14.02.2023
Zmiana ustawy o paszach – zakaz pasz z GMO
Nowelizacja ustawy o paszach już obowiązuje, a zakaz pasz GMO ma wejść w życie od 2025 roku. Jakie szanse otwierają się przed krajową uprawą soi? Jakie są zagrożenia dla drobiarstwa i hodowli trzody chlewnej? Co to oznacza dla branży produkcji pasz? Odpowiadamy!
Zakaz pasz z GMO a drobiarstwo i hodowla trzody chlewnej
Nowelizacja ustawy o paszach przedłuża możliwość stosowania pasz zawierających GMO jedynie o dwa kolejne lata. Już od 1 stycznia 2025 roku zakazana będzie produkcja pasz zawierających GMO, ich stosowanie oraz sprzedaż [1] [7].
Główne kontrowersje wokół zakazu stosowania pasz GMO dotyczą śruty sojowej. Pochodząca z importu śruta sojowa GMO pokrywa w Polsce ponad 70% zapotrzebowania na białko i jest podstawową paszą dla kur i trzody chlewnej [4]. Zakaz jej importu będzie więc ogromnym wyzwaniem dla hodowli świń i dla drobiarstwa, które są jej głównymi użytkownikami [3].
Branża hodowli trzody chlewnej, produkcji pasz oraz drobiarstwo sygnalizują następujące zagrożenia, które wynikają ze zmiany ustawy o paszach i z zakazu pasz GMO [6]:
- Brakuje krajowych alternatyw dla śruty sojowej. Udział nasion krajowych roślin strączkowych jest limitowany w paszach dla kur i młodych świń. Nasiona te mają też zbyt wysoki poziom włókien, alkaloidów i tanin.
- Skala krajowej uprawy soi jest dramatycznie niska w stosunku do potrzeb. W zestawieniu z zakazem stosowania śruty sojowej GMO spowoduje to konieczność importu znacznie droższej śruty sojowej bez GMO. W efekcie nastąpi wzrost kosztów produkcji (pasza to 75% kosztów), a następnie wzrost cen drobiu i wieprzowiny. Spadnie konkurencyjność oraz opłacalność polskiej hodowli trzody chlewnej, drobiarstwa oraz branż powiązanych z nimi ekonomicznie.
Nadzieję na rozwiązanie powyższych problemów dałoby błyskawiczne powiększenie areałów upraw soi w Polsce oraz zastępowanie śruty sojowej przez śrutę słonecznikową i rzepakową. Czy to się może udać?
Zmiana ustawy o paszach szansą dla upraw soi
Wprowadzony w 2006 roku i corocznie odraczany zakaz stosowania pasz GMO miał na celu uniezależnienie polskiego rolnictwa od importowanej śruty sojowej. Niestety poziom krajowej produkcji roślin strączkowych wciąż jest marginalny. Polska sprowadza rocznie ok. 2,5 mln ton śruty sojowej za ponad 5 mld zł [4], a krajowa produkcja dostarcza jedynie 0,3 mln ton z 4,3 mln ton całego zapotrzebowania na rośliny białkowe [5].
Czy polscy rolnicy mogą jakoś zarobić na tych zawirowaniach? Oto kilka interesujących sygnałów:
- Wysokie dopłaty. W grudniu 2022 roku dyrektorka Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin MRiRW, Nina Dobrzyńska, zapowiedziała zwiększenie do 625 mln euro (wzrost o 25%) dopłat do produkcji pasz z polskich roślin białkowych i do upraw roślin strączkowych (w tym soi) [4].
- Rekordowe wyniki upraw soi. W 2022 roku powierzchnia upraw soi zwiększyła się o ponad 100%, aż do 48 tys. ha. Dostępnych jest już 37 dobrze plonujących odmian, a ponad 65 jest w trakcie badań. Plony osiągają wartości od 3 t/ha (na północy Polski) do 4 t/ha (na południu) [5]. Ze względu na wysokie ceny nawozów azotowych nastąpił zdecydowany wzrost opłacalności upraw soi w porównaniu z innymi roślinami. Pod koniec roku 2022 ceny skupu soi osiągnęły 2,6 tys. zł/t, a zapowiedzi zakazu stosowania pasz GMO mają szanse utrzymać je na wysokim poziomie [2].
- Wzrost udziału śruty rzepakowej i śruty słonecznikowej w europejskim rynku pasz. W UE od czterech sezonów zużycie śruty sojowej sukcesywnie spada, a rośnie rola śruty rzepakowej. Ponadto w UE w 2022 roku areał upraw słonecznika powiększył się o 18%. Wzrosło też zainteresowanie stosowaniem go do produkcji pasz. W efekcie śruta rzepakowa i śruta słonecznikowa razem wzięte odebrały śrucie sojowej 4% udziału w rynku [2].
Jakie będą realne skutki zakazu produkcji, sprzedaży i stosowania pasz z GMO, dopiero się okaże. Chcąc się do nich przygotować, zdecydowanie warto zainteresować się uprawą soi i słonecznika. Wszystko wskazuje na to, że ich opłacalność i znaczenie na polskim rynku będą rosły.
Więcej o uprawie soi i słonecznika:
Uprawa soi w Polsce – czy się opłaca i jakie są wymagania? (i-rolnik.pl)
Uprawa słonecznika na ziarno (i-rolnik.pl)
Więcej na temat pasz:
Pasza dla kur niosek – co warto wiedzieć o żywieniu w hodowli kur? (i-rolnik.pl)
Źródła:
[1] https://www.prawo.pl/biznes/zakaz-uprawy-i-uzywania-pasz-gmo-od-2025-r,518135.html
[3] https://www.agropolska.pl/prawo/ustawa-o-paszach-do-podpisu-prezydenta,1115.html
[6] https://agronews.com.pl/artykul/hodowcy-ostrzegaja-przed-skutkami-zakazu-stosowania-pasz-gmo/
[7] http://dodr.pl/page/aktualnosci/zapowiedz/zakaz-skarmiania-pasz-z-gmo-przesuniety
