Scalenie i wymiana gruntów rolnych i leśnych będzie teraz łatwiejsze i szybsze!

Zmiana ustawy o scaleniu i wymianie gruntów rolnych lub leśnych ułatwi i skróci czas trwania całej procedury. Warto zastanowić się, jakie grunty scalić lub wymienić, tak żeby pracowało się sprawniej, a gospodarstwo rolne przynosiło więcej zysków. Postępowanie administracyjne w dalszym ciągu będzie bezpłatne, a cała procedura przyjaźniejsza.

Celem wymiany i scalenia gruntów rolnych lub leśnych jest zmniejszenie liczby małych, rozproszonych działek i zwiększenie ich średniej wielkości, jak również poprawienie ułożenia dróg i urządzeń melioracyjnych. Postępowanie administracyjne można też przeprowadzić po to, aby zlikwidować współwłasność gruntu albo podzielić wspólnoty gruntowe.

Scalenie gruntów rolnych = sprawniejsze i bardziej dochodowe gospodarstwo rolne

Jakie są potencjalne korzyści ze scalenia gruntów? W efekcie działań scaleniowych gospodarstwo rolne powinno lepiej funkcjonować pod wieloma względami, np.:

• pozbycie się odległych gruntów na rzecz tych położonych bliżej zmniejsza koszt i czas dojazdu na pole,
• uzyskanie bardziej regularnego kształtu pola ułatwia zaplanowanie upraw i manewrowanie maszynami rolniczymi.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi szacuje, że należałoby poddać procedurze scalenia prawie 3 mln ha gruntów rolnych. Niestety w ciągu ostatnich 15 lat postępowanie scaleniowe dotyczyło zaledwie około 13 tys. ha rocznie (niewiele ponad 200 tys. ha przez 15 lat).

Korzystniejsze przepisy o scaleniu gruntów

Zmienione przepisy mają ułatwić przeprowadzenie prawnego procesu określania nowych granic działek ewidencyjnych zarówno w wyniku scalenia, jak i wymiany gruntów.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o scaleniu i wymianie gruntów oraz ustawy o utracie mocy prawnej niektórych ksiąg wieczystych został przyjęty przez Radę Ministrów 19 października 2021 r. i skierowany do Sejmu 22 października 2021 r.. Po zatwierdzeniu przez Sejm, zmiany wejdą w życie po upływie 30 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Najważniejszą zmianą jest określenie nieprzekraczalnych terminów rozpatrywania przez wojewodów i sądy administracyjne zgłoszonych odwołań i skarg, co powinno przyspieszyć cały proces. Sąd administracyjny ma mieć tylko dwa miesiące na rozpatrzenie skargi lub odwołania. Jeśli ten termin nie zostanie dotrzymany sąd administracyjny rozpatrujący skargę, nie będzie mógł uchylić zaskarżonej decyzji, a jedynie może stwierdzić jej wydanie z naruszeniem prawa.

UWAGA: Dzięki nowym przepisom do historii przejdą sytuacje, kiedy po wielu latach od zakończenia scalenia sądy administracyjne mogły unieważnić cały proces na wniosek części jego uczestników. Nie będzie ryzyka, że wieloletni wysiłek poscaleniowy (np. nowe zagospodarowanie połączonych gruntów rolnych) zostanie zniweczony.

Oprócz powyższej zmiany nowe przepisy zakładają między innymi:

• W okresach stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii możliwe będzie wykorzystywanie środków komunikacji elektronicznej podczas postępowania scaleniowego.
• Sprawniej będzie można przeprowadzić postępowanie administracyjne, ponieważ nie będzie konieczności odczytywania na zebraniach uczestników scalenia: postanowienia o wszczęciu postępowania scaleniowego oraz decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów.
• Informacja zarówno o rozpoczęciu postępowania scaleniowego, jak i o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, musi być zamieszczona na stronie Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego organ, który wydał postanowienie lub decyzję.
• W skład komisji doradzającej przy opracowaniu projektu scalenia gruntów będą wchodzili przedstawiciele gminy oraz sołtysi.
• Projekt zakłada zmiany we wpisach do ksiąg wieczystych gospodarstw uczestniczących w postępowaniu scaleniowym. To Starosta będzie organem właściwym do występowania z wnioskiem do sądu wieczystoksięgowego o wpisanie do ksiąg wieczystych zmian wynikających z decyzji administracyjnych o scaleniu lub wymianie gruntów.

Jak wygląda proces scalenia gruntów krok po kroku

1. Wniosek o wszczęcie postępowania scaleniowego może złożyć grupa złożona z:

• większości właścicieli gospodarstw rolnych, których dotyczy projekt scalenia/wymiany, lub
• właścicieli takich gruntów, których łączna powierzchnia stanowi większość planowanego scalenia/wymiany.

2. Starosta wydaje postanowienie o rozpoczęciu postępowania o scalenie lub wymianę gruntów i upoważnienie dla geodety-projektanta. UWAGA: nowe przepisy nie wymagają odczytania wszczęcia postępowania na zebraniu uczestników procesu.
3. Starosta powołuje też komisję doradczą.
4. Upoważniony przez starostę geodeta-projektant opracowuje i szacuje projekt (przy udziale komisji doradczej) oraz sprawdza jego zgodność z MPZP (Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego). Projekt powinien wyznaczyć nowe proponowane granice gruntów oraz określić zasady korzystania ze scalonych czy wymienionych gruntów, np. kto zbiera plony upraw jednorocznych i wieloletnich.
5. Projekt scalenia może być zatwierdzony przez starostę po okazaniu go uczestnikom postępowania i rozpatrzeniu przez starostę zastrzeżenień (i po ewentualnym ponownym okazaniu poprawionego projektu) o ile odpowiada on większości uczestników procesu.
6. Po decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów następuje zmiana właścicieli gruntów i stosowne do tego wprowadzenie zapisów w księgach wieczystych.

Źródła:

1. https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-scaleniu-i-wymianie-gruntow-oraz-ustawy-o-utracie-mocy-prawnej-niektorych-ksiag-wieczystych
2. https://mojafirma.infor.pl/nieruchomosci/wiadomosci/5345854,Scalenie-i-wymiana-gruntow.html
3.  http://sokolka-powiat.pl/2020/08/05/scalenie-gruntow/
4. https://blog.ongeo.pl/projekt-ustawy-o-scaleniu-i-wymianie-gruntow
5. https://geoportal360.pl/