Zdrowie konia – jak zadbać o żywienie, cz. 1

Udomowiliśmy konie 3,5 tysiąca lat przed naszą erą i to wymusiło zmianę ich zwyczajów żywieniowych. W środowisku naturalnym, na otwartej przestrzeni, zwierzęta mają stały dostęp do pokarmu. Po „zamknięciu” koni w stajni, przyzwyczailiśmy je do jedzenia o wyznaczonych porach, ograniczyliśmy przestrzeń do ruchu oraz dostęp do pastwisk, nad którymi również sprawujemy kontrolę.

Intensywne wykorzystywanie koni sprawia, że jesteśmy zmuszeni podawać zwierzętom pasze skoncentrowane, wysoko energetyczne. W naturalnych warunkach konie nie robią długich przerw między posiłkami (nie dłużej niż 4 h „postu”). Ciągła potrzeba przeżuwania oraz pobierania pokarmu związana jest z budową ich układu pokarmowego. Konsekwencją zmiany sposobu odżywiania, którą wymusiliśmy na tych zwierzętach, są, między innymi, liczne problemy układu pokarmowego: wrzody, kolki, otyłość, ochwat, a także problemy behawioralne.

Układ pokarmowy konia

Konie są to zwierzęta roślinożerne, co oddaje budowa ich układu pokarmowego (właściwy).

Z czego się składa?

– Przełyk [oesophagus] – jest to „rura” błoniasto-mięśniowa, o długości 125–150 cm, o ścianach początkowo cieńszych, a stopniowo w kierunku żołądka zyskujących na grubości.

– Żołądek [ventriculus] – jednokomorowy żołądek złożony. Jego fizjologiczna pojemność wynosi 8–15 litrów, jest to stosunkowo mało. Biorąc pod uwagę skośne (pod kątem ostrym) ujście przełyku, silny zwieracz wypustu, rozległy wstęp żołądka (worek ślepy), w którym gromadzone są gazy podczas fermentacji, otrzymujemy wyjaśnienie częstych schorzeń koni kończących się niejednokrotnie pęknięciem żołądka.

– Jelito cienkie [intestinum tenunae] – długość całkowita wynosi ok. 19–30 m (z czego ok. 1 m przypada na dwunastnicę, 0,7 m na jelito biodrowe, pozostały odcinek stanowi jelito czcze). Nie jest to tak imponująca długość jaką obserwujemy u bydła – 27–40 m. W jelicie cienkim konia zachodzi trawienie enzymatyczne.

– Jelito grube [intestinum crassum] – jest silnie rozbudowane i ułożone w charakterystyczny sposób (jego pojemność określana jest na ok. 33 l). Ściana jego jest zaopatrzona w taśmy oraz kieszonkowate wypuklenia. Jelito grube kompensuje w zakresie funkcjonalnym mały żołądek koni. Rozbudowane jelito ślepe oraz okrężnica mogą być traktowane jako kadzie fermentacyjne, w których bytujące bakterie i pierwotniaki ułatwiają wykorzystanie trudno strawnego błonnika, zasadniczego składnika diety roślinnej. W tym procesie jelito ślepe konia przypomina funkcjonalność żołądka wielokomorowego bydła.

Dodatkowo do układu pokarmowego zaliczamy:

– zęby [dentes] oraz ślinianki [gll. salivariae]. Koń ma 28 zębów mlecznych i 40 (36) zębów stałych i przeżuwa 70–90 razy na minutę. Aktywowanie wydzielania śliny u konia rozpoczyna się w wyniku przeżuwania (u ludzi wydzielanie śliny następuje na widok pokarmu). Zapewnienie ciągłości przeżuwania koniowi jest niezwykle ważne. Brak pokarmu prowadzi do zachowań niepożądanych takich jak: narowy i nałogi koni. Ślina koni nie zawiera enzymów trawiennych. Dodatek sieczki do paszy treściwej zmusza konie do bardziej energetycznego przeżuwania pokarmu.

– język [lingua] w związku z funkcją pobierania pokarmu jest narządem bardzo ruchliwym. W zależności od miejsca przyczepu mięśni języka, pociągają one język do przodu lub do tyłu, unoszą go lub opuszczają.

– wątrobę [hepar] – u konia dzieli się tylko płat lewy, prawy nie podlega podziałowi wtórnemu. Żółć wydzielana jest w sposób ciągły, ponieważ konie nie posiadają woreczka żółciowego.

– trzustkę [pancreas] – sok trzustkowy zawiera enzymy trawienne (trypsynę, amylazę, lipazę) oraz węglowodany neutralizujące pH żołądka.

________________

Bibliografia:

„Anatomia i Fizjologia zwierząt”, H. Przespolewska, K. Barszcz

„ Anatomia zwierząt 2, narządy wewnętrzne i układ krążenia”, K. Krysiak, K. Świeżyński

„Żywienie koni” webinar organizowany przez Animalia Szkolenia, prowadzony przez Sylwię Marchewkę

Chcesz poczytać o koniach?

Ubezpieczenie koni | Kiedy pupil choruje

Jak rywalizują konie? | Jeździectwo zaczęło się wtedy, kiedy ludzie udomowili konie.

Ubezpieczenie koni | Sumy i warianty ubezpieczenia – jest w czym wybierać

Pozostałe artykuły z serii:

Zdrowie konia – jak zadbać o żywienie, cz. 2 Pasze

Zdrowie konia – jak zadbać o żywienie, cz. 3. Analiza weendeńska pasz