Karol Wielki i zakaz pracy w niedzielę | Ciekawostki (agro)historyczne odc. 19

Wczesne średniowiecze miało niebagatelny wpływ na nasze życie – to wtedy zakorzenił się tygodniowy rytm funkcjonowania człowieka. Ma się on dobrze i dzisiaj, co wyraźnie widać po naszych sympatiach i antypatiach w stosunku do konkretnych dni tygodnia. Wiemy przykładowo, że poniedziałek nie ma dobrej prasy – o czym przekonują nas wytwory współczesnej kultury (np. film Stanisława Barei bądź komiksy o kocie Garfieldzie).

Dlaczego akurat tydzień

Zadać sobie można pytanie, skąd pomysł, aby człowiek miał akurat funkcjonować w trybie 7-dniowym. Tu nie ma zaskoczenia – rytm tygodniowy jest ściśle powiązany z opisem powstania świata w Biblii. Z Księgi Rodzaju dowiadujemy się, że Bóg stworzył swoje dzieło w sześć dni, a siódmego zasłużenie odpoczął. To odniesienie było kluczowe dla ludzi w średniowieczu – wtedy ściśle przestrzegano, aby jednego, konkretnego dnia nie pracować.

W historii odnajdziemy próby zmiany tego rytmu. Rewolucja francuska, burząca pod koniec XVIII wieku dotychczasowy porządek, próbowała zaakcentować swoje znaczenie, wprowadzając nowy kalendarz z rytmem 10-dniowym (na bazie dekad). Eksperyment ten długo jednak nie trwał – Napoleon w 1805 roku powrócił do starych, sprawdzonych rozwiązań.

Karol Wielki i niedziela dla chłopów

Dla wielu profesji nie ma znaczenia, który dzień zostanie przeznaczony na odpoczynek. Są jednak zawody, które muszą wykonać pracę wtedy, gdy warunki są ku temu sprzyjające – np. nie pada deszcz i świeci słońce. Dla nich nakaz odpoczynku w niedzielę jest mocno kłopotliwy.

Problem ten dostrzegł Karol Wielki, jeden z najpotężniejszych władców w początkach średniowiecznej Europy (przełom VIII i IX wieku). Po chaosie spowodowanym upadkiem Imperium Rzymskiego, potrafił stworzyć spore i sprawne państwo. I – jak byśmy to współcześnie powiedzieli – potrafił skutecznie lobbować na rzecz innych grup.

To Karol Wielki przekonał Kościół, aby z niedzielnego odpoczynku zwolnieni byli chłopi. Było to dla nich ważne, ponieważ wykonanie pewnych prac było możliwe tylko przy sprzyjającej pogodzie – a przypadkiem mogło się zdarzyć, że niedziela była jedynym dniem, gdy warunki były korzystne. Dzięki wstawiennictwu Karola Wielkiego chłopi zyskali przyzwolenie na pracę wtedy, gdy reszta odpoczywała.

Więcej ciekawostek w artykule Ciekawostki (agro)historyczne

Źródła

Le Goff Jacques, Czy Europa narodziła się w średniowieczu, Warszawa 2023, s. 58.

Michalik Łukasz, Kalendarz i rachuba czasu [cz. 2]. Tydzień liczący 5 albo 10 dni? To już było!, https://gadzetomania.pl/kalendarz-i-rachuba-czasu-cz-2-tydzien-liczacy-5-albo-10-dni-to-juz-bylo,6704123618100865a

Fot. domena publiczna, Wikimedia Commons