Przezimowanie pszenicy ozimej, cz. 4/4 | Uprawa roślin ozimych a pory roku

Optymalne parametry roślin jesienią

Aby osiągnąć najlepsze plony pszenicy ozimej, należy dbać o nią w każdym zabiegu agrotechnicznym. Pszenica wymaga 45–60 dni wegetacji od momentu wschodów do rozpoczęcia fazy dnia długiego (początek kwietnia). Znajomość długości wegetacji w regionie uprawy pszenicy, umożliwia ustalenie optymalnego terminu siewu. Aby po wschodach roślina mogła wytwarzać nowe liście, suma średnich dobowych temperatur powietrza powinna wynosić 70°C (np. 5 dni ze średnią dobową temperaturą 14°C). Powstawanie pierwszych pędów bocznych można zaobserwować wraz z pojawieniem się 4 liścia. Z racji tego, że pszenica ozima powinna rozpocząć krzewienie co najmniej przed zakończeniem wegetacji, stadium 4 liści (BBCH 14) uznaje się za dopuszczalne przed zimą.

Ważnym parametrem plantacji warunkującym przezimowanie roślin jest obsada, czyli ilość roślin na metrze kwadratowym. Za optimum przyjmuje się 380 szt./m². Obsadę roślin należy zaplanować już w momencie siewu. W celu jej określenia należy brać pod uwagę termin siewu, rodzaj kompleksu glebowego, masę tysiąca ziaren, odmianę oraz panujące warunki atmosferyczne.

Jesienny stan plantacji pszenicy ozimej (fot. Ł. Suty)

Zimowe wyhamowanie wegetacji

Zima w Polskim klimacie to czas, w którym zahamowuje wegetacja większości uprawianych gatunków roślin. Jednakże u niektórych z nich, występuje w tym czasie proces jarowizacji, dający roślinom możliwość rozpoczęcia fazy rozwoju generatywnego. Z racji niekorzystnych warunków klimatycznych panujących w Polsce w okresie zimowym, uprawiane odmiany pszenicy ozimej (należącej do grupy roślin ozimych) charakteryzują się rejonizacją i zasięgiem uprawy. Główny wpływ ma na to zimotrwałość, czyli odporność roślin na niekorzystne warunki. Cecha ta określa zespół czynników takich jak: długotrwałe zaleganie pokrywy śnieżnej, niskie temperatury, pokrycie roślin warstwą lodu oraz okresowe ocieplenia powodujące zastoiska wodne.

Zimotrwałość jest cechą bardzo trudną do określenia i wymaga przeprowadzenia wieloletnich badań. W Polsce niekorzystne warunki atmosferyczne rzadko powodują obniżenie plonu, ale zdarzają się regiony oraz zimy, w których straty spowodowane wymarznięciem roślin są znaczne. Żeby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia roślin przez niekorzystne warunki zimowe, należy pamiętać o terminowych zasiewach zbóż. Daje to możliwość wykształcenia silnego systemu korzeniowego oraz prawidłowo rozwiniętej części nadziemnej. Równie niebezpieczne dla roślin jest działanie mrozu, powodujące zamarzanie wody w ich wnętrzu. Powstające kryształki lodu w komórkach i przestrzeniach międzykomórkowych rozrywają tkankę. Działanie mrozu również doprowadza do odwodnienia rośliny, która nie ma możliwości pobrania wody z racji zamarzniętej gleby. Zdolność ochrony przed tym zjawiskiem nazywa się mrozoodpornością.

Wiosenna ocena plantacji

Podczas wiosennej oceny plantacji należy określić ilość roślin żywych na 1m². Należy dokonać tego za pomocą miary powierzchniowej o wielkości np. 0,2 m². Pomiarów dokonuje się w kilku (zależy od wielkości plantacji) reprezentatywnych miejscach. Żeby pozostawienie plantacji miało uzasadnienie ekonomiczne, obsada nie powinna wynosić poniżej 120 szt. żywych i w dobrej kondycji roślin na 1m². W celu określenia zdrowotności roślin należy wydobyć je z gleby i ocenić stan węzła krzewienia. Roślina, która ma nawet przemarznięte liście i układ korzeniowy, a węzeł krzewienia nie jest uszkodzony, posiada zdolność odrośnięcia. Uszkodzenie można rozpoznać po ciemnobrunatnym zabarwieniu węzła.

Pomiar obsady roślin na pow. 0,2 m² (fot. Ł. Suty)

W serii o pszenicy ozimej ukazały się:

Przezimowanie pszenicy ozimej, cz. 1/4 | Wyzwania w uprawie

Przezimowanie pszenicy ozimej, cz. 2/4 | Znaczenie klimatu i gleby

Przezimowanie pszenicy ozimej, cz. 3/4 | Zalecana agrotechnika

Autor: Łukasz Suty

Zdjęcie: Susanne Jutzeler from Pixabay