03.02.2022
Bioasekuracja i jej kontrole w gospodarstwie rolnym, czyli walka rolników z Afrykańskim Pomorem Świń trwa
Dla rolników utrzymujących trzodę chlewną bioasekuracja jest najważniejszą bronią przed katastrofą finansową. ASF rozprzestrzenia się błyskawicznie, a stwierdzenie jego występowania w gospodarstwie rolnym oznacza konieczność likwidacji stada. Dlatego tak ważne są kontrole przestrzegania zasad bioasekuracji przeprowadzane przez Inspekcję Weterynaryjną. Warto wiedzieć na czym polega taka kontrola, jak często się odbywa i jakie są konsekwencje ponoszą rolnicy, jeżeli stwierdzone zostaną uchybienia.
Jak często odbywają się kontrole bioasekuracji?
Częstotliwość kontroli bioasekuracji zależy od zagrożenia Afrykańskim Pomorem Świń w regionie, w którym położone jest gospodarstwo rolne. Im większe zagrożenie ASF tym częstsze kontrole Inspekcji Weterynaryjnej:
1. Kontrola 2 razy do roku, minimum co 4 miesiące:
- obszar I (kolor niebieski, dawniej obszar ochronny-żółty);
- obszar II (kolor różowy- dawniej obszar objęty ograniczeniami-czerwony);
Jeżeli wykryto uchybienia w bioasekuracji, Powiatowy Lekarz Weterynarii przeprowadza kontrolę sprawdzającą w gospodarstwie rolnym. Może być ona zaliczona na poczet obowiązkowej rocznej liczby kontroli, o ile zachowano wymagany odstęp czasowymiędzy kontrolami.
2. Kontrola 4 razy do roku, co 3 miesiące: obszar objęty ograniczeniami III (kolor czerwony, dawniej obszar zagrożenia- niebieski). Możliwe jest zmniejszenie liczby kontroli do dwóch w ciągu roku o ile:
- podczas ostatniej kontroli nie stwierdzono uchybień w zakresie bioasekuracji oraz
- gospodarstwo rolne prowadzi ciągłe badania w kierunku identyfikacji patogenów wywołujących ASF (zgodnie z przepisami art. 16 ust. 1 lit. c RWK).
Jakie prawa ma kontrolowany rolnik?
Przed rozpoczęciem kontroli rolnik musi być poinformowany o swoich prawach i obowiązkach w trakcie kontroli. Rolnik ma prawo wpisać zastrzeżenia do protokołu kontroli lub w oddzielnym dokumencie w ciągu 7 dni od otrzymania protokołu pokontrolnego. Ma też prawo odmówić podpisania protokołu. W takiej sytuacji w ciągu 7 dni powinien złożyć wyjaśnienia dotyczące przyczyn odmowy.
Uwaga – odmowa podpisania protokołu nie blokuje konieczności wykonania przez rolnika decyzji pokontrolnych.
Co obejmuje kontrola bioasekuracji w gospodarstwie rolnym?
Zakres kontroli określony jest w „Liście kontrolnej SPIWET – ASF na obszarach wymienionych w załączniku I do RWK 2021/605/UE”. Wskazuje ona m.in. następujące etapy kontroli:
1. CZĘŚĆ I. Kontrola wymagań w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt, informacje nt. zwierząt padłych, chorych, oznakowanych i nieoznakowanych w podziale na poszczególne budynki i grupy produkcyjne (prosięta/warchlaki, tuczniki, lochy, knury).
2. CZĘŚĆ II. Kontrola wymagań w zakresie w zakresie dokumentacji dotyczącej leczenia zwierząt, świń padłych, przestrzegania zakazu żywienia świń odpadami kuchennymi oraz przestrzegania wymogów w zakresie bioasekruacji. Tu poszczególne aspekty oceniane są jako: pozytywne, negatywne i „nie dotyczy”. Każda ocena negatywna jest też uzasadniana wraz ze wskazaniem zakresu i skutków zaniedbania. Oceniane jest m.in. czy:
a) przestrzegane są nakazy, np.:
- karmienia twody chlewnej paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt wolno żyjących oraz domowych,
- bieżącego oczyszczania i odkażania narzędzi oraz sprzętu wykorzystywanych do obsługi trzody chlewnej,
b) przestrzegane są zakazy, np.:
- prowadzenia uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny innych zwierząt niż utrzymywane w tym gospodarstwie,
- wykonywania czynności związanych z obsługą trzody chlewnej przez osoby, które w ciągu ostatnich 48 godzin uczestniczyły w polowaniu na zwierzęta łowne lub odłowie takich zwierząt,
c) stosowane są wymagania bioasekuracyjne odnośnie pomieszczeń i budynków,
d) plan bioasekuracji dostosowany jest do profilu gospodarstwa i obejmuje wymagane minimum.
Pełna lista wymagań kontrolnych znajduje się pod adresem: https://www.wetgiw.gov.pl/publikacje/listy-kontrolne-spiwet
Jakie dodatkowe zasady bioasekuracji kontroluje Inspekcja Weterynaryjna od 2021 roku?
Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2021/605 z 7 kwietnia 2021r. (RWK) wprowadziło dwa dodatkowe elementy bioasekuracji:
- Konieczne jest ogrodzenie budynków przeznaczonych na trzodę chlewną, paszę i ściółkę. Obowiązek ten dotyczy gospodarstw zatrudniających przynajmniej jednego pracownika i zamierzających przemieszczać poza swoją strefę ASF: zwierzęta, materiał biologiczny, świeże mięso, wyroby mięsne lub uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego.
- Każdy rolnik powinien posiadać zatwierdzony przez Powiatowego Lekarza Weterynarii „Plan bezpieczeństwa biologicznego” a w nim listę stosowanych w gospodarstwie rolnym zasad, które mają ochronić je przed ASF.
Co jeżeli kontrola wykryje uchybienia w bioasekuracji?
Inspekcja Weterynaryjna wydaje decyzję administracyjną po stwierdzeniu uchybienia w zakresie bioasekuracji, nakazuje usunięcie uchybień w określonym czasie albo nawet nakazuje zabicie/ubój zwierząt i zakazuje utrzymywania świń w tym gospodarstwie. Może również nałożyć karę pieniężną lub w przypadku podejrzenia przestępstwa skierować sprawę do organów ścigania.
Gdzie szukać dodatkowych informacji?
Jak podaje Główny Inspektorat Weterynarii, informacje związane z ASF można u niego uzyskać pod numerami telefonów: 22 623 10 65, 22 623 15 29, 22 623 16 41 lub wysyłając pytanie na: asfpytania@wetgiw.gov.pl.
Źródła:
https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/informacje-dla-hodowcow
https://lexlege.pl/ustawa-o-ochronie-zdrowia-zwierzat-oraz-zwalczaniu-chorob-zakaznych-zwierzat/
https://prawnikhodowcy.pl/asf-nowe-zasady-bioasekuracji-2021/
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32021R0605&qid=1640278219298
https://oodr.pl/aktualnosci/2021/wymagania-bioasekuracji-asf-w-gospodarstwach-utrzymujacych-swinie/
Zdjęcie: shutterstock
