25.01.2023
Fotowoltaika – dofinansowanie, rozliczanie i opłacalność w rolnictwie
Instalacje fotowoltaiczne stają się nieodłączną częścią wiejskiego krajobrazu i ważnym źródłem energii w nowoczesnych gospodarstwach. Z czego wynika wysoka opłacalność fotowoltaiki w rolnictwie? Jak to wygląda po zmianie przepisów w 2022 roku? I w końcu: czy agrofotowoltaika to kolejny krok w rozwoju farm fotowoltaicznych?
Opłacalność fotowoltaiki a ceny prądu
Rok 2022 przyniósł ogromne podwyżki cen prądu [2], a według prognoz do 2030 roku koszty energii wzrosną o kolejne kilkadziesiąt procent [1]. Ma to wpływ na opłacalność produkcji, ponieważ nowoczesne rolnictwo wymaga (i coraz bardziej będzie wymagało) urządzeń elektrycznych do nawadniania, napowietrzania, chłodzenia, oświetlenia, ogrzewania czy automatyki. Własna produkcja prądu staje się niezbędna, aby osiągać zyski z działalności rolniczej.
Fotowoltaika jest dobrym rozwiązaniem dla rolnictwa. Zebrane z ostatnich lat dane wskazują, że instalacja fotowoltaiczna pozwala obniżyć wysokość rocznych rachunków za prąd w gospodarstwie rolnym nawet o 60-70% [6] [10]. Co więcej, uwzględniając dotacje na fotowoltaikę, ulgi podatkowe i koszty instalacji fotowoltaicznej szacuje się, że wystarczy 5 lat na zwrot z inwestycji, przy kolejnych 20 latach czystego zysku [3].
Zmiany w rozliczaniu nadwyżek z fotowoltaiki
Wysoka opłacalność fotowoltaiki na wsi stała się faktem, z czego zdaje sobie sprawę wielu rolników od lat posiadających własną instalację. Dla nich nowe przepisy nie przyniosą zmian. Jednak prosumentów (czyli jednocześnie producentów i konsumentów energii), którzy rozpoczęli przygodę z fotowoltaiką po 1 kwietnia 2022 roku, obowiązują zmienione zasady rozliczania nadwyżek energii.
Zgodnie ze starymi zasadami, prosumenci mogli przekazywać nadwyżki energii do sieci i bezgotówkowo odbierać 80% tych nadwyżek w systemie rocznym. Nowi prosumenci rozliczają się w systemie tzw. net-billing [12]. Oznacza to, że co miesiąc sprzedają nadwyżki swojemu dostawcy energii w oparciu o cenę z Rynku Dnia Następnego (RDN) [11]. Uwaga: od lipca 2024 r. wejdzie w życie bardziej opłacalny dla prosumentów system rozliczeń w oparciu o ceny godzinowe [13].
Jak po zmianie przepisów wygląda opłacalność fotowoltaiki dla nowych prosumentów? To pytanie zadaje sobie wielu rolników. Analiza wyników z 2022 roku daje powody do optymizmu. Nowe zasady rozliczania są bardziej skomplikowane, ale okazały się całkiem korzystne dla nowych właścicieli instalacji fotowoltaicznych [13]. Jak to będzie wyglądało w przyszłości, dopiero się okaże. Jednak wiadomo już, że im większe bieżące zużycie produkowanej energii, tym większa opłacalność fotowoltaiki i szybszy zwrot z inwestycji.
Czy fotowoltaika się opłaca w rolnictwie tylko z powodu wysokich cen prądu?
Instalacja fotowoltaiczna w gospodarstwie rolnym to nie tylko źródło energii. Przynosi ona i inne korzyści [1], m.in.:
- daje szansę zarabiania na nieużytkach, łąkach lub na słabych glebach, na których produkcja rolna przestała być opłacalna (np. z powodu wysokich kosztów nawożenia), a nawet na dachach budynków gospodarczych, ponieważ można je przeznaczyć pod własną instalację fotowoltaiczną,
- umożliwia zarobek na dzierżawie ziemi o klasie gruntu IV lub gorszej pod farmę fotowoltaiczną [5],
- może poprawić jakość produkcji rolnej dzięki zastosowaniu takiej konstrukcji farm fotowoltaicznych, które zapewniają zacienienie oraz osłonę dla roślin i zwierząt. Wynika to z faktu, że na farmach fotowoltaicznych można wypasać niektóre zwierzęta hodowlane, np. owce [8],
- może uniezależnić gospodarstwo od przerw w dostawach prądu, a tym samym poprawić płynność działania i opłacalność produkcji. Wymaga to jednak odpowiedniego wykonania instalacji, a korzyści będą większe, jeśli dodatkowo zostanie zainstalowany magazyn energii.
Fotowoltaika – dofinansowanie
Rozważając inwestycję w instalację fotowoltaiczną należy wziąć pod uwagę jej koszty (w 2022 ok. 4-6,5 tys. zł/1 kW [6]) oraz możliwe źródła finansowania. Oto przykładowe programy oferujące rolnikom dotacje na fotowoltaikę [6]:
- „Inwestycja w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej” WPR 2023-2027 [7],
- „Agroenergia” – więcej na ten temat: Agroenergia – dotacja na fotowoltaikę dla rolników (i-rolnik.pl),
- „Modernizacja Gospodarstw Rolnych” i jego nowy obszar F, czyli „Zielona energia w gospodarstwie rolnym” [9].
Na opłacalność fotowoltaiki wpływa też możliwość odliczenia VAT od kosztów inwestycyjnych oraz 25% ulgi inwestycyjnej w podatku gruntowym [3].
Przyszłość fotowoltaiki w rolnictwie, czyli agrofotowoltaika
Prognozuje się, że kolejnym etapem w rozwoju fotowoltaiki w rolnictwie są farmy fotowoltaiczne z prowadzoną pod nimi uprawą (tzw. agrofotowoltaika). Jest to możliwe dzięki specjalnym instalacjom fotowoltaicznym z przezroczystością na poziomie kilkudziesięciu procent. Wydajność takiej produkcji jest całkiem spora. Przykładowo, we Francji grunt pod agrofotowoltaiką powinien osiągać minimum 80% produkcji sprzed instalacji [4]. Niestety, w Polsce wciąż nie ma przepisów dla agrofotowoltaiki [10]. W praktyce więc do powstania tego typu farmy fotowoltaicznej obecnie konieczne byłoby odrolnienie gruntu.
Więcej o fotowoltaice w rolnictwie:
Fotowoltaika i odnawialne źródła energii – jakie ubezpieczenie wybrać (i-rolnik.pl)
Agrofotowoltaika – zapis webinaru (i-rolnik.pl)
Fotowoltaika w zimie – czy to w ogóle działa? (i-rolnik.pl)
Źródła:
[4] https://obserwatorgospodarczy.pl/2022/12/06/agrofotowoltaika-symbioza-energetyki-z-rolnictwem/
[5] https://fotowoltaikaonline.pl/farma-fotowoltaiczna
[6] https://enerad.pl/aktualnosci/dofinansowanie-do-fotowoltaiki-dla-rolnikow-2023-lista-doplat/
[8] https://fotowoltaikaonline.pl/fotowoltaika-dla-rolnictwa
