02.12.2022
Hodowla pszczół – ogromny sukces polskiego pszczelarstwa
Jaka jest skala polskiej hodowli pszczół? Ile miodu z ula można uzyskać i od czego to zależy? Jakie są różnice między czterema rasami pszczoły miodnej: pszczołą kaukaską, kraińską, włoską i środkowoeuropejską? Dlaczego pszczoła kraińska jest najchętniej wybierana w polskim pszczelarstwie? O tym wszystkim w poniższym artykule.
Dynamiczny rozwój polskiej hodowli pszczół
Polska zajmuje czwarte miejsce w Europie w produkcji miodu. Sukces ten zawdzięczamy dynamicznemu rozwojowi hodowli pszczoły miodnej w naszym kraju. Jego miarą jest rosnąca od wielu lat liczba rodzin pszczelich. Wzrosła ona z 1,3 mln w 2012 do 2 mln rodzin pszczelich w 2021. W efekcie w 2021 roku polskie pszczelarstwo wyprodukowało łącznie 22 tys. ton miodu [2].
Wzrost popularności hodowli pszczół (hodowlę pszczół prowadziło w 2021 roku ok. 86 tys. pszczelarzy) jest w dużej mierze zasługą Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa. Przez wiele lat oferował on wsparcie dla pszczelarzy na walkę z pasożytami i chorobami pszczół (głównie chodzi o warrozę) oraz na unowocześnianie pasiek. Średniorocznie beneficjentami wsparcia dla pszczelarzy było ok. 40 tys. osób [2].
Zgodnie z nowym Planem Strategicznym WPR 2023-2027 finansowe wsparcie dla pszczelarzy będzie kontynuowane. Pierwszymi obszarami, które zostaną objęte pomocą będą: zakup pszczół i sprzętu do hodowli pszczół oraz zwalczanie warrozy [6].
Ile miodu z ula, czyli dochodowość hodowli
Coraz więcej rolników decyduje się na zwiększenie dochodowości swojego gospodarstwa poprzez założenie własnej hodowli pszczół. Oczywistym pierwszym pytaniem jest, ile miodu można uzyskać z ula. Przyjmuje się, że z jednego ula można uzyskać około 25 kg miodu rocznie, a w najlepszych latach nawet 45 kg.
To, ile miodu z ula uda się wyprodukować, zależy w dużej mierze od warunków pogodowych i dostępu do roślin miododajnych, co zresztą jest ze sobą powiązane.
Wiadomo, że pszczoła miodna oblatuje teren o promieniu ok. 1,5 km od ula. Jeżeli wiosenne przymrozki zniszczą kwiaty roślin miododajnych na tym obszarze, pasieka wyprodukuje niewiele miodu. Stąd w hodowli pszczół coraz bardziej popularne są ule mobilne, które można w takiej sytuacji przetransportować na tereny z obficie kwitnącymi roślinami miododajnymi. Unika się dzięki temu ryzyka utraty zbioru miodu.
Wiadomo też, że im więcej roślin miododajnych będzie do dyspozycji pszczół, tym większej produkcji miodu można się spodziewać. Warto zadbać o odpowiednią ilość takich roślin na 1 pszczołę. Niestety, w praktyce, z tego właśnie powodu, ogranicza się liczebność pszczół w pasiekach stacjonarnych. Odpowiedzią na tą bolączkę znów mogą być ule mobilne. Transportuje się je po prostu na kolejne obszary, zgodnie z terminami kwitnienia kolejnych grup roślin miododajnych. Co więcej, dobrze zaplanowany terminarz uli mobilnych to nie tylko sposób na większą produkcję miodu, ale również na produkcję różnych jego rodzajów (miód akacjowy, rzepakowy, lipowy itp.).
Oczywiste jest także, że wielkość produkcji miodu zależy też od rasy hodowanych pszczół.
Główne rasy pszczoły miodnej na terenie Polski
W Polsce najpopularniejsze są cztery rasy pszczoły miodnej [3]:
- Pszczoła środkowoeuropejska – ciemna barwa, duży, krępy pokrój, duża ruchliwość oraz odporność na przezimowanie i na choroby, wolny wiosenny rozwój. Niestety cechuje ją też spora rojliwość, płochliwość i agresywność. Produkują niewielkie ilości miodu [5]. Pszczoła środkowoeuropejska należy do wymierających gatunków pszczoły miodnej. Jej hodowle prowadzone są właściwie jedynie w celu ochrony dziedzictwa genetycznego polskiej przyrody.
- Pszczoła kraińska (krainka) – szaro-czarna barwa, silne rodziny, odporność na choroby, szybki wiosenny rozwój. Umiarkowana rojliwość, łagodność i pracowitość tej rasy sprawia, że pszczoła kraińska jest obecnie najpopularniejsza w polskiej hodowli pszczół. Obejmuje ona 55 linii hodowlanych [5].
- Pszczoła kaukaska – drobna, szara, z tendencjami do silnego kitowania gniazda i mostkowania. Tworzy małe rodziny, więc nadaje się do hodowli pszczół prowadzonych na mniejszych obszarach [5]. Niestety pszczoła kaukaska jest podatna na choroby, wrażliwa na spadź i skłonna do rabunku. Pszczoła kaukaska sprawdza się najlepiej w roli zapylacza, ponieważ ma najdłuższy języczek.
- Pszczoła włoska – duża, jasna, szaro-biała, odporna na choroby i niskie temperatury, z silnymi rodzinami [7]. Niestety ma tendencję do skupiania się na wychowaniu potomstwa i zużywaniu na ten cel dużej części z produkowanego miodu. Z tego właśnie powodu nie jest zbyt popularna [8].
Warto pamiętać, że w ramach każdej rasy pszczoły miodnej istnieją linie hodowlane, które służą doskonalaniu cech ras. Istnieją także mieszańce międzyrasowe.
Więcej na temat hodowli pszczół:
Pszczoły też potrzebują zbilansowanej diety (i-rolnik.pl)
Dlaczego warto zadbać o pszczoły (i-rolnik.pl)
Inteligentne ule – aplikacja, która wspiera pszczelarzy (i-rolnik.pl)
Źródła:
[1] https://agronews.com.pl/artykul/polska-jest-wiodacym-producentem-miodu-w-unii-europejskiej/
[3] https://www.agrofakt.pl/pasieka-slodki-interes-prawie-dla-kazdego-cz-1/
[4] https://swiatrolnika.info/informacje/ile-miodu-z-ula-liczba-kilogramow-moze-cie-zaskoczyc.html
[6] https://wzpgdansk.pl/2022/09/11/krajowy-program-wsparcia-pszczelarstwa-na-2023-rok/
[7] https://agropedia.pl/hodowla-pszczol#Rasy_pszczol_-_najpopularniejsze_w_Polsce
[8] https://pl.wikipedia.org/wiki/Pszczo%C5%82a_w%C5%82oska#Charakter_i_zachowanie
