21.07.2022
Przeciwdziałanie suszy, czyli gospodarowanie wodami w rolnictwie
Narastający od wielu lat problem suszy daje się we znaki również w 2022 roku. W wypowiedzi z 23.03.2022 r. wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk stwierdził, że „pewne symptomy suszy już widzimy„. Zarówno susze, ale i nadmierne opady są zjawiskami, które naturalnie występują w naszym klimacie, jednak w ostatnich latach te pierwsze są coraz częstsze i co gorsza – coraz bardziej dotkliwe dla gospodarki, w tym również dla indywidualnego rolnika. Zmiany klimatyczne powodujące nieprzewidywalność zjawisk atmosferycznych, których skutkiem jest powódź lub susza, stały się faktem. Woda stała się jeszcze cenniejszym zasobem!
Finansowanie przeciwdziałania suszy
Wydaje się, że problemy rolników związane z doskwierającą suszą pogłębiają się z każdym rokiem. Świadczą o tym między innymi dane o udzielanej im pomocy finansowej. Jak ujawniła Najwyższa Izba Kontroli w informacji o wynikach kontroli „Przeciwdziałanie niedoborom wody w rolnictwie”, straty w produkcji rolnej w związku z suszą spowodowały, że w 2018 r. rolnicy złożyli 266 tys. wniosków o wsparcie w wysokości 2183,4 mln złotych, a otrzymali 2075,3 mln złotych. Rok później złożyli o 90 tys. wniosków więcej, starając się o wsparcie w wysokości 1987 mln zł. Według stanu na 4 września 2020 r. otrzymali 1891 mln złotych pomocy. Ponadto wartość dopłat do oprocentowania kredytów na wznowienie produkcji rolnej w przypadku szkód spowodowanych suszą udzielonych w 2018 r. i 2019 r. wyniosła łącznie 41,7 mln zł (dane z dnia 31.03.2020 r.).
Metody gospodarowania wodą w rolnictwie
Niedobory wody są jednym z głównych czynników ograniczających prowadzenie i intensyfikację produkcji rolniczej. Jak więc zapobiegać niedoborom wody? Pierwszym rozwiązaniem jakie przychodzi do głowy jest inwestycja w budowę (lub modernizację) instalacji nawadniających. Niezbędne może okazać się wybudowanie kolejnych studni lub zbiorników.
Gospodarstwa, które wcześniej zauważyły problem z wodą, dysponują odpowiednimi instalacjami umożliwiającymi pobór wody, ale też jej magazynowanie, uzdatnianie, odzyskiwanie i rozprowadzanie w systemach nawadniających. Warto też na bieżąco korzystać z serwisu esusza.pl, gdzie rolnicy mogą na bieżąco monitorować prognozy aby optymalnie reagować na nadchodzące zagrożenia.
Nie należy zapominać o tym, że zgodnie z Prawem wodnym, nawadnianie upraw może wymagać zezwolenia wodnoprawnego, po które należy się zgłosić do jednostki regionalnej Wód Polskich. Ze względu na wysokie koszty, inwestycje służące nawadnianiu gruntów, są często uwzględniane w programach finansowych dostępnych dla Rolników. Warto szukać informacji o takich programach np. w ARiMR.
Działania Wód Polskich w celu zapobiegania niedoborom wody
Instytucją odpowiedzialną za wszelkie działania w zakresie gospodarowania wodami w Polsce jest od 1 stycznia 2018 r. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Jego misją jest „ochrona mieszkańców Polski przed powodzią i suszą, zrównoważone gospodarowanie wodami dla ochrony naszych zasobów wodnych i zapewnienie dobrej jakości wody dla obecnych i przyszłych pokoleń”. Wody Polskie działają w formie Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej, Zarządów Zlewni i Nadzorów Wodnych, dzięki czemu są w stanie optymalnie nadzorować i monitorować sytuację w poszczególnych rejonach i podejmować skuteczne działania.
Stworzony z myślą o wsparciu rolnictwa program Wód Polskich tylko w roku 2020 roku doprowadził do tego, że dodatkowo zostało zretencjonowanych 57 mln m3 wody. Na lata 2021-2027 został opracowany plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS), bazujący na czterech kluczowych elementach:
- takim zarządzaniu zasobami wodnymi, aby możliwy był do nich lepszy dostęp i aby tych zasobów było więcej;
- zwiększeniu magazynowania wód (tak naturalnej, jak i sztucznej);
- edukowaniu społeczeństwa o tym, jak zapobiegać suszy;
- sprawnych mechanizmach zapobiegania suszy oraz ich finansowaniu.
Gdzie szukać wsparcia w walce z suszą?
Niedobory wody nie są problemem indywidualnym rolnika. Problem dotyczy lokalnej społeczności. W celu znalezienia rozwiązania konieczna jest współpraca ze strony miejscowej jednostki samorządu terytorialnego, Ośrodka Doradztwa Rolniczego, oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej. Niezbędne jest fachowe doradztwo, a także wskazanie źródeł uzyskania dofinansowania dla rolnika.
W przypadku, gdy rolnik poniesie straty wynikające z suszy, może wnioskować w ramach programów pomocowych o preferencyjny kredyt na wznowienie produkcji rolnej. W tym celu konieczne jest oszacowanie strat spowodowanych przez suszę. Informacje o tej procedurze można znaleźć na rządowej stronie: https://www.gov.pl/web/gov/zloz-wniosek-o-oszacowanie-spowodowanych-przez-susze-strat-w-uprawach-rolnych.
Źródło:
https://wody.gov.pl/aktualnosci/1728-same-konkrety-w-sprawie-przeciwdzialania-suszy-rolniczej
https://woda.cdr.gov.pl/index.php/woda-w-produkcji-rolniczej/gospodarowanie-woda-w-rolnictwie
https://www.nik.gov.pl/plik/id,23582,vp,26318.pdf?msclkid=834655f6aa9211ecae1be6d9b6fade1a
https://stopsuszy.pl/informacje-o-projekcie/o-projekcie/
https://wody.gov.pl/images/Pliki_do_pobrania/Pobor%20wod_broszura.pdf
Zdjęcie: pasja1000 / pixabay
