05.03.2022
Ptasia grypa wciąż groźna
W sezonie 2021/22 w Polsce zidentyfikowano aż 83 ogniska ptasiej grypy. Warto wiedzieć: czym jest ptasia grypa, jakie są jej rodzaje i objawy? Co robić jeżeli zachodzi podejrzenie ptasiej grypy w gospodarstwie rolnym lub u ptaków wolno żyjących w okolicy? Jakie są konsekwencje stwierdzenia ogniska ptasiej grypy? Kiedy rolnik traci prawo do odszkodowania?
Ptasia grypa to wysoce zaraźliwa wirusowa choroba dotykająca w różnym stopniu domowe jak i dzikie ptaki. Najbardziej wrażliwe są na nią kury, indyki, perliczki, bażanty, przepiórki i kuropatwy, gdzie śmiertelność dochodzi do 100%. U strusi choroba ta powoduje około 20-30% śmiertelność. Kaczki i gęsi zakażają się wszystkimi typami wirusa, ale tylko te najbardziej zjadliwe dają u nich wyraźne objawy chorobowe. Dlatego gatunki te oraz pokrewne im dzikie ptactwo wodne mogą być niebezpiecznymi nosicielami wirusa i źródłem kłopotów w gospodarstwie rolnym.
Poza zaraźliwością, wirus ptasiej grypy cechuje długi okres aktywności, bo aż 5 tygodni w środowisku kurnika. Wbrew obiegowej opinii nie pomogą tu zimowe, niskie temperatury. W zamrożeniu wirus może przetrwać nawet wiele lat.
Dwa rodzaje ptasiej grypy
LPAI, czyli nisko zjadliwa grypa ptaków może przebiegać bez żadnych zauważalnych objawów lub dawać jedynie objawy oddechowe. Śmiertelność drobiu w jej przypadku wynosi od 3-15%, a spadek nieśności ok 45%.
HPAI, czyli wysoce zjadliwa grypa ptaków charakteryzuje się silnymi objawami oddechowymi (kichanie duszność). Obserwowana jest też biegunka, nastroszenie piór, sinica grzebienia i dzwonków, obrzęk głowy, depresja, objawy nerwowe (drgawki, skręt szyi, paraliż nóg i skrzydeł). Następuje szybki spadek nieśności, a jajka mają skorupy miękkie lub są ich pozbawione. Bywa, że śmiertelność dochodzi do 100%, a czasem obserwowane są nagłe padnięcia, nawet bez wcześniejszych objawów.
Skąd się bierze ptasia grypa w gospodarstwie rolnym?
Zakażony ptak masowo wydala wirusa zarówno z kałem jak i wydzieliną oczu, dróg oddechowych oraz z wydychanym powietrzem. Choroba z łatwością rozprzestrzenia się drogą pokarmową i oddechową.
Najniebezpieczniejszym okresem dla hodowców drobiu są jesienne migracje ptaków. Źródłami zakażenia są bowiem często wolno żyjące ptaki wodne (kaczki, gęsi). Wystarczy czasem, że drób skorzysta z tego samego pastwiska gdzie wiele tygodni wcześniej bytowały dzikie ptaki, aby nastąpiło zakażenie. To samo dotyczy zbiorników wodnych.
Niestety wirus grypy ptaków może być zawleczony do gospodarstwa przez człowieka. Bywa, że jest wprowadzany razem ze słomą lub zielonką, które są skażone zainfekowanymi odchodami czy wydzielinami.
Dlatego niezwykle ważne jest, aby w okresie najwyższego ryzyka utrzymywać drób w zamknięciu a paszę, ściółkę i wodę zabezpieczyć przed kontaktem z dzikim ptactwem.
Kolejnym źródłem zakażenia mogą być myśliwi. Najlepiej jeżeli osoby oporządzające drób zrezygnują z polowań w czasie migracji ptaków, a poza tym okresem zachowają 3 dniowy odstęp między polowaniem a wejściem do pomieszczeń hodowlanych,I na koniec – należy pamiętać o tzw. ‘okresie inkubacji’ choroby. Nawet najlepszy sąsiad może nieświadomie obdarować zaprzyjaźnione gospodarstwo rolne prezentem w postaci wirusa od jeszcze bezobjawowych własnych ptaków. Wystarczą odwiedziny w ubraniach i butach, które miały kontakt z zakażonym drobiem lub użyczenie niezdezynfekowanego sprzętu lub paszy. Warto zwracać na to uwagę, bo konsekwencje zaniedbań są bardzo bolesne.
Podejrzewasz ptasią grypę w gospodarstwie rolnym – co dalej?
Jeżeli rolnik zaobserwuje u drobiu objawy charakterystyczne dla ptasiej grypy powinien niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii. Natychmiast też, nie czekając na lekarza weterynarii, zobowiązany jest do odizolowania drobiu oraz powiązanych z nim pomieszczeń, sprzętu, nawozów i paszy. Od tego momentu obowiązuje zakaz wywożenia z gospodarstwa: mięsa, paszy, wody, ściółki, nawozów naturalnych, jaj, nasienia i zarodków. Konieczne jest też niedopuszczanie obcych osób do podejrzanych ptaków i wszystkiego z czym mogły mieć kontakt.
Warto pamiętać, że rolnik który nie zgłosi przypadków ptasiej grypy zaobserwowanych w swoim gospodarstwie, popełnia wykroczenie i nie otrzyma wypłaty odszkodowania!
Pamiętajmy też, że nie wolno dotykać chorych i padłych ptaków.
Ekonomiczne skutki grypy ptaków
Jeżeli badania laboratoryjne potwierdzą podejrzenie wirusa ptasiej grypy w gospodarstwie rolnym:
- konieczne jest zabicie całego stada ptaków,
- usunięcie zwłok i jaj,
- zniszczenie (lub odpowiednia obróbka) wszystkiego co mogło ulec skażeniu (np. paszy, ściółki) zaś
- całe gospodarstwo musi przejść proces oczyszczania i dezynfekcji zatwierdzonymi preparatami biobójczymi.
Wokół skażonego gospodarstwa powiatowy lekarz weterynarii wyznacza obszar zapowietrzony (promień minimum 3 km) i zagrożony (promień minimum 10 km). Na tych terenach rolnicy zobowiązani są do stosowania się do szeregu zakazów i nakazów. Przykładowe obostrzenia na terenie powiatu leszczyńskiego wyglądają tak: https://leszno.naszemiasto.pl/ptasia-grypa-czesc-leszczynskiego-uznana-za-tzw-teren/ar/c1-8571209
Każdorazowe stwierdzenie ogniska ptasiej grypy skutkuje zakazem eksportu drobiu i produktów pochodzenia drobiowego przynajmniej z zakażonego regionu. Bywa, że zakaz eksportu może obejmować cały kraj.
Odszkodowania za ptasią grypę nie dla każdego rolnika
Niemal wszyscy rolnicy mają prawo do odszkodowania z budżetu Państwa za drób utracony z powodu ptasiej grypy. Wysokość wypłaty, która ma odzwierciedlać rynkową wartość strat, ustala zespół złożony z powiatowego lekarza weterynarii i dwóch rzeczoznawców.
Cytując wiceministra Sz. Giżyńskiego: „W przypadku […] niedopełnienia obowiązku niezwłocznego zawiadomienia o podejrzeniu choroby zakaźnej u zwierząt lub innych obowiązków ustawowych ciążących na posiadaczu zwierząt w takiej sytuacji albo niepodporządkowania się nakazom i zakazom {…] – odszkodowanie nie przysługuje”.
Odszkodowanie nie przysługuje także takiemu rolnikowi, który narusza obowiązki związane z identyfikacją i rejestracją zwierząt.
Odszkodowanie przyznawane jest w drodze decyzji administracyjnej, którą wydaje powiatowy lekarz weterynarii. Rolnik ma prawo odwołania się od niej na drodze sądowej.
Źródła:
https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/objawy-ai-i-zgloszenie-podejrzenia
https://www.wetgiw.gov.pl/main/grypa-ptakow
http://www.piwzgorzelec.nbip.pl/piwzgorzelec/?n_id=73
https://www.agrofakt.pl/ptasia-grypa-w-polsce-2021-agrounia-przedstawia-swoje-zadania/
https://www.kalendarzrolnikow.pl/7796/ptasia-grypa-w-natarciu-podstawowe-zalecenia
https://www.agrofakt.pl/odszkodowania-za-ptasia-grype-hodowcy-moga-skladac-deklaracje-strat/
Inne artykuły o ptasiej grypie:
Ptasia grypa – charakterystyka oraz regulacje prawne, cz. 1/2 (i-rolnik.pl)
Zdjęcie: AndreasGoellner / pixabay
