26.04.2022
EKO bardziej opłacalnie – czyli zmiany dla rolnictwa ekologicznego
Prostsza certyfikacja EKO dla małych gospodarstw i 100% dopłaty dla wszystkich rolników ekologicznych, niezależnie od wielkości gospodarstwa. Więcej kategorii produktów ekologicznych i nowe wymagania dla rolnictwa ekologicznego. To tylko początek długiej listy zmian prawnych wynikających z tego, że od 01 stycznia 2022:
- przestało obowiązywać rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007,
- weszło w życie rozporządzenie PE i Rady (UE) 2018/848 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych, do którego rolnictwo ekologiczne powinno się dostosować w pełnym zakresie, począwszy od certyfikacji i kontroli, przez zasady produkcji aż po handel.
Nowe przepisy mają ułatwić rolnikom przechodzenie na produkcję EKO, która staje się coraz popularniejsza wśród konsumentów. Poniżej zestawiono ich najistotniejsze punkty.
Okres przejściowy dla gospodarstw ekologicznych
Każda zmiana prawna wymaga czasu na dostosowanie, dlatego uznaje się, że:
- ekologiczne produkty wytworzone przed 01.01.2022, które posiadają „stare” certyfikaty rolnictwa ekologicznego, mogą być sprzedawane aż do wyczerpania zapasów,
- aż do momentu zatwierdzenia nowej polskiej ustawy o rolnictwie ekologicznym nie będą wydawane zgody ani przyjmowane wnioski na odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej, np.: na wprowadzenie do gospodarstwa ekologicznego zwierząt z chowu nieekologicznego w celu hodowlanym, albo piskląt w wieku poniżej trzech dni.
Certyfikat EKO według rozporządzenia PE i Rady (UE) 2018/848 – nowy wzór i wymagania
Po okresie przejściowym gospodarstwo ekologiczne powinno przejść roczną kontrolę przeprowadzoną przez jednostkę certyfikującą. Dopiero po niej będzie możliwe otrzymanie nowego, zgodnego z nowym prawem certyfikatu EKO. Jego wzór został określony w Załączniku nr VI rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2021/1006.
Nowe przepisy przewidują możliwość otrzymania certyfikatu tylko od jednej jednostki certyfikującej. Od 01.01.2022 obowiązuje więc zasada: ten sam producent lub grupa producentów + ta sama kategoria produktów + ten sam kraj = jedna jednostka certyfikująca!
Warto też zauważyć, że ekologiczną produkcję zwierzęcą (z wyjątkiem pszczół) będą mogły prowadzić tylko gospodarstwa posiadające grunty rolne. Nowe wymagania dotyczą także konieczności uprawy roślin strączkowych oraz szczegółowych kwestii dla:
- produkcji zwierzęcej, m.in. dla chowu królików, drobiu, trzody chlewnej (większy nacisk na dobrostan) oraz
- produkcji roślinnej, np.: odnośnie do pochodzenia nasion i roślin.
Rozszerzona lista produktów EKO
Nowe unijne rozporządzenie otwiera możliwość certyfikacji większej gamy produktów. Do końca 2021 roku certyfikacja zgodności ekologicznej dotyczyła jedynie żywności (w tym wina) oraz żywych lub nieprzetworzonych produktów rolnych (w tym także nasion, materiału rozmnożeniowego oraz produktów akwakultury i pszczelarstwa). Od stycznia 2022 możliwa jest certyfikacja i dla produktów spożywczych i dla niespożywczych. Dopuszczono do certyfikacji takie produkty jak: korek, wosk pszczeli, olejki eteryczne, bawełna, wełna, oraz surowe i niewyprawione skóry.
W związku powyższym obowiązuje nowy wzór wniosku „Zgłoszenie działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego”. Można go pobrać na stronie Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS): https://www.gov.pl/web/ijhars/zgloszenie-dzialalnosci2.
Mniej kosztów i biurokracji dla małych gospodarstw
Pojawia się możliwość grupowej certyfikacji, która znacząco obniża koszt przechodzenia na produkcję ekologiczną. Jedyną wadą tego systemu jest „odpowiedzialność grupowa”, co oznacza, że negatywny wynik kontroli u jednego rolnika skutkuje utratą certyfikacji dla całej grupy. Warto też zauważyć, że rozporządzenie PE i Rady (UE) 2018/848 umożliwia jednostce certyfikującej wydłużenie ważności certyfikacji do 2 lat dla podmiotu z niskim poziomem ryzyka, a tym samym uwolnienie od uciążliwej, corocznej biurokracji.
Nowe polskie przepisy, czyli kolejne ułatwienia dla produkcji EKO
Zmiana przepisów unijnych będzie miała odzwierciedlenie w polskim prawodawstwie. Procedowane są obecnie dwa projekty:
1. Projekt ustawy o rolnictwie ekologicznym zakłada między innymi, że:
- jednostki certyfikujące mają mieć obowiązek publikacji cennika kontroli i certyfikacji,
- Główny IJHARS ma prowadzić publicznie dostępną bazę producentów EKO (obecnie każda jednostka certyfikacyjna ma swoją),
- obowiązywał będzie jeden wzór wniosku o wydanie zgody na użycie nie ekologicznego materiału rozmnożeniowego roślin (obecnie każdy wojewódzki IORiN ma swój wzór),
- wprowadzone zostaną kary za nieuprawnione użycie oznaczeń EKO,
- możliwe będą dofinansowania do ekologicznego materiału siewnego.
2. Projekt rozporządzenia MRiRW dotyczącego działania „Rolnictwo ekologiczne”. Rozporządzenie przynosi rewolucyjne zapisy, według których już kampania wnioskowa 2022 r. odbędzie się bez mechanizmu stopniowego obniżania poziomu płatności ekologicznych. Rolnicy ekologiczni otrzymają więc 100% dopłat niezależnie od deklarowanej powierzchni przeznaczonej na działalność EKO.
Już tylko ta ostatnia zmiana znakomicie poprawia zyskowność produkcji EKO. Jeśli dodamy do tego mniejszą i prostszą biurokrację oraz niższe koszty certyfikacji, to naprawdę warto zastanowić się nad rozpoczęciem produkcji ekologicznej. Popularne powiedzenie „jesteś tym, co jesz” jest swoistą deklaracją młodego pokolenia konsumentów. Gospodarstwa ekologiczne dbające o jakość upraw są więc poszukiwane i potrzebne na rynku żywności w Polsce.
Więcej na temat rolnictwa ekologicznego:
Strategia „od pola do stołu”, czyli dlaczego UE chce przejść na rolnictwo ekologiczne
Źródła:
https://www.sodr.pl/main/aktualnosci/Od-1-stycznia-nowa-ustawa-o-rolnictwie-ekologicznym/idn:2184
https://www.EKOcert.pl/blog/2022/zmiany-w-rolnictwie-ekologicznym-od-dnia-1-stycznia-2022-r/
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/przepisy-unijne
https://www.gov.pl/web/ijhars/odstepstwa-od-warunkow-produkcji-ekologicznej
http://strefa.agro.pl/aktualizacja-zmiany-prawne-w-rolnictwie-ekologicznym-od-2022-roku/
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12347351/katalog/12791437#12791437
