Zmiany klimatyczne a rodzaje ryzyka ubezpieczeniowego w uprawie borówki

Klimat się zmienia

Klimat to charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych (warunków pogodowych). Kształtuje się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych tego obszaru i jest określany na podstawie wyników wieloletnich obserwacji i pomiarów meteorologicznych. Stanowi czynnik determinujący możliwości rozwojowe i cywilizacyjne ludności zamieszkującej określony teren. Klimat jest wartością dynamiczną i podlega nieustannym zmianom, a według wielu badań, zmiany zachodzące od niespełna 200 lat są najbardziej gwałtowne w dziejach ludzkości. Naukowcy są prawie pewni, że główną przyczyną tak dynamicznych procesów jest działalność człowieka, w tym m.in. bardzo intensywny wzrost liczby ludności czy rozwój cywilizacyjny.

Skutki zmian klimatycznych są odczuwalne globalnie, ale mają też ogromny wpływ na uwarunkowania lokalne. Według raportów IMGW-PIB, w okresie od 1951 do 2020 roku średnia temperatura w Polsce wzrosła o ponad 2^oC – średni wzrost w okresach zimowych to 2,5^oC, w letnich zaś 1,9^oC. Na przestrzeni lat obserwowany jest więc stały wzrost temperatury.

Rys. 1

Zmiany średniej temperatury powietrza w skali roku w okresie 1951–2020

Źródło: Raport Klimat Polski 2020, IMGW-PIB

Analizując inne czynniki pogodowe, takie jak np. opady, można także zaobserwować postępujące zmiany. Na tle obserwacji wieloletnich widać kształtujące się wyraźnie okresy niedoborów opadów, a także takie, w których występują intensywne i gwałtowne opady połączone z silnymi wiatrami.

Te i inne zmiany klimatyczne przyczyniają się do coraz częstszego powstawania ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze. Według IMGW-PIB, w 2020 r. na terenie Polski wystąpiło ponad 3200 burz. Bardzo często tym zjawiskom towarzyszy powstawanie komórek gradowych, które stanowią wymierne i bardzo poważne zagrożenie m. in. dla upraw rolnych.

Liczba zgłaszanych szkód uprawowych rośnie

Generali Agro, znane wcześniej jako Concordia Ubezpieczenia, ma kilkudziesięcioletnie doświadczenie w dbaniu o bezpieczeństwo ubezpieczeniowe upraw rolnych. Nasze obserwacje i analizy potwierdzają zachodzące zmiany klimatu. Z roku na rok otrzymujemy coraz więcej zgłoszeń szkód spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, a szczególną ich intensywność można zaobserwować w ciągu ostatnich kilku lat.

Rys. 2

Generali Agro – liczba zgłaszanych szkód gradowych w okresie 2009–2021

Źródło: opracowanie własne

W 2020 roku Generali Agro przyjęło rekordową liczbę zgłoszeń szkód w uprawach rolnych spowodowanych gradobiciem. Ich liczba wyniosła ponad 11 tys., a rozkład na terenie całego kraju był stosunkowo równomierny. Oznacza to, że ekstremalne zjawiska pogodowe mogą wystąpić na obszarze całej Polski. Ostatnie dwa lata to okres najintensywniejszej pracy sztabu rzeczoznawców Generali Agro, wysoko wyspecjalizowanych w likwidacji szkód rolnych. W tym czasie musieli przeprowadzić ponad 20 tys. lustracji pól związanych ze zgłoszonymi szkodami spowodowanymi gradobiciem.

Jak chronić borówkę amerykańską przed gradem

Występujące na terenie Polski coraz intensywniejsze ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak wspomniane już gradobicia, stanowią ogromne zagrożenie dla upraw polowych. Nie inaczej jest z plantacjami borówki amerykańskiej. Rynek oferuje metody ograniczające dotkliwość skutków gradobicia – coraz powszechniej stosowane są na przykład działka gradowe, a także zabezpieczanie plantacji przy pomocy osłon i siatek. Jednak z uwagi na dużą nieprzewidywalność występowania komórek gradowych i bardzo dynamiczny charakter tych zjawisk, nie zawsze rozwiązania te zdają egzamin. Ochronę przed finansowymi konsekwencjami szkód wyrządzonych przez grad stanowi ubezpieczenie upraw od gradobicia. Polisa chroni plantację niezależnie od zastosowanej technologii, a wieloletnie doświadczenie ekspertów z Generali Agro pozwala na precyzyjne określenie symptomów szkód spowodowanych niekorzystnym działaniem gradu.

Jednym z kluczowych elementów procesu likwidacji szkód gradowych w borówce amerykańskiej jest ustalenie fazy rozwojowej, w której wystąpiło gradobicie. Przyjmując, że sezon gradowy w Polsce rozpoczyna się w kwietniu, a faza kwitnienia borówki dla większości odmian przypada na maj, możliwe jest zniszczenie roślin już na tym etapie. Ponieważ uszkodzenia kwiatów mają ogromy wpływ na wielkość i jakość owocu, Generali Agro stosuje metodykę likwidacji szkód, która zakłada ochronę ubezpieczeniową już w tej początkowej fazie rozwojowej.

Rys. 3

Uszkodzenia spowodowane gradobiciem w okresie kwitnienia (obicia i ścięcia kwiatów)

Źródło: opracowanie własne

Przebieg likwidacji szkody

Proces likwidacji szkód jest uzależniony od kilku czynników. W zależności od momentu zdarzenia, likwidacja szkody może odbyć się jedno- lub dwuetapowo. W przypadku szkód wczesnych, czyli od fazy kwitnienia do początku dojrzewania, standardem jest przyjęcie dwuetapowej ścieżki. Podczas pierwszego etapu określa się podstawowe dane dotyczące plantacji, takie jak powierzchnia, rozmieszczenie poszczególnych kwater, a także ustalenie odmian. Ostateczny rozmiar strat może być uzależniony od wielu czynników, ale jednym z istotniejszych jest właśnie odmiana i jej wrażliwość na skutki uszkodzeń. Terminy kwitnienia i dojrzewania, wielkość owoców, liczba i zagęszczenie gron czy pokrój krzewu mają również wpływ na skutki gradobicia i ustalenie końcowej straty w plonie. Oprócz wspomnianych wcześniej czynności, podczas pierwszego etapu ustala się liczbę całkowitych ścięć owoców spowodowanych przez gradobicie. Określamy w ten sposób rozmiar tzw. szkody ilościowej, czyli straty wynikającej ze spadku masy plonu danej uprawy. Brane są wtedy pod uwagę również duże uszkodzenia owoców przez gradziny, które prowadzą do ich wczesnego opadania. Istotnym elementem prawidłowego określenia rozmiaru strat jest zebranie prób reprezentacyjnych dla danej kwatery. Pobierane są one z każdej części krzewu –  górnej, środkowej i dolnej – z obu jego stron. Ponieważ przebieg gradobicia i jego intensywność mogą być bardzo zróżnicowane na nawet stosunkowo niewielkim obszarze, odpowiednie zebranie prób pozwala na precyzyjne ustalenie jego skutków.

Rys. 4 i 5

Całkowite ścięcia owoców spowodowane gradobiciem

Źródło: opracowanie własne

W kolejnym etapie szacowania strat, który ma miejsce zwykle przed zbiorami, określa się tzw. stratę jakościową plonu. Próby pobierane są analogicznie, jak w pierwszym etapie, ale uszkodzenia mają już tutaj inny charakter. Borówka amerykańska jest niezwykle trudną do uprawy rośliną, wymagającą od plantatora ogromu wiedzy i zaangażowania. Jest uprawą delikatną, a każde najdrobniejsze uszkodzenie owocu może mieć wpływ na jego jakość. Znając specyfikę uprawy borówki i korzystając z wieloletniego doświadczenia, rzeczoznawcy Generali Agro potrafią dokładnie oszacować poziom uszkodzeń.

Podczas szacowania strat, określane są trzy główne klasy uszkodzonych owoców:

1. owoce, które bez szkody gradobicia kwalifikowałyby się do klasy handlowej Ekstra lub klasy handlowej I, I a
2. a które wskutek szkody gradobicia kwalifikują się do klasy handlowej II. W takim przypadku ubytek jakości szacowany jest ryczałtowo i wynosi 50%;
3. owoce, które bez szkody gradobicia kwalifikowałyby się do klasy handlowej II, a które wskutek szkody gradobicia nie kwalifikują się do tej klasy handlowej. W takim przypadku ubytek jakości szacowany jest ryczałtowo i wynosi 50%;
4. owoce, które bez szkody gradobicia kwalifikowałyby się do klasy handlowej Ekstra lub klasy handlowej I, a które wskutek szkody gradobicia nie kwalifikują się do żadnej z tych klas handlowych, a nawet do klasy handlowej II. W takim przypadku ubytek jakości szacowany jest ryczałtowo i wynosi 100%.

Dla owoców, które nie zostały uszkodzone oraz takich, które przed wystąpieniem gradobicia nie kwalifikowały się do żadnej klasy handlowej, stratę jakościową określa się na poziomie 0%.

Rys. 6

Przykład uszkodzeń gradowych sklasyfikowanych jako 50% strata jakościowa

Ź

Rys. 7

Przykład uszkodzeń gradowych sklasyfikowanych jako 100% strata jakościowa

Źródło: opracowanie własne

Jeśli chodzi o szkody, które wystąpiły w późniejszych fazach rozwojowych roślin, likwidacja prowadzona jest jednoetapowo, ale obejmuje wszystkie opisane powyżej czynności.

Wielowymiarowa praca plantatorów i rzeczoznawców

Złożoność procedury likwidacji szkód gradowych podyktowana jest specyfiką uprawy samej borówki. Liczba czynników, na które muszą zwracać uwagę plantatorzy jest ogromna. Odpowiedni dobór stanowiska, zaawansowane systemy nawadniające, specyficzne zabiegi agrotechniczne, wyzwania związane ze zbiorem owoców – to tylko niektóre z wielu aspektów, na które muszą zwracać uwagę plantatorzy. Precyzja i kosztochłonność uprawy sprawiają, że w przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń pogodowych, plantacje narażone są na ogromne straty. W takich sytuacjach nieocenione może okazać się wsparcie partnera – zakładu ubezpieczeń, który przejmie na siebie zapewnienie płynności finansowej po wystąpieniu strat związanych na przykład z gradobiciem. Odpowiedni dobór ubezpieczenia zagwarantuje bezpieczeństwo i spokojny sen plantatorów. Ubezpieczenie upraw borówki amerykańskiej od gradobicia to nieoceniona pomoc w przypadku wystąpienia nagłych zdarzeń.

Warto powierzyć swoje bezpieczeństwo Generali Agro

Ubezpieczenie upraw borówki amerykańskiej od gradobicia to wyspecjalizowany produkt ubezpieczeniowy dla borówkowych plantatorów. Zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej już od fazy kwitnienia, to zabezpieczenie od szkód spowodowanych gradem od najbardziej newralgicznej dla uprawy fazy BBCH. Szeroki zakres ubezpieczenia obejmujący szkody ilościowe i – przede wszystkim – jakościowe, to bezpieczeństwo na każdym etapie produkcji i zapewnienie płynności finansowej w przypadku ekstremalnych zdarzeń pogodowych. Eksperci Generali Agro znają specyfikę tych delikatnych upraw i rozumieją, jak ogromną rolę w uprawie borówki odgrywa jakość.

Bardzo ciekawym rozwiązaniem, które funkcjonuje w naszym ubezpieczeniu, jest zasada stałej sumy ubezpieczenia. Zapewnia ona wypłatę odszkodowania w odniesieniu do sumy ubezpieczenia (czyli wartości uprawy) zadeklarowanej w polisie. Wahania cen rynkowych nie spowodują zmiany wyliczonego odszkodowania. Warto również wspomnieć, że ubezpieczenie upraw jest dotowane z budżetu państwa. Nawet 65% składki wyliczonej przez zakład ubezpieczeń jest pokrywane z tego właśnie źródła.

Jednak nie cena powinna tu decydować, a poczucie bezpieczeństwa dzięki wsparciu ekspertów. Najważniejsze argumenty przemawiające za zawarciem umowy ubezpieczenia upraw borówki w Generali Agro to: wysokospecjalistyczna likwidacja szkód, znajomość charakterystyki upraw i nieocenione doświadczenie naszych rzeczoznawców. To wszystko sprawia, że – szczególnie w dobie dynamicznych i nieprzewidywalnych zmian klimatycznych – warto powierzyć swoje bezpieczeństwo Generali Agro.

______________

Autorem tekstu jest Bernard Mycielski – dyrektor ds. szkód rolnych w Departamencie Likwidacji Szkód w zakładzie ubezpieczeń Generali Agro (dawniej Concordia Ubezpieczenia), od lat związany z tą firmą. Odpowiada za proces likwidacji szkód w uprawach, a także kieruje sztabem najlepszych rzeczoznawców rolnych w Polsce. Współtwórca i inicjator wielu innowacyjnych rozwiązań w obszarze likwidacji różnych rodzajów ryzyka pogodowego. Ekspert łączący wiedzę naukową z wieloletnim praktycznym doświadczeniem.

Sam tekst stanowi treść wystąpienia Bernarda Mycielskiego podczas X Międzynarodowej Konferencji Borówkowej, która odbyła się w dniach 1-2.03.2022 roku.