich można użyć do znakowania zwierząt. Dopuszczalne są te, które zostały wymienione w przepisach Unii Europejskiej, czyli: kolczyki (zwykłe i elektroniczne), kapsułki ceramiczne (bolusy), opaski na pęcinę, tatuaże i wszczepiane transpondery. W nowej ustawie o IRZ nie przewidziano konieczności znakowania drobiu [5].
Od 2023 roku właścicieli obowiązują również zmienione terminy rejestracji zwierząt. Maksymalny czas na zgłoszenie urodzenia do systemu rejestracji i identyfikacji zwierząt ARiMR zostały odrębnie określone dla posiadaczy [2]:
- owiec i kóz (30 dni na zgłoszenie urodzenia, jeżeli matka była objęta wsparciem dobrostanowym, lub 30 dni od rozpoczęcia wsparcia dla matki, ale przed opuszczeniem stada przez potomstwo i nie później niż 180 dni od daty jego urodzenia);
- świń (37 dni);
- jeleniowatych i wielbłądowatych (9 mies.);
- koniowatych (3 mies. na zgłoszenie urodzenia, 12 mies. na opis i identyfikację);
- bydła (bez zmian, czyli 7 dni na zgłoszenie urodzenia i znakowanie).
Zdarzenia inne niż urodzenie powinny być zgłaszane do IRZplus przed upływem 7 dni od ich wystąpienia. Termin ten dotyczy wszystkich gatunków i zdarzeń z wyjątkiem choroby zakaźnej świń – tu konieczne jest zgłoszenie w ciągu 2 dni [2].
Dla nowych gatunków objętych obowiązkiem IRZ ARiMR określił maksymalne terminy wystąpienia o nadanie statusu producenta, zarejestrowania stada i zgłoszenia zwierząt. W zależności od gatunku jest to 3, 6 lub 18 miesięcy od wejścia w życie nowej ustawy o identyfikacji i rejestracji zwierząt [2].
Aplikacja IRZplus zamiast portalu IRZ
Do dyspozycji posiadaczy zwierząt jest teraz nowe narzędzie, za pomocą którego będą oni dokonywać zgłoszeń. Stary portal IRZ został wyłączony, a jego działanie zostało przeniesione do aplikacji IRZplus. Od 1 stycznia 2026 roku będzie to jedyna droga rejestrowania zwierząt oraz zgłaszania zdarzeń, które dotyczą utrzymywanych zwierząt [2].
Do tego czasu dla właścicieli koniowatych oraz posiadaczy bydła, owiec, kóz lub świń dostępna jest jeszcze możliwość dokonywania zgłoszeń w formie papierowej [4]. Druki rejestracji zwierząt nie są dostępne w biurach powiatowych ARiMR, ale należy je pobrać ze strony ARiMR. Dla pozostałych podmiotów (np. organizatorów targów, wystaw, skupów, rzeźni, zakładów drobiarskich) forma papierowa nie jest dostępna.
W wyjątkowych przypadkach można dokonać zgłoszenia przez ePUAP lub e-mail, ale dołączona dokumentacja powinna być podpisana podpisem elektronicznym [4].
Bonusem dla osób, które zamiast formy papierowej od razu wybiorą aplikację IRZplus, jest zwolnienie z obowiązku prowadzenia księgi rejestracji lub ewidencji w tradycyjnej formie [2]. Nie dotyczy to spisu świń, który trzeba sporządzać dwa razy rocznie, do 30 czerwca i do 31 grudnia. Spis ten powinien obejmować także egzemplarze nieoznakowane [2].
Aplikacja IRZplus ma zastąpić paszporty dla bydła w obrocie krajowym. Będą one konieczne jedynie dla transportu za granicę. Planowane przemieszczenie w obrębie Unii Europejskiej należy zgłosić 5 dni wcześniej w powiatowym biurze ARiMR, które powinno bezpłatnie wydać odpowiedni dokument w ciągu 3 dni [2].
W aplikacji obowiązują loginy i hasła z portalu IRZ. Utrzymane zostaną również jego wszelkie funkcjonalności. Nowością jest możliwość dokonywania w aplikacji IRZ zgłoszeń dla rozszerzonej listy gatunków, która obejmie także drób, jeleniowate, koniowate i wielbłądowate [1].
Więcej informacji przydatnych dla hodowców:
Hodowla świń – dopłaty do dobrostanu zwierząt (i-rolnik.pl)
Hodowla drobiu w Polsce – zagrożenia i szanse (i-rolnik.pl)
Pasza dla kur niosek – co warto wiedzieć o żywieniu w hodowli kur? (i-rolnik.pl)
Konie zimnokrwiste w Polsce – pogłowie, opłacalność, rasy koni (i-rolnik.pl)
Dobrostan bydła – dopłaty za dobrostan zwierząt wyższe nawet o 100% (i-rolnik.pl)
Źródła:
[3] https://www.gov.pl/web/arimr/dokumenty-dotyczace-identyfikacji-i-rejestracji-zwierzat
