Salmonella – charakterystyka oraz zasady bioasekuracji

Etiologia

Salmonelloza jest zakaźną chorobą zwierząt i ludzi, wywoływaną przez pałeczki Salmonella. Są to bakterie jelitowe, które mogą być przenoszone przez wszystkie zwierzęta oraz przez człowieka. Ich obecność w środowisku jest dosyć powszechna. Są źródłem zarówno strat ekonomicznych w produkcji drobiarskiej, jak również stanowią zagrożenie epidemiologiczne.

Podobnie jak w przypadku salmonelloz ludzi, najczęściej izolowanym serotypem Salmonella ze środowiska utrzymywania ptaków były serotypy Enteritidis oraz Typhimurium.

Możliwy scenariusz rozwoju zakażenia

W stadzie mogą się znajdować ptaki niezakażone, zakażone bezobjawowo oraz chore. Znoszone są jaja, których część jest zakażona. Następnie dochodzi do mieszania jaj w wylęgarni, gdzie część zarodków obumiera, a pozostałe wykluwają się i giną w ciągu 2–5 dni, wydalając przy tym zarazki do środowiska i będąc źródłem bakterii dla zdrowych zwierząt. W pierwszych 3–4 tyg. ptaki mogą chorować oraz padać. Jeśli przeżyją – wchodzą w stan zakażenia bezobjawowego, i dalej – w nieśność i ponownie niosą zakażone jaja.

Drogi zakażenia

• Pionowa – transowarialna – z matki na pisklę.
• Pozioma – pasza, woda, ściółka, zwierzęta gospodarskie, człowiek, ptaki domowe i dzikie, gryzonie, odpady lęgowe, inkubatory, klujniki, kosze transportowe, środki transportu, kurniki, wybiegi, sprzęt do obsługi drobiu, nawyk zjadania jaj, kanibalizm.

Salmonella Enteritidis, w odróżnieniu od innych serotypów, posiada zdolność zakażania jajników, co powoduje przedostawanie się bakterii do jaj. Inne serotypy zwykle pozostają w kale i zanieczyszczają powierzchnie skorupek jaj. Salmonella Enteritidis w zakażonych stadach hodowlanych za pośrednictwem jaj zakaża pisklęta, a te w stadach nieśnych – jaja i produkty jajeczne.

Wrażliwość bakterii Salmonella

• Wrażliwa na działanie wysokiej temperatury,
• w glebie przeżywa do 320 dni,
• w wodzie do 60 dni,
• w puchu i pierzu do 160 dni,
• na skorupach jaj do 10 dni,
• w pyle do 3 tygodni.

Objawy kliniczne

• Okres wylęgania wynosi 1–5 dni.

• U chorych ptaków może występować:

1. biegunka,
2. podwyższona temperatura ciała,
3. zasinienie grzebienia i dzwonków,
4. spadek nieśności i lanie jaj,
5. wychudzenie i zróżnicowanie stada,
6. chwiejny chód, objawy nerwowe,
7. duszność,
8. serowato-ropne zapalenie spojówek,
9. zamieranie zarodków,
10. zakażenia bezobjawowe (ważne badania przed ubojem).

Zmiany anatomopatologiczne

• Zahamowanie resorpcji woreczka żółtkowego,
• silne powiększenie wątroby i śledziony,
• pęcherzyk żółciowy powiększony, wypełniony gęstą żółcią,
• kule żółtkowe mają zmienioną barwę, wygląd i konsystencję (ciemnobrązowe lub czarne),
• stany zapalne jajnika, otrzewnej, osierdzia, stawów,
• nieżytowe zapalenie błony śluzowej jelit,
• włóknikowe zapalenie bony śluzowej jelit ślepych,
• ogniska martwicowe w płucach, mięśniu sercowym i żołądku,
• u kogutów zanik jąder.

Leczenie i szczepienia

Zakaz leczenia. Wykonuje się szczepienia profilaktyczne stad towarowych kur niosek oraz stad rodzicielskich.

Zasady bioasekuracji

• Stosowanie zasady „cały kurnik pełny lub cały kurnik pusty”.
• Stosowanie prawidłowej obsady kurnika.
• Utrzymywanie w jednym kurniku, w obrębie jednego stada, drobiu w jednakowym wieku.
• Izolacja poszczególnych kurników przez zapewnienie osobnej obsługi, żywienia, narzędzi.
• Zabezpieczenie paszy przed dostępem gryzoni i dzikich ptaków.
• Rejestrowanie wejść osób postronnych na teren gospodarstwa.
• Wykorzystywanie odzieży ochronnej przez osoby wchodzące na teren gospodarstwa.
• Odkażanie kół pojazdów wjeżdżających na teren gospodarstwa.

Rejestrowanie prowadzonych regularnie czynności odkażania, dezynsekcji (owady) i deratyzacji (gryzonie).

Bibliografia, w tym przydatne strony

1. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/zasady-ochrony-drobiu-przed-choroba-bioasekuracja
2. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/o-salmonellozach
3. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/zwalczanie-salmonelloz-u-drobiu
4. „Immunoprofilaktyka Salmoneloz u drobiu”, Maciej Kuczkowski, Alina Wieliczko, 2015, Życie Weterynaryjne.
5. Wykłady prowadzone przez prof. dr hab. Andrzeja Koncickiego, Katedra Chorób Ptaków, 2019, UWM Olsztyn.

____________________________

Chcesz wiedzieć więcej?

Ptasia grypa – charakterystyka oraz regulacje prawne, cz. 1/2

Choroby rejestrowane: czym jest mykoplazmoza, chlamydioza, choroba Mareka i Gumboro?

Prewencja przede wszystkim. Dziś o bioasekuracji

Jajko czy kura, kilka słów o drobiu i zagrożeniach w produkcji